Xhamia e Mbretit (Elbasan): Dallime mes rishikimesh

Xhamia Mbret (Elbasan)
Xhamia Mbret (Elbasan)
Lloji	Arkitekture
Vendndodhja	Elbasan, Elbasan, Shqipëri
Koordinatat	41°06′50″N 20°04′52″E / 41.113889°N 20.081111°E
Ndërtuar	Shek. XV
Organi drejtues	DRKK Durrës
Monument Kulture në Shqipëri
	Emri zyrtar: Monument i trashëgimisë kulturore
Lloji	Nën mbrojtje
Kriteret	I
Përcaktuar	17.03.1948 e 16.02.1979
Nr. i referencës	EL084
Tipologjia	Përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri
	Xhamia e Mbretit (Elbasan) (Earth)

Browse history interactively

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 22 korrik 2024 12:43

Xhamia Mbret e njohur edhe si Xhamia Sulltan Bajazit, është një xhami në Elbasan, një ndër më të vjetrat në Shqipëri.^[1]

Xhamia Mbret u ndërtuar rreth 1492^[2], gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II. Ajo ndodhet në distancë të afërt me portën jugore të kalasë. Nga pikëpamja stilistike, xhamia përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri dhe me hajat përpara. Është një monument i trashëgimisë kulturore të kategorisë së I që nga viti 1948, me vendim të Institutit të Shkencave. Ky monument është i llojit "Arkitekturë", i miratuar me numër "586 e 266/1 më 17.03.1948 e 16.02.1979".^[3]

Xhamia Mbret është xhamia që aktualisht frekuentohet më shumë në qytetin e Elbasanit.

Në vitin 2013, xhamia është restauruar plotësisht. Gjithashu minarja është ndërtuar e re.^[4]

Historiku

Xhamia Mbret është njëra nga faltoret më të hershme të Shqipërisë ndërtuar rreth 1492 gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II. Ajo është vendosur në të djathtë të rrugës që zë fill nga porta jugore. Mendohet se u ndërtuar pas Xhamisë së Hynqarit ndërtuar nga Sulltan Mehmeti i II mbi portën e kalasë.^[5]

Në shkrimin e tij mbi Elbasanit Evlija Çelebiu përmend brenda kalasë një xhami të Gazi Sinan Pashës e cila sipas tij ishte ndërtesë e madhe por e vjetër dhe përdhese. Ai gjithashtu vëren se muret e saj ishin të mbuluara me shkrime të ndryshme në faqet e jashtme nga çdo udhëtar e shëtitës, të cilët i kanë shkruar me dorën e tyre.^[6]

Nga pikëpamja stilistike kjo faltore përputhet me të gjitha xhamitë e tjera të emërtuara mbretërore që u ndërtuan nga Sulltan Bajaziti i II, në fund të shekullit XV në Përmet, Gjirokastër, Berat, Shkodër.

Arkitektura

Ndërtimi formohet nga hajati dhe salla e faljeve kuadratike në plane me përmasa 11.5 x 12.3 m, mbuluar me çati druri. Për të lehtësuar ndërtimin e faltores, tre kolona druri janë vendosur tërthor aksit të godinës. Në murin jugor është ndërtuar mihrabi, po në këtë anë ndodhet një mimbar. Në anën veriore, prara kolonës treshe ndodhet mafili prej druri. Xhamia merr dritë nga dritaret, dy për çdo mur, të vendosura në dy kate.^[7] Të poshmet janë kuadratike. Në pjesën e sipërme ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme nga një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme janë të harkuara. Ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme një hark të verbër me majë, në formë lundre. Muratura me kluasonazh është tepër e rregull dhe precize në alternimin e gurëve me tullat kornizuese.

Me kluasonazh është ndërtuar dhe pjesa e poshtme e minaresë. Ajo është e ulët në lartësi, por kalon mjaft bukur trupi në ballkonin e sherifasë e me seksion më të ngushtë në pjesën e sipërme ku mbështet koni i majës i realizuar me fletë metalike prej plumbi.

Xhamia ka në anën veriore një hajat me struktura druri, që duhet të jetë i vonë, me forma të huazuara nga arkitektura popullore e shek. XIX.

Për këtë Xhami parashikohen ndërhyrje të tjera restauruese, të cilat synojnë restaurimin e minares dhe trajtimin estetik të fasadave të jashtme dhe mjedisit rrethues.

Shih edhe këtë

Referime

^ Guntram Koch: DuMont-Kunst-Reiseführer Albanien. DuMont, Köln 1989, ISBN 3-7701-2079-5
^ Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin, Karaiskaj Gjerak, Thomo Pirro (1980). Historia arkitekturës shqiptare. fq. 347.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
^ LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit (PDF). Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 shtator 2018. Marrë më 17 qershor 2017.
^ Elbasan, drejt përfundimit rikonstruksioni i Xhamisë Mbret
^ Sejjahatnamesi, Çelebi Evlija (1930). Shqipnija para dy shekujsh. Shkodra. fq. 104.
^ Sejjahtnamesi, Çelebi Evlija. Shqipnija para dy shekujsh. Shkodra. fq. 105.
^ Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin,, Karaskaj Gjerak, Thomo Pirro (1980). Historia arkitekturës shqiptare. fq. 347.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Pikësim shtesë (lidhja)

[koch-1] Guntram Koch: DuMont-Kunst-Reiseführer Albanien. DuMont, Köln 1989, ISBN 3-7701-2079-5

[2] Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin, Karaiskaj Gjerak, Thomo Pirro (1980). Historia arkitekturës shqiptare. fq. 347.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)

[#imk#-3] LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit (PDF). Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 shtator 2018. Marrë më 17 qershor 2017.

[sot-4] Elbasan, drejt përfundimit rikonstruksioni i Xhamisë Mbret

[5] Sejjahatnamesi, Çelebi Evlija (1930). Shqipnija para dy shekujsh. Shkodra. fq. 104.

[6] Sejjahtnamesi, Çelebi Evlija. Shqipnija para dy shekujsh. Shkodra. fq. 105.

[7] Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin,, Karaskaj Gjerak, Thomo Pirro (1980). Historia arkitekturës shqiptare. fq. 347.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Pikësim shtesë (lidhja)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
 {{ky artikull|Ky artikull ka lidhje me Xhaminë e mbretit në [[Elbasan]]. Për artikuj të ngjashëm kliko [[Xhamia Mbret|këtu]].}}
 {{Infobox vend historik|emri=Xhamia Mbret (Elbasan)|emri_amëtar=|gjuha_amëtare=|foto=Elbasan, Albania, King's Mosque 2013 02.jpg|përshkrimi=|lloji=Arkitekture|locmapin=Shqipëria|gjerësi=41.113889|gjatësi=20.081111|lokacioni=[[Rrethi i Elbasanit|Elbasan]], [[Qarku i Elbasanit|Elbasan]], [[Shqipëri]]|sipërfaqja=|ndërtuar=Shek. XV|arkitekt=|arkitektura=|organi_drejtues=DRKK Durrës|përcaktimi1=SHQIPËRI|përcaktimi1_offname=Monument i trashëgimisë kulturore|përcaktimi1_data=17.03.1948 e  16.02.1979|përcaktimi1_kriteret=I|përcaktimi1_numri=EL084|përcaktimi1_free1name=Tipologjia|përcaktimi1_free1value=Përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri|përcaktimi1_lloji=Nën mbrojtje}}
-'''Xhamia Mbret''' ose '''Xhamia e Hynqarit''' ([[Gjuha turke|turqisht]]: ''Hünkâr Camii''), e njohur edhe si '''Xhamia Sulltan Bajazit''', është një [[Xhamia|xhami]] në [[Elbasani|Elbasan]], një ndër më të vjetrat në [[Shqipëria osmane|Shqipëri]].<ref name="koch">Guntram Koch: ''DuMont-Kunst-Reiseführer Albanien''. DuMont, Köln 1989, <nowiki>ISBN 3-7701-2079-5</nowiki></ref>
+'''Xhamia Mbret''' e njohur edhe si '''Xhamia Sulltan Bajazit''', është një [[Xhamia|xhami]] në [[Elbasani|Elbasan]], një ndër më të vjetrat në [[Shqipëria osmane|Shqipëri]].<ref name="koch">Guntram Koch: ''DuMont-Kunst-Reiseführer Albanien''. DuMont, Köln 1989, <nowiki>ISBN 3-7701-2079-5</nowiki></ref>
+Xhamia Mbret u ndërtuar rreth 1492<ref>{{Cite book |last=Baçe Apollon, Meksi  Aleksandër, Riza Emin |first=Karaiskaj Gjerak, Thomo Pirro |title=Historia arkitekturës shqiptare |year=1980 |pages=347 |language=shqip}}</ref>, gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II.  Ajo ndodhet në distancë të afërt me portën jugore të kalasë. Nga pikëpamja stilistike, xhamia  përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri dhe me hajat përpara.  Është një monument i trashëgimisë kulturore të kategorisë së I që nga viti 1948, me vendim të Institutit të Shkencave. Ky monument është i llojit "Arkitekturë", i miratuar me numër "''586 e'' 266/1 më 17.03.1948 e 16.02.1979''".''<ref name="#imk#">{{cite book|url=http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|title=LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit|publisher=Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës|accessdate=17 qershor 2017|ref=imk|language=sq|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180903115101/http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|archivedate=3 shtator 2018|url-status=dead}}</ref>
-Nuk ka të dhëna të sakta lidhur me vitin e ndërtimit të saj. Për kohën, vinte e dyta në radhë pas xhamisë së ndërtuar nga [[Mehmet Fatihu|Sulltan Mehmeti i II]] në [[viti]]n [[1464]], kur u rindërtua [[Kalaja e Elbasanit]]. Sipas të dhënave krahasuese, [[xhamia]] Mbret është ndërtuar në fund të shekullit XV. Ajo ndodhet në distancë të afërt me Portën e Kalasë. Nga pikëpamja stilistike, xhamia Mbret përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me çati druri dhe me hajat përpara. Nga pikëpamja stilistike dhe e kompozimit, kjo faltore përkon me kohën e [[Bajaziti i II|Sulltan Bajazitit të Dytë]], i cili ndërtoi xhami të tilla edhe në qytetet [[Berati|Berat]], [[Gjirokastra|Gjirokastër]], [[Shkodra|Shkodër]] etj. Xhamia Mbret është xhamia që aktualisht frekuentohet më shumë në qytetin e Elbasanit.
-Xhamia Mbret është një monument i trashëgimisë kulturore që nga viti 1948. Ky monument është i llojit "Arkitekturë", i miratuar me numër "''586 e'' 266/1 më 17.03.1948 e 16.02.1979''".''<ref name="#imk#">{{cite book|url=http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|title=LISTA E MONUMENTEVE: RRrethi i Elbasanit|publisher=Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës|accessdate=17 qershor 2017|ref=imk|language=sq|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180903115101/http://imk.gov.al/wp-content/uploads/monumente/lista%20e%20monumentewve/ELBASANIT.pdf|archivedate=3 shtator 2018|url-status=dead}}</ref>
+Xhamia Mbret është xhamia që aktualisht frekuentohet më shumë në qytetin e Elbasanit.
 Në vitin 2013, xhamia është restauruar plotësisht. Gjithashu minarja është ndërtuar e re.<ref name="sot">[http://sot.com.al/kultura/elbasan-drejt-p%C3%ABrfundimit-rikonstruksioni-i-xhamis%C3%AB-mbret Elbasan, drejt përfundimit rikonstruksioni i Xhamisë Mbret]</ref>
@@ Rreshti 10: / Rreshti 11: @@
 == Historiku ==
 [[Skeda:Elbasan - Mbret-Moschee 4 Vorhalle.jpg|parapamje|majtas|Vendfalja jashtë (Hajati)]]
+Xhamia Mbret është njëra nga faltoret më të hershme të Shqipërisë  ndërtuar rreth 1492 gjatë sundimit të Sulltan Bajazitit të II. Ajo është vendosur në të djathtë të rrugës që zë fill nga porta jugore. Mendohet se u ndërtuar pas Xhamisë së Hynqarit ndërtuar nga Sulltan Mehmeti i II mbi portën e kalasë.<ref>{{Cite book |last=Sejjahatnamesi |first=Çelebi Evlija |title=Shqipnija para dy shekujsh |publisher=Shkodra |year=1930 |pages=104 |language=shqip}}</ref>
-Xhamia Mbret është njëra nga faltoret më të hershme të Shqipërisë  dhe që ruhet në formën e saj të themelimit, xhamia brenda kalasë së Elbasanit në distancë më të afërt me portën kryesore të hyrjes në [[Kalaja|kala]]. Për qytetin ajo vinte e dyta në rradhë pas xhamisë së ndërtuar nga sulltan Mehmeti i dytë në 1464 kur u ndërmorën shumë punime për restaurimin e mureve rrethuese të kalasë. Mbishkrim datues nuk njihet deri tani, por pa mëdyshje ajo i takon fundit të shekullit. XV e lidhur kjo me themeluesin e saj. Në shkrimin e tij mbi Elbasanit [[Evlia Çelebiu|Evlija Çelebiu]] përmend brenda kalasë një xhami të Gazi Sinan Pashës (shih [[Biçakçinjtë]]) e cila sipas tij ishte ndërtesë e madhe por e vjetër dhe përdhese”. Ai gjithashtu vëren se muret  e saj ishin të mbuluara me shkrime të ndryshme në faqet e jashtme që na bën të mendojmë se ajo ishte e suvatuar, por që nuk kishte minare. Këto vecori të xhamisë nuk përputhen me xhaminë që ndodhet në shek XX në kala të emërtuar e Mbretit. Leon Rei në fillim të shekullit XX e prezanton atë me karakteristika krejtësisht të ndryshme nga xhamia e Gazi Sinan Pashës. Nga pikëpamja stilistike kjo faltore përputhet me të gjitha xhamitë e tjera të emërtuara mbretërore që u ndërtuan nga Sulltan Bajaziti i dytë, në fund të shekullit XV në Përmet, Gjirokastër, Berat, Shkodër dhe pse jo në Elbasan.
+Në shkrimin e tij mbi Elbasanit [[Evlia Çelebiu|Evlija Çelebiu]] përmend brenda kalasë një xhami të Gazi Sinan Pashës e cila sipas tij ishte ndërtesë e madhe por e vjetër dhe përdhese. Ai gjithashtu vëren se muret  e saj ishin të mbuluara me shkrime të ndryshme në faqet e jashtme nga çdo udhëtar e shëtitës, të cilët i kanë shkruar me dorën e tyre.<ref>{{Cite book |last=Sejjahtnamesi |first=Çelebi Evlija |title=Shqipnija para dy shekujsh |publisher=Shkodra |pages=105 |language=shqip}}</ref>
+Nga pikëpamja stilistike kjo faltore përputhet me të gjitha xhamitë e tjera të emërtuara mbretërore që u ndërtuan nga Sulltan Bajaziti i II, në fund të shekullit XV në Përmet, Gjirokastër, Berat, Shkodër.
 == Arkitektura ==
-Xhamia Mbret përfaqëson tipin e faltores me sallë të mbuluar me cati druri dhe hajat përpara hyrjes. Salla e faltores ka një hapësirë 11.5 x12.3 m. Tërthor aksi i saj, tri kolona druri për arsye konstrutive të mbajtjes së catisë dhe për të rkijuar një mjedis ndarës me sallën nga pjesa e [[mafili]]t, janë karakteristike për këtë lloj kompozimi të faltores të hershme [[islam]]e. Në murin fundor është theksuar në formën e një nikeje rrethore dhe e kornizuar [[mihrabi]], pranë të cilit ngjitur me të në krahun e djathtë ndodhet shkallarja e [[mimberi]]t. Prapa kolonës treshe ndodhet mafili prej druri. [[Xhamija|Xhamia]] merr dritë nga katër dritare në secilën faqe. Të poshmet janë kuadratike. Në pjesën e sipërme ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme nga një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme janë të harkuara. Muratura me kluasonazh është tepër e rregull dhe precize në alternimin e gurëve me tullat kornizuese.Me kluasonazh është ndërtuar dhe [[minareja]]. Ajo është e ulët në lartësi, por kalon mjaft bukur trupi në [[Sherefeja|ballkonin e sherifasë]] e me seksion më të ngushtë në pjesën e sipërme ku mbështet koni i majës i realizuar me fletë metalike prej plumbi. Hajati i xhamisë ka qenë i realizuar prej strukturash druri disa herë pothuajse me të njëjtën mynyrë, me përjashtim të atij të rikonstruktuar vitet e fundit të shekullit XX që nuk përligjet shkencërisht. Për këtë Xhami parashikohen ndërhyrje të tjera restauruese, të cilat synojnë restaurimin e minares dhe trajtimin estetik të fasadave të jashtme dhe mjedisit rrethues.
+Ndërtimi formohet nga hajati dhe salla e faljeve kuadratike në plane me përmasa  11.5 x 12.3 m, mbuluar me çati druri.  Për të lehtësuar ndërtimin e faltores, tre kolona druri janë vendosur tërthor aksit të godinës. Në murin jugor është ndërtuar [[mihrabi]], po në këtë anë ndodhet një mimbar. Në anën veriore, prara kolonës treshe ndodhet mafili prej druri. [[Xhamija|Xhamia]] merr dritë nga dritaret, dy për çdo mur, të vendosura në dy kate.<ref>{{Cite book |last=Baçe Apollon, Meksi Aleksandër, Riza Emin, |first=Karaskaj Gjerak, Thomo Pirro |title=Historia arkitekturës shqiptare |year=1980 |pages=347 |language=shqip}}</ref> Të poshmet janë kuadratike. Në pjesën e sipërme ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme nga një hark të verbër me majë, në formë lundre. Dritaret e sipërme janë të harkuara. Ato mbyllen me arkitrarë druri, duke pasur nga ana e jashtme një hark të verbër me majë, në formë lundre.  Muratura me kluasonazh është tepër e rregull dhe precize në alternimin e gurëve me tullat kornizuese.
+Me kluasonazh është ndërtuar dhe pjesa e poshtme e  [[minareja|minaresë]]. Ajo është e ulët në lartësi, por kalon mjaft bukur trupi në [[Sherefeja|ballkonin e sherifasë]] e me seksion më të ngushtë në pjesën e sipërme ku mbështet koni i majës i realizuar me fletë metalike prej plumbi.
+Xhamia ka në anën veriore një hajat me struktura druri, që duhet të jetë i vonë, me forma të huazuara nga arkitektura popullore e shek. XIX.
+Për këtë Xhami parashikohen ndërhyrje të tjera restauruese, të cilat synojnë restaurimin e minares dhe trajtimin estetik të fasadave të jashtme dhe mjedisit rrethues.
 == Shih edhe këtë ==