Tokat çeke

Tokat historike çeke dhe rajonet aktuale administrative

Tokat çeke ose Tokat bohemiane (Çekisht: České země, shqiptohet [ˈtʃɛskɛː ˈzɛmɲɛ]) është një term historiko-gjeografik që, në një kontekst historik, i referohet tre rajoneve historike të Bohemisë, Moravisë dhe Silesisë çeke së bashku përpara se të formohej Çekosllovakia dhe më vonë Republika Çeke. Të tre së bashku kanë formuar pjesën çeke të Çekosllovakisë që nga viti 1918 dhe Republikën Çeke që nga 1 janari 1993.

Në një kontekst historik, tekstet çeke përdorin termin për t'iu referuar çdo territori të sunduar nga Mbretërit e Bohemisë, d.m.th., Tokat e Kurorës Bohemiane (země Koruny české) siç u krijua nga perandori Karli IV në shekullin e 14-të. Kjo do të përfshinte territore si Lusatia (që në vitin 1635 ranë në Saksoni) dhe të gjithë Silesia, të gjitha të sunduara nga Kalaja e Pragës në atë kohë. Pas pushtimit të Silesisë nga mbreti prusian Frederiku i Madh në vitin 1742, tokat e mbetura të Kurorës Bohemiane - Bohemia, Moravia dhe Silesia austriake - kanë qenë pak a shumë të përbashkëta me territorin e Republikës së Çekisë moderne.

Emrat alternativë

Artikulli kryesor: Emri i Republikës Çeke

Termi tokat çeke është përdorur për të përshkruar gjëra të ndryshme nga njerëz të ndryshëm. Ndërsa emri çek i Bohemisë është Čechy, mbiemri český i referohet si "bohemian" dhe "çek". Termi jo ndihmës (d.m.th. termi i përdorur në listat zyrtare të terminologjisë gjeografike çeke) për tokat e sotme çeke (d.m.th. Bohemia, Moravia, Silesia Çeke) është Česko, i dokumentuar që në vitin 1704.

Gjatë periudhës së Republikës së Parë dhe të Dytë Çekosllovake, tokat çeke u referuan shpesh si toka historike në veçanti kur përmendeshin së bashku me Sllovakinë (e cila nuk ishte kurrë një rajon historik autonom brenda Mbretërisë së Hungarisë).

Historia

Artikulli kryesor: Historia e tokave çeke

Tokat bohemiane ishin vendosur nga keltët (Boii) nga viti 5 p.e.r. deri më 2 e.r., më pas nga fise të ndryshme gjermanike (Marcomanni, Quadi, Lombardët dhe të tjerë) derisa ata kaluan në perëndim gjatë periudhës së migrimit (shekulli 1-5). Në fillim të shekullit të 5-të popullsia u zvogëlua fuqishëm dhe, sipas mitologjisë së udhëhequr nga një prijës Čech, sllavët e parë perëndimorë erdhën në gjysmën e dytë të shekullit të 6-të. Në rrjedhën e rënies së mbretërisë së Moravisë së Madhe gjatë pushtimeve hungareze të Evropës në shekullin e 9-të dhe të 10-të, dinastia çeke Přemyslid themeloi Dukatin e Bohemisë. Të mbështetur nga mbretërit frankë lindorë, ata mbizotëruan kundër fisnikërisë ngurruese bohemiane dhe e zgjeruan sundimin e tyre drejt lindjes mbi tokat fqinje moraviane.

Në vitin 1198, Duka Ottokar I i Bohemisë mori titullin mbretëror nga anti-mbreti gjerman Filipi i Suabisë. Bashkangjitur me Mbretërinë e tij të Bohemisë ishte Margraviati i Moravisë i themeluar më 1182 dhe Toka Kłodzko, qarku i mëvonshëm i Kladsko. Nga pjesa e dytë e shekullit të 13-të e në vazhdim, kolonistët gjermanë ("bohemianët gjermanë") u vendosën në zonën kufitare malore në bazë të ftesës së mbretërve gjatë Ostsiedlung (në Pragë ata jetonin tashmë nga fillimi i shekullit të 12-të) dhe jetuan përkrah sllavëve.

Tokat silesiane në veri të vargmalit malor Sudetes ishin sunduar nga dinastia polake Piast që nga shekulli i 10-të e tutje. Ndërsa Bohemia u ngrit në një mbretëri, Piastët silesianë u larguan nga Mbretëria e fragmentuar e Polonisë. Pasi në vitin 1310 kurora bohemiane i kaloi Shtëpisë së fuqishme të Luksemburgut, pothuajse të gjithë dukët silesianë u zotuan për besnikëri ndaj mbretit Gjon të Verbërit dhe më 1335 mbreti polak Casimir III i Madh hoqi dorë zyrtarisht nga Silesia me Traktatin e Trentschin. Mbreti Gjon kishte fituar gjithashtu tokat e Bautzen dhe Görlitz (më vonë Lusatia e Epërme) në 1319 dhe 1329. Djali dhe pasardhësi i tij Karli IV, gjithashtu Mbret i Romakëve që nga viti 1346, inkorporoi pronat silesiane dhe lusatiane në kurorën bohemiane dhe pas kurorëzimit të tij si Perandori i Shenjtë Romak konfirmoi pandashmërinë dhe përkatësinë e tyre me Perandorinë e Shenjtë Romake.

Në vitin 1367, perandori Karli IV bleu edhe ish-Marshin e Lusatias (Lusatia e Poshtme) në veriperëndim. Megjithatë, gjatë Luftës Tridhjetëvjeçare të dy Lusatias kaluan në Elektoratin e Saksonisë nga Paqja e Pragës. Pasi Kurora Bohemiane (Kurora e Shën Wenceslas) kaloi në Shtëpinë e Habsburgëve në vitin 1526, tokat e kurorës Bohemiane së bashku me Mbretërinë e Hungarisë dhe "tokat trashëgimore" austriake u bënë pjesë e monarkisë më të madhe Habsburge. Në vitin 1742, mbretëresha e Habsburgëve Maria Theresa humbi pjesën më të madhe të Silesisë nga Prusia gjatë Luftës së Parë Silesiane, pjesë e Luftës së Trashëgimisë Austriake.

Stema

Stema e Republikës Çeke përfshin ato të tre tokave integrale çeke: Bohemia e duhur, Moravia dhe Silesia çeke. Krahët e Bohemisë e kanë origjinën nga mbretëria bohemiane, si ato të Moravisë me margraviatin Moravian. Krahët e Silesisë çeke kanë origjinën si ato të të gjithë rajonit historik të Silesisë, pjesa më e madhe e të cilit tani ndodhet në Poloni.

• 
  Bohemia, e përdorur gjithashtu si stemë e vogël e Republikës Çeke moderne
• 
  Moravia
• 
  Silesia
• 
  Stema më e madhe e Republikës së Çekisë së sotme