Jump to content

Revolucioni Kuban

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Revolucioni kubanez
Pjesë e Luftës së ftohtë

Udhëheqësit revolucionar Che Guevara (majtas) dhe Fidel Castro (djathtas) më 1961
Data26 korrik 1953 – 1 janar 1959
(5 vjet, 5 muaj dhe 6 ditë)
Vendodhja
Kuba
Pasoja

Fitorja e Lëvizjes së 26 korrikut

Palët pjesëmarrëse
Lëvizja e 26 korrikut
Flamuri Fronti i Dytë Kombëtar i Escambray
Drejtoria Revolucionare Studentore

Flamuri Republika e Kubës

Mbështetur nga:
Flamuri Shtetet e Bashkuara (1953–1958)
Flamuri Republika Dominikane
Komandantët dhe udhëheqësit
Fidel Castro
Raúl Castro
Che Guevara
Abel SantamaríaStampa:Executed
Camilo Cienfuegos
Huber Matos
Juan Almeida Bosque
Frank País †
Flamuri Eloy Gutiérrez Menoyo
Flamuri William Alexander Morgan
René Ramos Latour †
Roberto Rodriguez †
Rolando Cubela
Humberto Sori Marín
Alfonso Perez Leon
José Antonio Echeverría †
Reynol GarciaStampa:Executed		 Flamuri Fulgencio Batista
Flamuri Eulogio Cantillo
Flamuri José Quevedo
Flamuri Alberto del Río Chaviano
Flamuri Joaquín CasillasStampa:Executed
Flamuri Cornelio RojasStampa:Executed
Flamuri Fernández Suero
Flamuri Cándido Hernández
Flamuri Alfredo Abon Lee
Viktimat dhe humbjet
5,000 + luftëtar të vdekur; mijëra disidentë të panjohur të arrestuar dhe vrarë nga qeveria e Batistës; numri i panjohur i njerëzve të ekzekutuar nga Ushtria Rebele[1][2][3][4]

Revolucioni kuban (Spanjisht: Revolución cubana) ishte një revoltë e armatosur e kryer nga Lëvizja Revolucionare e 26 Korrikut e Fidel Castro dhe aleatët e saj kundër qeverisë autoritare të presidentit kuban Fulgencio Batista. Revolucioni filloi në korrik 1953[5] dhe vazhdoi në mënyrë sporadike derisa rebelët përfundimisht rrëzuan Batistën më 31 dhjetor 1958, duke zëvendësuar qeverinë e tij me një shtet revolucionar socialist. 26 korriku 1959 festohet në Kubë si Dita e Revolucionit. Lëvizja e 26 korrikut u reformua më vonë përgjatë linjave komuniste, duke u bërë Partia Komuniste në tetor 1965.[6]

Revolucioni kuban pati pasoja të fuqishme vendase dhe ndërkombëtare. Në veçanti, ajo shndërroi marrëdhëniet e Kubës me Shtetet e Bashkuara, megjithëse përpjekjet për të përmirësuar marrëdhëniet diplomatike janë rritur në vitet e fundit.[7][8][9] Pas përfundimit të menjëhershëm të revolucionit, qeveria e Castro filloi një program kombëtarizimi dhe konsolidimi politik që transformoi ekonominë dhe shoqërinë civile të Kubës. Revolucioni gjithashtu paralajmëroi një epokë të ndërhyrjes së Kubës në konfliktet e huaja ushtarake, përfshirë Luftën Civile Angolane dhe Revolucionin Nikaraguan.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në dekadat pas pushtimit të Kubës nga Shtetet e Bashkuara më 1898 dhe pavarësisë zyrtare nga SHBA-ja më 20 maj 1902, Kuba përjetoi një periudhë të paqëndrueshmërisë domethënëse, duke duruar një numër revoltash, grusht shteti dhe një periudhë të okupimit ushtarak amerikan. Fulgencio Batista, një ish ushtar që kishte shërbyer si presidenti i zgjedhur i Kubës nga viti 1940 deri më 1944, u bë president për herë të dytë më 1952, pasi pushtoi pushtetin në një grusht shteti ushtarak dhe anuloi zgjedhjet e vitit 1952.[10] Megjithëse Batista kishte qenë relativisht përparimtar gjatë mandatit të tij të parë,[11] në vitet 1950 ai dëshmoi shumë më diktatorial dhe indiferent ndaj shqetësimeve popullore.[12] Ndërsa Kuba mbeti e rrënuar nga papunësia e lartë dhe infrastruktura e kufizuar e ujit, Batista antagonizoi popullsinë duke formuar lidhje fitimprurëse me krimin e organizuar dhe duke lejuar kompanitë amerikane të dominojnë ekonominë kubane, veçanërisht plantacionet e sheqerit dhe burimet e tjera lokale.[13][14][15] Edhe pse SHBA-ja e armatosur dhe e mbështeti politikisht diktaturën e Batistës, presidentët e mëvonshëm amerikan njohën korrupsionin e saj dhe justifikimin e heqjes së saj.

Gjatë mandatit të tij të parë si president, Batista nuk ishte mbështetur nga Partia Komuniste e Kubës, por gjatë mandatit të tij të dytë ai u bë fort antikomunist.[13][16] Batista zhvilloi një urë sigurie mjaft të dobët si një përpjekje për të heshtur kundërshtarët politikë. Në muajt pas grushtit të shtetit të marsit 1952, Fidel Castro, asokohe avokat dhe aktivist i ri, bëri kërkesë për përmbysjen e Batistës, të cilin e akuzoi për korrupsion dhe tirani. Sidoqoftë, argumentet kushtetuese të Castro u refuzuan nga gjykatat kubane.[17] Pasi vendosi që regjimi kuban nuk mund të zëvendësohej me mjete ligjore, Castro vendosi të nisë një revolucion të armatosur. Për këtë qëllim, ai dhe vëllai i tij Rauli themeluan një organizatë paramilitare të njohur si "Lëvizja", duke grumbulluar armë dhe duke rekrutuar rreth 1.200 ndjekës nga klasa punëtore e pakënaqur e Havanës deri në fund të vitit 1952. Batista njihej si një udhëheqës i korruptuar pasi vazhdimisht përkëdhelte veten me ushqime ekzotike dhe gra elegante.[18]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Jacob Bercovitch and Richard Jackson (1997). International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management, 1945–1995. Congressional Quarterly.
  2. ^ Singer, Joel David and Small, Melvin (1974). The Wages of War, 1816–1965. Inter-University Consortium for Political Research.
  3. ^ Eckhardt, William, in Sivard, Ruth Leger (1987). World Military and Social Expenditures, 1987–88 (12th edition). World Priorities.
  4. ^ "Archived copy" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 shtator 2018. Marrë më 26 janar 2019.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  5. ^ Faria, Miguel A., Jr. (27 korrik 2004). "Fidel Castro and the 26th of July Movement" (në anglisht). Newsmax Media. Arkivuar nga origjinali më 22 gusht 2015. Marrë më 14 gusht 2015.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  6. ^ "Cuba Marks 50 Years Since 'Triumphant Revolution'"
  7. ^ "Cuba receives first US shipment in 50 years" (në anglisht). Al Jazeera. 14 korrik 2012. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2012. Marrë më 16 korrik 2012.
  8. ^ "On Cuba Embargo, It's the U.S. and Israel Against the World – Again". New York Times (në anglisht). 28 tetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 6 korrik 2017. Marrë më 31 tetor 2014.
  9. ^ "Cuba off the U.S. terrorism list: Goodbye to a Cold War relic". Los Angeles Times (në anglisht). 17 prill 2015. Arkivuar nga origjinali më 18 prill 2015. Marrë më 18 prill 2015.
  10. ^ "From the archive, 11 March 1962: Batista's revolution". The Guardian (në anglisht). 11 mars 2013. Arkivuar nga origjinali më 17 tetor 2014. Marrë më 29 qershor 2013.
  11. ^ Julia E. Sweig (2004). Inside the Cuban Revolution (në anglisht). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01612-5.
  12. ^ Arthur Meier Schlesinger (1973). The Dynamics of World Power: A Documentary History of the United States Foreign Policy 1985–1993 (në anglisht). McGraw-Hill. fq. 512. ISBN 0-07-079729-3.
  13. ^ a b "Remarks of Senator John F. Kennedy at Democratic Dinner, Cincinnati, Ohio, October 6, 1960" (në anglisht). Libraria Presidenciale John F. Kennedy. Arkivuar nga origjinali më 14 tetor 2013. Marrë më 29 qershor 2013.
  14. ^ "Fulgencio Batista" (në anglisht). HistoryOfCuba.com. Arkivuar nga origjinali më 14 maj 2013. Marrë më 29 qershor 2013.
  15. ^ Sergio Díaz-Briquets; Jorge F. Pérez-López (2006). Corruption in Cuba: Castro and beyond (në anglisht). University of Texas Press. fq. 77. ISBN 978-0-292-71482-3. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2015. Marrë më 27 qershor 2015.
  16. ^ James Stuart Olson (2000). Historical Dictionary of the 1950s (në anglisht). Greenwood Publishing Group. fq. 67–68. ISBN 0-313-30619-2.
  17. ^ "Biography of Fidel Castro" (në anglisht). About.com. Arkivuar nga origjinali më 24 prill 2013. Marrë më 29 qershor 2013.
  18. ^ Bourne, Peter G. (1986). Fidel: A Biography of Fidel Castro (në anglisht). New York City: Dodd, Mead & Co. fq. 68–69. ISBN 978-0-396-08518-8.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Revolucioni_Kuban&oldid=2680047"