Dushanbe: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
IH (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
Xqbot (diskuto | kontribute) v roboti shtoj: bo:དུ་ཤང་པེ།; cosmetic changes |
||
Rreshti 19: | Rreshti 19: | ||
'''Dushanbe''' (Tajik: Душанбе, Dushanbe, Dyushambe deri në 1929, Stalinabad deri në 1961), është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Taxhikistani]]. Qyteti në vitin 2008 numëronte 679.400 banorë. Dushanbe do të thotë "e hënë" në Tajik, emri pasqyron faktin se qyteti u rrit në faqen e një fshati që fillimisht popullohej vetëm ditën e hënë sepse atëherë hapej tregu. |
'''Dushanbe''' (Tajik: Душанбе, Dushanbe, Dyushambe deri në 1929, Stalinabad deri në 1961), është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Taxhikistani]]. Qyteti në vitin 2008 numëronte 679.400 banorë. Dushanbe do të thotë "e hënë" në Tajik, emri pasqyron faktin se qyteti u rrit në faqen e një fshati që fillimisht popullohej vetëm ditën e hënë sepse atëherë hapej tregu. |
||
==Historia== |
== Historia == |
||
I ndodhur ndërmjet të dy lumenjve, Varzob dhe Kofarnihon, Dushanbe (دوشنبه) është kryeqyteti i Taxhikistanit. Mbetjet arkeologjike datojn në shekullin e V para Krishtit të cilat janë zbuluar në këtë zonë, ka pak për të sugjeruar se Dushanbe ka qenë më shumë se një fshat i vogël deri rreth 80 vjet më parë. Në 1920, Emiri i fundit Bukhara shkurtimisht u strehuar në Dushanbe (quajtur atëherë Dyushambe) pasi u përmbys nga revolucioni bolshevik. Ai iku në [[Afganistan]] pasi Ushtria e Kuqe pushtoj zonën. |
I ndodhur ndërmjet të dy lumenjve, Varzob dhe Kofarnihon, Dushanbe (دوشنبه) është kryeqyteti i Taxhikistanit. Mbetjet arkeologjike datojn në shekullin e V para Krishtit të cilat janë zbuluar në këtë zonë, ka pak për të sugjeruar se Dushanbe ka qenë më shumë se një fshat i vogël deri rreth 80 vjet më parë. Në 1920, Emiri i fundit Bukhara shkurtimisht u strehuar në Dushanbe (quajtur atëherë Dyushambe) pasi u përmbys nga revolucioni bolshevik. Ai iku në [[Afganistan]] pasi Ushtria e Kuqe pushtoj zonën. |
||
Rreshti 26: | Rreshti 26: | ||
Sovjetikët e shndërruan zonën në një qendër për prodhimin e pambukut dhe mëndafshit, dhe u zhvendosën me dhjetëra mijëra njerëz në qytet nga i gjithë [[Bashkimi Sovjetik]]. Popullsia u rrit edhe me mijëra taxhikë që migruan në Taxhikistan pas transferimit të Bukhara Samarkand dhe në uzbekisht SSR. Një qytet i qetë dhe relativisht i begatë nën sundimin sovjetik, Dushanbe ka qenë shtëpi e një universiteti dhe një Akademie Shkencore Taxhike. Trazirat e rënda të shkurtit 1990, Moska planifikoj të zhvendosen dhjetëra mijëra refugjatëve armen në Taxhikistan. trazirave Dushanbe të ushqyera kryesisht me shqetësimet në lidhje me mungesat e strehimit për popullsinë Taxhike, por kjo përkoi me një valë trazirash nacionaliste që përfshinë Transcaucasia dhe shtetet e tjera të Azisë Qendrore gjatë epokës Gorbachev. Qyteti u dëmtua rëndë si rezultat i Luftës Civile në Taxhikistan (1992-1997). Megjithatë me zhvillimin e ekonomisë taxhike Dushanbe u shndërrua në një qendër tregtare me rritje të shpejtë, kulturore dhe industriale. U ngritën monumentet dhe statujat përkujtimore të së kaluarës Persiane. |
Sovjetikët e shndërruan zonën në një qendër për prodhimin e pambukut dhe mëndafshit, dhe u zhvendosën me dhjetëra mijëra njerëz në qytet nga i gjithë [[Bashkimi Sovjetik]]. Popullsia u rrit edhe me mijëra taxhikë që migruan në Taxhikistan pas transferimit të Bukhara Samarkand dhe në uzbekisht SSR. Një qytet i qetë dhe relativisht i begatë nën sundimin sovjetik, Dushanbe ka qenë shtëpi e një universiteti dhe një Akademie Shkencore Taxhike. Trazirat e rënda të shkurtit 1990, Moska planifikoj të zhvendosen dhjetëra mijëra refugjatëve armen në Taxhikistan. trazirave Dushanbe të ushqyera kryesisht me shqetësimet në lidhje me mungesat e strehimit për popullsinë Taxhike, por kjo përkoi me një valë trazirash nacionaliste që përfshinë Transcaucasia dhe shtetet e tjera të Azisë Qendrore gjatë epokës Gorbachev. Qyteti u dëmtua rëndë si rezultat i Luftës Civile në Taxhikistan (1992-1997). Megjithatë me zhvillimin e ekonomisë taxhike Dushanbe u shndërrua në një qendër tregtare me rritje të shpejtë, kulturore dhe industriale. U ngritën monumentet dhe statujat përkujtimore të së kaluarës Persiane. |
||
==Binjakëzime== |
== Binjakëzime == |
||
[[ |
[[Skeda:Dushanbe Vahdat Palace.jpg|thumb|right|300px|[[Palace of Unity|The Palace of Unity (Vahdat Palace)]]]] |
||
* {{flagicon|Zambia}} [[Lusaka]], [[Zambia]] (1966) |
* {{flagicon|Zambia}} [[Lusaka]], [[Zambia]] (1966) |
||
Rreshti 44: | Rreshti 44: | ||
* {{flagicon|Turkey}} [[Ankara]], [[Turqi]] (11 December 2003) |
* {{flagicon|Turkey}} [[Ankara]], [[Turqi]] (11 December 2003) |
||
==Lidhjet e jashtme== |
== Lidhjet e jashtme == |
||
{{commonscat|Dushanbe}} |
{{commonscat|Dushanbe}} |
||
* [http://www.dushanbepics.blogspot.com Dushanbe pictures through eyes of westerner] |
* [http://www.dushanbepics.blogspot.com Dushanbe pictures through eyes of westerner] |
||
Rreshti 50: | Rreshti 50: | ||
* [http://www.iranica.com/articles/v7/v7f6/v7f641.html Encyclopedia Iranica article on Dushanbe] |
* [http://www.iranica.com/articles/v7/v7f6/v7f641.html Encyclopedia Iranica article on Dushanbe] |
||
* [http://www.wikimapia.org/#y=38570000&x=68780000&z=13&l=0&m=h Dushanbe on [[wikimapia]]] |
* [http://www.wikimapia.org/#y=38570000&x=68780000&z=13&l=0&m=h Dushanbe on [[wikimapia]]] |
||
* [http://www.tajik-gateway.org/index.phtml?lang=en&id=893 |
* [http://www.tajik-gateway.org/index.phtml?lang=en&id=893 Tajik Web Gateway] |
||
* [http://www.tajik-gateway.org/images/country/dusgerb_t.jpg Dushanbe City Coat of Arms] |
* [http://www.tajik-gateway.org/images/country/dusgerb_t.jpg Dushanbe City Coat of Arms] |
||
* [http://www.boulder-dushanbe.org/ Boulder-Dushanbe Sister Cities] |
* [http://www.boulder-dushanbe.org/ Boulder-Dushanbe Sister Cities] |
||
Rreshti 68: | Rreshti 68: | ||
[[bg:Душанбе]] |
[[bg:Душанбе]] |
||
[[bn:দুশান্বে]] |
[[bn:দুশান্বে]] |
||
[[bo:དུ་ཤང་པེ།]] |
|||
[[bs:Dušanbe]] |
[[bs:Dušanbe]] |
||
[[ca:Duixanbe]] |
[[ca:Duixanbe]] |
Versioni i datës 19 korrik 2010 17:10
Stampa:Qytete Dushanbe (Tajik: Душанбе, Dushanbe, Dyushambe deri në 1929, Stalinabad deri në 1961), është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Taxhikistani. Qyteti në vitin 2008 numëronte 679.400 banorë. Dushanbe do të thotë "e hënë" në Tajik, emri pasqyron faktin se qyteti u rrit në faqen e një fshati që fillimisht popullohej vetëm ditën e hënë sepse atëherë hapej tregu.
Historia
I ndodhur ndërmjet të dy lumenjve, Varzob dhe Kofarnihon, Dushanbe (دوشنبه) është kryeqyteti i Taxhikistanit. Mbetjet arkeologjike datojn në shekullin e V para Krishtit të cilat janë zbuluar në këtë zonë, ka pak për të sugjeruar se Dushanbe ka qenë më shumë se një fshat i vogël deri rreth 80 vjet më parë. Në 1920, Emiri i fundit Bukhara shkurtimisht u strehuar në Dushanbe (quajtur atëherë Dyushambe) pasi u përmbys nga revolucioni bolshevik. Ai iku në Afganistan pasi Ushtria e Kuqe pushtoj zonën.
Përmendore e Samani Ismail Amir në Dushanbe Dushanbe, që do të thotë "e hënë" në persisht, فارسی, është zhvilluara në vendin e një fshati të tregut të hënë, Dyushambe-Bozor, ish emrit të saj Dyushambe ishte një version rusisht i fjalë që ka kuptimin "e hënë" në persisht (du-du shanbe nga dy + shanbe e shtunë, lit. "ditën e dytë pas të shtunës"). Pas fitores së Ushtrisë të Kuq në Azinë Qendrore fshati u përmirësua në qytet në 1925 dhe u bë kryeqytet krijuar rishtazi i Republikës Socialiste Sovjetike Autonome Taxhike ose Republika Socialiste Sovjetike Autonome (Tajik ASSR). Pas transformimit të Tajik ASSR të Tajik Republikës Socialiste Sovjetike (Tajik RSS) në 1929, u riemërua Dyushambe Stalinabad, sipas Joseph Stalin. Si pjesë e de-Stalinizimit të filluar nga Nikita Khrushchev, qyteti u riemërua në Dushanbe në vitin 1961. Sovjetikët e shndërruan zonën në një qendër për prodhimin e pambukut dhe mëndafshit, dhe u zhvendosën me dhjetëra mijëra njerëz në qytet nga i gjithë Bashkimi Sovjetik. Popullsia u rrit edhe me mijëra taxhikë që migruan në Taxhikistan pas transferimit të Bukhara Samarkand dhe në uzbekisht SSR. Një qytet i qetë dhe relativisht i begatë nën sundimin sovjetik, Dushanbe ka qenë shtëpi e një universiteti dhe një Akademie Shkencore Taxhike. Trazirat e rënda të shkurtit 1990, Moska planifikoj të zhvendosen dhjetëra mijëra refugjatëve armen në Taxhikistan. trazirave Dushanbe të ushqyera kryesisht me shqetësimet në lidhje me mungesat e strehimit për popullsinë Taxhike, por kjo përkoi me një valë trazirash nacionaliste që përfshinë Transcaucasia dhe shtetet e tjera të Azisë Qendrore gjatë epokës Gorbachev. Qyteti u dëmtua rëndë si rezultat i Luftës Civile në Taxhikistan (1992-1997). Megjithatë me zhvillimin e ekonomisë taxhike Dushanbe u shndërrua në një qendër tregtare me rritje të shpejtë, kulturore dhe industriale. U ngritën monumentet dhe statujat përkujtimore të së kaluarës Persiane.
Binjakëzime
- Lusaka, Zambia (1966)
- Stampa:Country data Yemen Sana'a, Jemeni (25 June 1967)
- Monastir, Tunizia (24 November 1967)
- Klagenfurt, Austria (1972)
- Lahore, Pakistan (15 September 1976)
- Boulder, ShBA (8 May 1987)
- Mazari Sharif, Afganistani (13 July 1991)
- Reutlingen, Gjermani (5 October 1991)
- Saint Petersburg, Rusi (6 October 1991)
- Shiraz, Iran (16 February 1992)
- Minsk, Bjellorusi (21 July 1998)
- Urumchi, Kinë (10 September 1999)
- Teheran, Iran (12 March 2001)
- Ankara, Turqi (11 December 2003)