Luani: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Xqbot (diskuto | kontribute) v roboti shtoj: la:Leo; cosmetic changes |
No edit summary |
||
| Rreshti 57: | Rreshti 57: | ||
== Shëndeti i luanëve == |
== Shëndeti i luanëve == |
||
Luanët e rritur nuk kanë predatore, ata vdesin duke u sulmuar nga njerëzit ose nga luanët e tjerë. Luanët meshkuj janë me agresore në lidhje me dyluftimin që bëhet misis dy luanëve meshkuj. Në fakt edhe pse një luan mund të jetojë deri në 15-16 vjet ai e arrin këtë vetëm duke shmangur sulmet nga rivalet e tjerë, por shumica e luanëve meshkuj nuk jetojnë më shumë se 10 vjet. Kjo është arsyeja pse luanët meshkuj kanë jetëgjatësinë më të vogël se të femrave, gjithsesi të dyja sekset mund të vriten nga luanë të tjerë rivale. |
Luanët e rritur nuk kanë predatore, ata vdesin duke u sulmuar nga njerëzit ose nga luanët e tjerë. Luanët meshkuj janë me agresore në lidhje me dyluftimin që bëhet misis dy luanëve meshkuj. Në fakt edhe pse një luan mund të jetojë deri në 15-16 vjet ai e arrin këtë vetëm duke shmangur sulmet nga rivalet e tjerë, por shumica e luanëve meshkuj nuk jetojnë më shumë se 10 vjet. Kjo është arsyeja pse luanët meshkuj kanë jetëgjatësinë më të vogël se të femrave, gjithsesi të dyja sekset mund të vriten nga luanë të tjerë rivale. |
||
== Karakteristikat fizike == |
|||
Kafkë të një luan moderne në Kruger Park Kombëtar |
|||
Luanit është e lartë (në krah) e felines, dhe gjithashtu është i familjes së maces i dytë-rëndë pas tigër. Me këmbët e fuqishme, një nofulla të fortë, dhe 8 cm (3,1 in) dhëmbë të gjatë i qenit, e luanit mund të sjellë poshtë dhe vrasin pre të mëdha. kafkë i luanit është shumë e ngjashme me atë të tigër, edhe pse rajoni frontal është zakonisht më shumë në depresion dhe të rrafshuar, me një rajon paksa më të shkurtër postorbital. kafkë e luanit e ka hapje më të gjerë hundës se tigër. Megjithatë, për shkak të sasisë së ndryshim kafkë në dy lloje, zakonisht, vetëm struktura e nofullës të ulët mund të përdoret si një tregues i besueshëm i llojeve. [38] ngjyrim Lion ndryshon nga amator dritë të verdhë, ngjyrë të kuqe, ose të errëta ochraceous kafe. Underparts në përgjithësi janë të lehta dhe të tufë bisht është e zezë. Lion cubs janë të lindur me rosettes kafe (njolla) mbi trupin e tyre, jo si ato të një leopardi. Edhe pse këto zbehet si luanë arrijnë moshën e rritur, spote zbehta shpesh mund të jetë ende shihet në të këmbëve dhe underparts, veçanërisht në lionesses. |
|||
Luanët janë vetëm anëtarë të familjes mace për të shfaqur qartë seksuale-dytrajtësi që është, meshkujve dhe femrave shohim dukshëm të ndryshme. Ata gjithashtu kanë role të specializuara që çdo gjinore luan në krenari. Për shembull, luaneshë, gjuetar, i mungon trasha mane rëndë meshkuj. Kjo duket të pengojë aftësinë e meshkujve për të qenë camouflaged kur drerësh pre dhe për të krijuar mbinxehje në ndjekje. Ngjyra e mane mashkull ndryshon nga flokëverdhë të zezë, në përgjithësi duke u bërë errët si e luanit rritet më të vjetër. |
|||
Gjatë konfrontime me të tjerët, mane bën luan duken më të mëdha |
|||
Peshat për të rritur kuriozitete sërë midis 150-250 kg (330-550 £) për femra dhe 120-182 kg (264-400 £) për femra. [4] Nowell dhe mesatare Jackson raportin peshat e 181 kg për meshkuj dhe 126 kg për femrat, një e shtënë mashkull pranë malit Kenia u shpreh në 272 kg (£ 600). [24] Luanët priren të ndryshojnë në madhësi në varësi të mjedisit të tyre dhe të zonës, duke rezultuar në një përhapje të gjerë në peshave të regjistruar. Për shembull, kuriozitete në Afrikën jugore të priren të jenë rreth 5 për qind më të rënda se ato në Afrikën Lindore, në përgjithësi. [39] |
|||
Shef dhe gjatësi trupi është 170-250 cm (5 ft 7 in - 8 ft 2 in) te meshkujt dhe 140-175 cm (4 ft 7 in - 5 ft 9 in) te femrat, lartësi sup është rreth 123 cm (4 ft ) te meshkujt dhe 107 cm (3 ft 6 in) te femrat. Kohëzgjatja bisht është 90-105 cm (2 ft 11 në - 3 ft 5 në) te meshkujt dhe 70-100 cm te femrat (2 ft 4 in - 3 ft 3 në). [4] luanit gjatë njohur ishte një e zezë shtënë-maned mashkull pranë Mucsso, Angola jugore në tetor 1973, i njohur luan rëndë ishte një e shtënë kanibal në 1936 vetëm jashtë Hectorspruit në Transvaal lindore, Afrika e Jugut dhe peshonte 313 kg (£ 690). [40] Luanët në robëri kanë tendencë të jetë më e madhe se sa luanë në-luan egër rëndë në arkiv është një mashkull në Colchester kopshtin zoologjik në Angli me emrin Simba në 1970, e cila peshonte 375 kg (£ 826). |
|||
Një malin formë të skeletit të një Luani Afrikan Sulmuar një Eland të përbashkët në shfaqje në Muzeun e Osteology, Oklahoma City, Oklahoma |
|||
Karakteristika më dalluese të përbashkëta nga të dy femrave dhe meshkujve është se bisht përfundon në një xhufkë flokë. Në disa kuriozitete, xhufkë fsheh një vështirë shpinë "" ose të "nxisë", rreth 5 mm e gjatë, e formuar nga pjesët përfundimtare të kockave bisht te perziera bashke. Luan është felid vetëm për të patur një tufa-tufa-bisht funksion të xhufkë dhe shpinë janë të panjohur. Mungon në lindje, xhufkë zhvillon rreth 5 ½ muaj nga mosha dhe është e gatshme të identifikueshme në 7 muaj. |
|||
== Referencat == |
== Referencat == |
||
Versioni i datës 17 prill 2010 20:08
| Luani[1] | |
|---|---|
| |
| Mashkulli | |
| |
| Femra (Luanesha) | |
| Klasifikimi shkencor | |
| Mbretëria: | |
| Filumi: | |
| Klasa: | |
| Rendi: | |
| Familja: | |
| Gjinia: | |
| Lloji: | P. leo
|
| Emri binomial | |
| Panthera leo (Linnaeus, 1758)
| |
| |
| Shtrirja e luanëve në Afrikë. | |
| |
| Shtrirja e luanëve në Indi. | |
| Sinonimet | |
|
Linnaeus, 1758[2] | |
Luani (Panthera leo) është një lloj kafshe e cila i përket familjes së maceve. Në kontrast me macet të tjera, ai jeton në pako.
Luani është një kafshë e fortë, she si pasojë ndryshe njohur si "Mbret i Kafshëve". Emrin "Mbret i Kafshëve", luani e ka përfituar në bazë të sjelljeve të tija. Nga sjelljet e tija shumë të njohura, një është ngrënia e gjahut të gjuajtur vetë dhe mos ngrënia e gjahut të gjuajtur nga të tjerët. Të sulmuarit e gjahut nuk e bën prapa shpine por gjithmonë në ballë, si dhe më kryesorja është se është në gjendje të sulmoje të gjitha kafshët.
Përshkrimi fizik
Mbas tigrit luani është kafsha grabitqare e tretë në botë për nga madhësia dhe e para në kontinentin e Afrikës. Një luan mashkull ka gjatësinë e trupit 170-250 cm, një lartësi nga toka deri tek fundi i krahëve 120 cm, një bisht me gjatësi rreth 1 m dhe mund të bëhet i rëndë deri në 225 kg.
Luanesha e ka gjatësinë e trupit 140-175 cm, një lartësi deri në 1 m dhe bishti i tyre ka rreth 85 cm gjatësi. Pesha e një luaneshe mund të jetë deri në 150 kg. Normal një luan është më i lartë se një tigër por është më i shkurtër. Në kopshte zoologjike një luan si pasojë e ushqimit shumë të mirë mund të arrijë një peshë rreth 300 kg.
Mjekra e luanit mendohet se është formuar për të mos pasur lëndime nga përleshjet. Këtu mund edhe të tregohet përparësia e luaneshave në gjah sepse luanëve mjekra iu pengon ne gjuajtjen e presë. Prej kësaj mund të thuhet se luaneshat nuk kanë mjekër sepse nuk e lejon gjahun (evolucion). Luani ushqehet me mish !
Hibridet
Luanët janë të njohur të kenë aftësinë të kryqëzohen dhe riprodhohen me tigrat. Edhe pse kjo nuk ndodh ne natyrë, si shkak i territoreve të ndryshme këto dy kafshë jetojnë, me ndihmësen njerëzore ka pasur disa raste ku këlyshe hibrid janë krijuar. Ata njihen si "ligra" dhe janë të rrallë. Ligri lind si pasoje e një kryqëzimi të një luani mashkull e një tigreshë. Janë pothuajse dy herë më të mëdhenj se tigri apo luani dhe kanë ngjashmëri me të dy palët, por nganjëherë ato mund t'i ngjanë më shumë njërit se tjetrit si rrethojë e kombinimit gjenetik.
Taksonomie dhe evoluimi
Fosili më i vjetër i luanëve është gjetur në Leatoli në Tanzani dhe është rreth 3,5 milion vjet i vjetër dhe disa shkencëtare e kanë quajtur këtë material pantera leo. Këto të dhëna nuk janë shumë të sakta megjithatë ne na mbetet të themi që materiali i gjetur ngjasonte me gjininë pantera. Fosilet më të vjetra që janë në gjetur në Afrikë janë rreth 2 milion vjet të vjetra. Speciet më të përafërta me luanët janë tigri, jaguari edhe leopardi. Studimet gjenetike kanë dhëne informacion që tigri ka qenë i pari nga këto specie që divergjoi. 1,9 milion vjet më parë jaguari u largua nga grupi i cili përbehej nga leopardë edhe nga luanë. Luanët dhe jaguarët u ndanë nga njeri tjetri rreth 1,25 milion vjet më parë. Pantera leo si gjini u shfaq për herë të parë në Afrikë rreth 1 milion vjet më parë dhe u shfaq për herë të parë në Evrope rreth 700.000 vjet me pare. Kjo vjen si rezultat i gjetjeve të fosileve në Insernia Itali. Më pas luanët divergjuan në luanë shpellash të shfaqur rreth 300.000 vjet me parë. Me pas luanët u shpërndante në veri edhe në jug të Afrikës dhe u zhvilluan në pantera leo atrox ose luanët e Amerikës. Luanët vdiqën në pjesën e Evroazisë dhe të Amerikës në fundin e epokës së akullnajave rreth 10.000 vjet më parë.
Hibridet
Luanët kryqëzohen me tigrat veçanërisht me speciet siberiane edhe bengale për të krijuar hibride të quajtur ligers ose tigons. Gjithashtu ata kryqëzohen edhe me leopardë për të krijuar leoponet dhe me jaguarët për të krijuar jaglionet. Hibridet mbahen të mbyllur në kopshte zoologjike në Kinë. Ligri krijohet nga kryqëzimi i një luani me një tigreshe, meqenëse geni i rritjes mungon nga femra tigreshe atere ky gen merret nga luani mashkull dhe rezulton që ligrat rriten më tepër sesa prindërit e tyre. Ligrat meshkuj nuk mund të riprodhohen pra janë sterile kurse ligrat femra kanë aftësinë për fertilitet, pra kanë aftësi për tu riprodhuar. Ligrat janë 3 deri në 3,7 metra të gjatë dhe mund të peshojnë deri në 360 deri në 450 kg ose më shumë. Tigonet janë kryqëzimi i një luaneshe me një tigër.
Shëndeti i luanëve
Luanët e rritur nuk kanë predatore, ata vdesin duke u sulmuar nga njerëzit ose nga luanët e tjerë. Luanët meshkuj janë me agresore në lidhje me dyluftimin që bëhet misis dy luanëve meshkuj. Në fakt edhe pse një luan mund të jetojë deri në 15-16 vjet ai e arrin këtë vetëm duke shmangur sulmet nga rivalet e tjerë, por shumica e luanëve meshkuj nuk jetojnë më shumë se 10 vjet. Kjo është arsyeja pse luanët meshkuj kanë jetëgjatësinë më të vogël se të femrave, gjithsesi të dyja sekset mund të vriten nga luanë të tjerë rivale.
Karakteristikat fizike
Kafkë të një luan moderne në Kruger Park Kombëtar Luanit është e lartë (në krah) e felines, dhe gjithashtu është i familjes së maces i dytë-rëndë pas tigër. Me këmbët e fuqishme, një nofulla të fortë, dhe 8 cm (3,1 in) dhëmbë të gjatë i qenit, e luanit mund të sjellë poshtë dhe vrasin pre të mëdha. kafkë i luanit është shumë e ngjashme me atë të tigër, edhe pse rajoni frontal është zakonisht më shumë në depresion dhe të rrafshuar, me një rajon paksa më të shkurtër postorbital. kafkë e luanit e ka hapje më të gjerë hundës se tigër. Megjithatë, për shkak të sasisë së ndryshim kafkë në dy lloje, zakonisht, vetëm struktura e nofullës të ulët mund të përdoret si një tregues i besueshëm i llojeve. [38] ngjyrim Lion ndryshon nga amator dritë të verdhë, ngjyrë të kuqe, ose të errëta ochraceous kafe. Underparts në përgjithësi janë të lehta dhe të tufë bisht është e zezë. Lion cubs janë të lindur me rosettes kafe (njolla) mbi trupin e tyre, jo si ato të një leopardi. Edhe pse këto zbehet si luanë arrijnë moshën e rritur, spote zbehta shpesh mund të jetë ende shihet në të këmbëve dhe underparts, veçanërisht në lionesses. Luanët janë vetëm anëtarë të familjes mace për të shfaqur qartë seksuale-dytrajtësi që është, meshkujve dhe femrave shohim dukshëm të ndryshme. Ata gjithashtu kanë role të specializuara që çdo gjinore luan në krenari. Për shembull, luaneshë, gjuetar, i mungon trasha mane rëndë meshkuj. Kjo duket të pengojë aftësinë e meshkujve për të qenë camouflaged kur drerësh pre dhe për të krijuar mbinxehje në ndjekje. Ngjyra e mane mashkull ndryshon nga flokëverdhë të zezë, në përgjithësi duke u bërë errët si e luanit rritet më të vjetër.
Gjatë konfrontime me të tjerët, mane bën luan duken më të mëdha
Peshat për të rritur kuriozitete sërë midis 150-250 kg (330-550 £) për femra dhe 120-182 kg (264-400 £) për femra. [4] Nowell dhe mesatare Jackson raportin peshat e 181 kg për meshkuj dhe 126 kg për femrat, një e shtënë mashkull pranë malit Kenia u shpreh në 272 kg (£ 600). [24] Luanët priren të ndryshojnë në madhësi në varësi të mjedisit të tyre dhe të zonës, duke rezultuar në një përhapje të gjerë në peshave të regjistruar. Për shembull, kuriozitete në Afrikën jugore të priren të jenë rreth 5 për qind më të rënda se ato në Afrikën Lindore, në përgjithësi. [39]
Shef dhe gjatësi trupi është 170-250 cm (5 ft 7 in - 8 ft 2 in) te meshkujt dhe 140-175 cm (4 ft 7 in - 5 ft 9 in) te femrat, lartësi sup është rreth 123 cm (4 ft ) te meshkujt dhe 107 cm (3 ft 6 in) te femrat. Kohëzgjatja bisht është 90-105 cm (2 ft 11 në - 3 ft 5 në) te meshkujt dhe 70-100 cm te femrat (2 ft 4 in - 3 ft 3 në). [4] luanit gjatë njohur ishte një e zezë shtënë-maned mashkull pranë Mucsso, Angola jugore në tetor 1973, i njohur luan rëndë ishte një e shtënë kanibal në 1936 vetëm jashtë Hectorspruit në Transvaal lindore, Afrika e Jugut dhe peshonte 313 kg (£ 690). [40] Luanët në robëri kanë tendencë të jetë më e madhe se sa luanë në-luan egër rëndë në arkiv është një mashkull në Colchester kopshtin zoologjik në Angli me emrin Simba në 1970, e cila peshonte 375 kg (£ 826).
Një malin formë të skeletit të një Luani Afrikan Sulmuar një Eland të përbashkët në shfaqje në Muzeun e Osteology, Oklahoma City, Oklahoma
Karakteristika më dalluese të përbashkëta nga të dy femrave dhe meshkujve është se bisht përfundon në një xhufkë flokë. Në disa kuriozitete, xhufkë fsheh një vështirë shpinë "" ose të "nxisë", rreth 5 mm e gjatë, e formuar nga pjesët përfundimtare të kockave bisht te perziera bashke. Luan është felid vetëm për të patur një tufa-tufa-bisht funksion të xhufkë dhe shpinë janë të panjohur. Mungon në lindje, xhufkë zhvillon rreth 5 ½ muaj nga mosha dhe është e gatshme të identifikueshme në 7 muaj.
Referencat
- ^ Wilson, D.E.; Reeder, D.M., red. (2005). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (bot. 3rd). Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Stampa:IUCN2008