Shqiponjat e Bardha (paraushtarakë)

Shqiponjat e Bardha (serbisht: Бели орлови), të njohura edhe si Hakmarrësit (serbisht: Осветници),^[1] ishin një grup paraushtarak serb i lidhur me Ripërtëritjen Kombëtare Serbe (SNO) dhe Partinë Radikale Serbe (SRS).^[2] Shqiponjat e Bardha luftuan në Kroaci dhe Bosnje dhe Hercegovinë gjatë Luftërave Jugosllave.^[2]^[3]

Në padinë e vitit 2003 për Vojisllav Sheshelin nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, grupi përfshihet si palë e supozuar në një sipërmarrje të përbashkët kriminale të spastrimit etnik, në të cilën dyshohet se ka marrë pjesë lideri i SRS-së, Shesheli. Në aktakuzë grupi është identifikuar si "njësi vullnetare duke përfshirë 'çetnikët', ose Sheshelevci".^[4] Kjo shoqatë u mohua nga Shesheli.^[5] Më 31 mars 2016, ai u shpall i pafajshëm në një vendim të shkallës së parë për të gjitha akuzat nga gjykata e lartpërmendur, një vendim i cili vazhdon edhe sot, duke ndaluar një dënim të palidhur nga pasardhësi i tij (Mekanizmi Ndërkombëtar i Mbetur për Gjykatat Penale) për nxitjen e dëbimit të kroatëve nga fshati serb Hërtkoc.^[6]

Emri

Megjithëse anëtarët e grupit përmendeshin herë pas here si çetnikë,^[7] emri Shqiponjat e Bardha vjen nga një organizatë antikomuniste që u formua gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe vazhdoi një luftë guerile kundër qeverisë së Titos pas luftës. Shqiponja e Bardhë i referohet simbolit kombëtar të Serbisë, shqiponjës së bardhë dykrenare nën një kurorë.

Historia

Grupi paraushtarak "Shqiponjat e Bardha" u formua në fund të vitit 1990 nga Dragosllav Bokani dhe Mirko Joviqi. Grupi u nda në fraksione të ndryshme ndërsa Bokani dhe Joviqi u ndanë në vitin 1992.^[8] Joviqi bëri thirrje për "një Serbi të krishterë, ortodokse pa myslimanë dhe pa jobesimtarë".^[9]^[10] Shesheli deklaron se grupi u krijua nga Joviqi por ata dolën jashtë kontrollit të tij. Sipas Sheshelit, Shqiponjat e Bardha dhe Tigrat e Arkanit vepronin me ndihmën e shërbimit të kundërzbulimit jugosllav.^[11]

Krimet e luftës

Njësitë paraushtarake janë përgjegjëse për disa nga aspektet më brutale të "spastrimi etnik". Dy nga njësitë që kanë luajtur një rol të madh në fushatën e "spastrimit etnik" në Bosnje, "Çetnikët" të lidhur me Vojisllav Sheshel dhe "Tigrat" të lidhur me Zeljko Razhnatoviç (Arkan), kanë qenë aktivë edhe në Republikën e Serbisë. Ndjekësit e Sheshelit thuhet se kanë zhvilluar fushata "spastrimi etnik" kundër pakicave etnike në provincat serbe të Vojvodinës dhe Kosovës. Raporti përfundimtar i Komisionit të Ekspertëve të Kombeve të Bashkuara i krijuar në bazë të rezolutës 780 të Këshillit të Sigurimit.
— Raporti i Komisioni të Kombeve të Bashkuara mbi spastrimin etnik në Bosnje dhe Hercegovinë.

Dëshmia në Gjykatën Ndërkombëtare për Krimet e Luftës tregon se Shqiponjat e Bardha ishin përgjegjëse për një numër mizorish gjatë luftërave kroate dhe boshnjake, duke përfshirë: masakrën e Voçinit,^[12]^[13] Masakrën e Vishegradit, krimet në Foça,^[14] Gako^[15] dhe të tjerë. Anëtarë të ndryshëm të Shqiponjave të Bardha u paditën nga Tribunali.^[16]^[17] Mitar Vasileviqi u dënua me pesëmbëdhjetë vjet.^[18] Ish-kreu, Milan Lukiqi, u dënua me burgim të përjetshëm për krimet e tij të luftës, të cilat përfshijnë vrasjen e burrave, grave dhe fëmijëve.^[19] Është raportuar gjithashtu se Shqiponjat e Bardha menaxhuan një kamp paraburgimi në Lijeshçe, afër Bosanski Brod.^[20]

Rishfaqja

Në dhjetor 2010 një grup i quajtur "Shqiponjat e Bardha" (serbisht: Бели Орлови / Beli Orlovi) mori përgjegjësinë për vrasjen e liderit boshnjak të Kosovës Shefko Salkoviq në veri të Kosovës. Grupi mori gjithashtu përgjegjësinë për pengimin e procesit zgjedhor në veri të Mitrovicës, si dhe për sulmin ndaj trupave të KFOR-it.^[21]^[22]

^ "ICTY: Milan Lukić and Sredoje Lukić judgement" (PDF). {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b "Profile: Vojislav Seselj" BBC News 27 November 2006
^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Allen
^ ICTY, Vojislav Seselj indictment, 15 January 2003
^ "In previous wars (Bosnia, Croatia) there was a small paramilitary organisation called White Eagles, but the Serb Radical Party had absolutely nothing to do with them."Testimony of Vojislav Šešelj, Transcript of 23 August 2005, p. 43081, lines 16-18
^ "Trial Judgement in the case of Vojislav Šešelj delivered | International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia". www.icty.org. Marrë më 2024-08-07. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "United Nations Commission on Breaches of Geneva Law in Former Yugoslavia". Arkivuar nga origjinali më 8 gusht 2009. Marrë më 30 dhjetor 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ THE INTERNATIONAL CRIMINAL TRIBUNAL FOR THE FORMER YUGOSLAVIA Case No. IT-02-54-T, Prosecution's Second Pre-Trial Brief (Croatia and Bosnia Indictments) 31 May 2002, p. 90
^ Velikonja, Mitja (1992). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. Texas A&M University Press. ISBN 978-1-58544-226-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Sells, Michael Anthony. The Bridge Betrayed. Religion and Genocide in Bosnia. University of California Press, 1996.
^ Lukic, Rénéo (1996). Europe from the Balkans to the Urals: The Disintegration of Yugoslavia and the Soviet Union. Oxford University Press. fq. 190. ISBN 978-0-19-829200-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Blaskovich, Jerry (1 November 2002) "The Ghastly Slaughter of Vocin Revisited:Lest We Forget" The New Generation Hrvatski Vjesnik--English supplement
^ Testimony of Djuro Matovina, Transcript of 7 October 2002, p. 11049, lines 12-16
^ Testimony of Witness 52, Transcript of 27 March 2000
^ Testimony of Witness 192, Transcript of 4 May 2000
^ "AU Washington College of Law: War Crimes Research Office - ICTY Status Reports" 21 February 2006, from Internet Archive
^ Croatian "Evening News" 9 September 2001, from Internet Archive
^ "Mitar Vasiljević Sentenced to 15 Years’ Imprisonment" International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia
^ "ICTY: Milan Lukić and Sredoje Lukić judgement" (PDF). Icty.org. Marrë më 24 nëntor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Prison Camps
^ VOA News, Kosovo Holds First Parliamentary Election, 12 December 2010. "A Serb group calling itself White Eagles claimed responsibility for the attack - and also said it carried out the killing of a Bosniak election official last week."
^ Emg.rs, Serb organization “Beli Orlovi” takes over the killing of Salkovic, 14. December 2010.

[ICTY:_Milan_Lukić_and_Sredoje_Lukić_judgement-1] "ICTY: Milan Lukić and Sredoje Lukić judgement" (PDF). {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[BBC-Seselj-2] "Profile: Vojislav Seselj" BBC News 27 November 2006

[Allen-3] Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Allen

[cis-seselj-4] ICTY, Vojislav Seselj indictment, 15 January 2003

[5] "In previous wars (Bosnia, Croatia) there was a small paramilitary organisation called White Eagles, but the Serb Radical Party had absolutely nothing to do with them."Testimony of Vojislav Šešelj, Transcript of 23 August 2005, p. 43081, lines 16-18

[6] "Trial Judgement in the case of Vojislav Šešelj delivered | International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia". www.icty.org. Marrë më 2024-08-07. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] "United Nations Commission on Breaches of Geneva Law in Former Yugoslavia". Arkivuar nga origjinali më 8 gusht 2009. Marrë më 30 dhjetor 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[8] THE INTERNATIONAL CRIMINAL TRIBUNAL FOR THE FORMER YUGOSLAVIA Case No. IT-02-54-T, Prosecution's Second Pre-Trial Brief (Croatia and Bosnia Indictments) 31 May 2002, p. 90

[velikonja-9] Velikonja, Mitja (1992). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. Texas A&M University Press. ISBN 978-1-58544-226-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[10] Sells, Michael Anthony. The Bridge Betrayed. Religion and Genocide in Bosnia. University of California Press, 1996.

[11] Lukic, Rénéo (1996). Europe from the Balkans to the Urals: The Disintegration of Yugoslavia and the Soviet Union. Oxford University Press. fq. 190. ISBN 978-0-19-829200-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[12] Blaskovich, Jerry (1 November 2002) "The Ghastly Slaughter of Vocin Revisited:Lest We Forget" The New Generation Hrvatski Vjesnik--English supplement

[13] Testimony of Djuro Matovina, Transcript of 7 October 2002, p. 11049, lines 12-16

[14] Testimony of Witness 52, Transcript of 27 March 2000

[15] Testimony of Witness 192, Transcript of 4 May 2000

[16] "AU Washington College of Law: War Crimes Research Office - ICTY Status Reports" 21 February 2006, from Internet Archive

[17] Croatian "Evening News" 9 September 2001, from Internet Archive

[18] "Mitar Vasiljević Sentenced to 15 Years’ Imprisonment" International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia

[19] "ICTY: Milan Lukić and Sredoje Lukić judgement" (PDF). Icty.org. Marrë më 24 nëntor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[20] Prison Camps

[21] VOA News, Kosovo Holds First Parliamentary Election, 12 December 2010. "A Serb group calling itself White Eagles claimed responsibility for the attack - and also said it carried out the killing of a Bosniak election official last week."

[22] Emg.rs, Serb organization “Beli Orlovi” takes over the killing of Salkovic, 14. December 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]