Rashid Nezhmetdinov

Rashid Nezhmetdinov
Varri i Nezhmetdinov në Varrezat e Arskoe, në Kazan, Republikën e Tataristanit, Rusi
Emri i plotë	Rashid Gibyatovich Nezhmetdinov
Shteti	Bashkimi Sovjetik
Lindi më	15 dhjetor 1912 Aktiubinsk, Perandoria Ruse
Vdiq më	3 qershor 1974 Kazan, RSSA Tatare, RSFS Rusia, Bashkimi Sovjetik
Titulli	Mjeshtër Ndërkombëtar (1954)
Vlerësimi më i lartë	2455 (janar 1973)

Rashid Gibyatovich Nezhmetdinov (Rusisht: Раши́д Гибя́тович Нежметди́нов, Tatarisht: Рәшит Һибәт улы Нәҗметдинов, Räşit Hibät ulı Näcmetdinov; 15 dhjetor 1912 – 3 qershor 1974) ishte një shahist sovjetik, shkrimtar shahu dhe lojtar checkers. Edhe pse ai nuk e arriti kurrë titullin Mjeshtri i madh, ai ishte një taktikist i njohur dhe krijoi disa lojëra të shkëlqyera.

Jeta e hershme

Nezhmetdinov lindi në Aktubinsk, Perandoria Ruse, në atë që tani është Aktobe, Kazakistan, në një familje tatare. Prindërit e tij kishin "punuan deri në vdekje" kur ai ishte ende shumë i vogël, duke e bërë atë (dhe dy vëllezërit e motrat e tij) bonjak. (Vëllai i tij më i madh Kavi Nadzhmi u bë një poet i shquar tatar gjatë kohëve sovjetike. Nezhmetdinov më pas u dërgua të jetonte me xhaxhain e tij, në një qytet të vogël në brigjet e lumit Vollga. Nga viti 1918-1923, Lufta Civile Ruse shkatërroi rajonin, veçanërisht me futjen e politikës Prodrazvyorstka, një sistem ku drithi ushqimor i fshatarëve konfiskohej me çmime nominale, sipas kuotave fikse. Uria që pasoi vrau mbi 2 milionë fëmijë. Por Nezhmetdinov duroi, kryesisht falë vëllait të tij poet – Kavi Nadzhmi – i cili i siguroi atij një vend në një jetimore në Kazan. Nezhmetdinov më vonë e konsideroi këtë jetimore si parajsë, kujtimi i tij i vetëm i lumtur paraprak ishte "koha që arriti të hante supë peshku në brigjet e Vollgës". Në Kazan, Nezhmetdinov u ushqye mirë për herë të parë në jetën e tij, mësoi gjuhën tatare dhe u inicua në Islam. Gjatë kësaj kohe, Nezhmetdinov zhvilloi një interes të madh për historinë, letërsinë dhe matematikën. Tre vjet më vonë, Nadzhmi e solli Nezhmetdinov në shtëpinë e tij, gjithashtu në Kazan. Këtu, Nezhmetdinov u angazhua plotësisht në "Pallatin e Pionierëve" të Kazanit, i cili shënoi fillimin e karrierës së tij në shah.

Nezhmetdinov kishte një talent të natyrshëm për shah dhe për checkers, lojëra që i kishte mësuar duke parë të tjerët duke luajtur; dhe u ftua shpejt për t'u bashkuar me Klubin e Shahut Kazan. Në moshën 15-vjeçare, ai luajti në Turneun e Pionierëve të Kazanit, duke fituar të gjitha 15 ndeshjet. Ai gjithashtu mësoi të luante checkers në këtë kohë. Gjatë të njëjtit muaj, ai fitoi gjysmëfinalen e checkers të Kazanit dhe u rendit i dyti në finale. Në të njëjtin vit, ai u rendit i gjashti në Kampionatin Ruse të Checkers. Më vonë, kur hoqi dorë nga checkers për shah, Nezhmetdinov komentoi, disi shpërfillës, se të gjitha garat e checkers mund të reduktohen në fundlojëra torre.

Pikërisht në këtë kohë Nadzhmi, tani një redaktor gazete me pagesë të dobët, nuk mund të përballonte më mirëmbajtjen e Nezhmetdinov. Nezhmetdinov më pas u bashkua me Partinë Komuniste dhe u transferua në Ukrainë, me shpresën për të bërë rrugën e tij në botë. Në Odessa, anëtarësimi i tij në Partinë Komuniste i dha një status të mirë dhe ai punoi si furnizues në një fabrikë çeliku. Ai e kaloi gjithë kohën e tij të lirë duke luajtur në Klubin e Shahut Odessa.

Vitet e para (1933-1946)

Në vitin 1933, Nezhmetdinov, tani kampion i Odesës në shah dhe checkers, dhe një shahist i kategorisë I, u kthye në Kazan. Ai siguroi punësim në Byronë e Standardeve, dha mësim në Institutin Pedagogjik lokal dhe drejtoi një rreth joformal shahu. Gjatë dy viteve të ardhshme, Nezhmetdinov ishte i shqetësuar kryesisht me checkers dhe fitoi titullin Mjeshtër në lojë. Kjo nuk ishte diçka e vogël duke pasur parasysh se checkers u morën shumë seriozisht në BRSS në atë kohë dhe shpesh raportoheshin në revistat e shahut. Megjithatë, vetëm pasi mori (me pranimin e tij) një "goditje" nga "shahistët më të fortë të kategorisë I" si Anatoli Ufimtsev dhe Pyotr Dubinin në vitin 1936, që Nezhmetdinov filloi ta merrte seriozisht shahun. Ai u sëmur dhe u shtrua në spital për shumë muaj menjëherë pas kësaj. Megjithatë, në mënyrën e tij karakteristike optimiste, Nezhmetdinov e shfrytëzoi këtë mundësi për të studiuar fundlojërat; zakonisht duke zgjidhur enigma pa tabelë. Dhe, në turneun e tij të ardhshëm të Kategorisë I, ai fitoi 9 nga 10 ndeshje, duke i fituar vetes titullin Candidate Master në vitin 1939. Pas diplomimit më 1940, ai u thirr në shërbimin ushtarak vitin e ardhshëm dhe këtu zhvillimi i tij në shah mori një pengesë të madhe. Ai u vendos në Baikala, 5000 kilometra larg, në kufirin e Mongolisë. Ndërsa Nezhmetdinov ende konkurronte në turne të nivelit të distriktit, madje duke siguruar fitore kundër lojtarëve si Victor Baturinsky dhe Konstantin Klaman, paraqitjet e tij ishin të rralla. Lufta përfundimisht krijoi një periudhë pesëvjeçare e gjysmë në të cilën Nezhmetdinov nuk mori pjesë në asnjë turne.

Megjithatë, kishte një rresht të argjendtë - Nezhmetdinov ishte vendosur ose tërhequr vazhdimisht përpara një konflikti të madh. Ai mbërriti në Baikala menjëherë pasi Ushtria e Kuqe kishte zhvilluar një betejë brutale me Ushtrinë Kwantung të Japonisë, përpara se të dërgohej në Berlin menjëherë pasi sovjetikët e kishin sulmuar atë. Nezhmetdinov shmangi me sukses të gjitha zonat kryesore luftarake në një luftë që vrau mbi 11 milionë ushtarë sovjetikë.

Vitet e mëvonshme (1958-1961)

Turneu i radhës i Nezhmetdinov ishte kampionati ekipor i BRSS në Vilnius i vitit 1958, ku ai shërbeu si kapiten i ekipit të tij - RSFSR. Ata përfunduan në vendin e tretë, mes nëntë skuadrave të garës. Tashmë ishte viti 1959 dhe një Nezhmetdinov 46-vjeçar më në fund po ndjente efektet e moshës, të theksuara vetëm nga stili i tij i mëparshëm dhe i vështirë i jetesës. Ai vuri në dukje në autobiografinë e tij se ishte pjesëmarrësi më i vjetër në ceremoninë e hapjes së Kampionatit të BRSS të vitit 1959 në Tbilisi. Por fitorja e tij legjendare kundër Bronstein duhet t'i ketë ofruar atij një ngushëllim.

Në vitin 1961, ai përfundoi i dyti në Turneun Përkujtimor Chigorin në Rostov të Donit, pas vetëm Mark Taimanov. Në të njëjtin vit, Nezhmetdinov do të përpiqej më pas të fitonte kampionatin prestigjioz të RSFSR-së në Omsk për të gjashtën herë rekord. Këtu, gjërat filluan me vështirësi dhe Nezhmetdinov më në fund e gjeti veten në një grup prej pesë vetash, të lidhur për vendin e dytë, pas Lev Polugaevsky. Duhej të zgjidhej një i dytë i qartë pasi dy lojtarët më të mirë do të kishin një shans për të luajtur në kampionatin e ardhshëm të BRSS. Nezhmetdinov triumfoi, duke fituar taj-brejkun dhe duke përfunduar përpara Vladimir Antoshin dhe Anatoly Lein. Dhe me këtë, Nezhmetdinov u kualifikua për të marrë pjesë në Kampionatin e 29-të të BRSS në Baku më vonë të njëjtin vit. Fatkeqësisht në atë turne, Nezhmetdinov përfundoi vetëm në vendin e 19-të; por fitoi shumë lojëra të dukshme.

Vitet e fundit (1961-1974)

Gjatë viteve 1960 e tutje - Nezhmetdinov gradualisht e zhvendosi fokusin e tij nga loja e turneut në stërvitjen e shahut. Ai drejtoi ekipin e të rinjve të Federatës Ruse, ku nxënësit e tij përfshinin Anatoly Karpov. Në vitin 1967, ai konkurroi në kampionatin e tij të pestë të BRSS në Kharkov. Konkursi u hollua, pasi mbi 120 lojtarë u ftuan në një përpjekje për të festuar 50 vjetorin e Revolucionit të Tetorit. Nezhmetdinov ende përfundoi vetëm në vendin e 27-të, pozitë të cilën e ndau me 14 lojtarë të tjerë. Turneu i tij i ardhshëm i madh, pothuajse 6 vjet më vonë, ishte Letonishtja Open 1973 në Daugavpils. Megjithatë, ai u sëmur gjatë turneut dhe nuk ishte në gjendje të përfundonte ndeshjen e tij të fundit. Ai përfundoi në vendin e tretë.

Në vitet e tij të fundit, ai drejtoi ekipin e shahut Kazan në klubin e shahut të qytetit të vjetër dhe rregullisht jepte ekspozita të njëkohshme në qytetin e tij. Thuhej se ai ishte një njeri i afrueshëm dhe i gëzuar, i cili ishte gjithmonë i gatshëm të diskutonte çdo gjë nën diell; sidomos shahu. Nezhmetdinov ndërroi jetë në verën e vitit 1974.

Zhvillimet në karrierën e tij në checkers

Në vitin 1949, gjysmëfinalet e checkers ruse u mbajtën në Kazan. Nezhmetdinov mori pjesë si spektator, por kur njëri nga pjesëmarrësit nuk u paraqit, Nezhmetdinov pranoi ta zëvendësonte atë edhe pse nuk kishte luajtur checkers për 15 vjet. Ai fitoi çdo ndeshje, duke e kualifikuar për në finale, e cila do të zhvillohej menjëherë pas një turneu shahu ku merrte pjesë edhe ai. Ai fitoi turneun dhe menjëherë pas kësaj u rendit i dyti në Kampionatin Ruse të Checkers.

Karriera e shahut

Stili i lojës

Nezhmetdinov ishte një lojtar i egër, me imagjinatë, sulmues, i cili mundi shumë nga lojtarët më të mirë në botë. I njohur për përkushtimin e tij dhe stilin e tij agresiv të lojës përpara, ai përmendej herë pas here me pseudonimin "No Reverse Gear" Rashid.

Kampionati Rus

Nezhmetdinov mori rekordin historik të pesë fitoreve të Kampionatit Rus të Shahut, 1950, 1951, 1953, 1957 dhe 1958.

Titulli Mjeshtër Ndërkombëtar

FIDE i dha atij titullin Mjeshtër Ndërkombëtar për vendin e tij të dytë pas Viktor Korchnoi në Bukuresht 1954, e vetmja herë që ai ishte në gjendje të konkurronte jashtë Bashkimit Sovjetik.

Rezultatet ndaj kampionëve të botës

Nezhmetdinov fitoi një sërë ndeshjesh kundër kampionëve të botës si Mikhail Tal, ndaj të cilit pati një rezultat pozitiv gjatë gjithë jetës, dhe Boris Spassky. Ai gjithashtu pati sukses kundër mjeshrë të tjerë të mëdhenj të klasit botëror si David Bronstein, Lev Polugaevsky, dhe Efim Geller. Ai arriti një rezultat pozitiv në 20 ndeshjet që konkurroi kundër kampionëve të botës. Por përveç rezultatit të tij të mjerueshëm të lartpërmendur kundër Averbakh, ai nuk mundi të fitonte kundër mbrojtësve të shkëlqyer si Tigran Petrosian (+0-3=2) dhe Korchnoi (+0-3=3).

Përkujtim

Shkolla e Shahut Kazan aktualisht mban emrin e Rashid Nezhmetdinov.

Lexim më tutje

• Nezhmetdinov's Best Games of Chess by Rashid Nezhmetdinov; Caissa Editions, 2000
• Nezhmetdinov's Killer Chess Instinct by Pyshkin : ISBN 9996301184
• Nezhmetdinov - Lezioni di fantasmagoria scacchistica dalle partite di un genio del gioco d'attacco by Mauro Barletta; Messaggerie Scacchistiche (Brescia, Italy) 2018

Lidhje të jashtme

• Rashid Nezhmetdinov profili dhe lojërat në Chessgames.com