Zinxhiri Baltik
| Pjesë e Revolucionit të Këngëve, Revolucioneve të 1989-ës dhe Shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik | |
 | |
| Data | 23 gusht 1989 |
|---|---|
| Vendndodhja | Estonia, Letonia dhe Lituania (tre vende të pushtuara nga Basjkimi Sovjetik) |
| Njihet edhe si | Zinxhiri Baltik i Lirisë |
| Shkaku | Përvjetori i 50-të i Paktit Molotov-Ribbentrop |
| Pjesëmarrësit | Rreth 2 milionë njerëz |
| Rezultati | Pavarësia e tre vendeve u rifitua në gusht 1991 |
Zinxhiri Baltik (Lituanisht: Baltijos kelias; Letonisht: Baltijas ceļš; Estonisht: Balti kett) ishte një demonstrim politik paqësor që ndodhi më 23 gusht 1989. Përafërsisht dy milionë njerëz u bashkuan me duart e tyre për të formuar një zinxhir njerëzor që shtrihej 690 kilometra (430 mi) në tre shtetet baltike të Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë, të cilat në atë kohë ishin të pushtuara dhe aneksuar nga BRSS dhe kishte një popullsi të përbashkët prej rreth tetë milionë banorësh. Qeveria qendrore në Moskë i konsideroi tre shtetet baltike republika përbërëse të Bashkimit Sovjetik.
Demonstrata filloi në protestat e "Ditës së Shiritit të Zi" të mbajtura në qytetet perëndimore në vitet 1980. Ai shënoi 50 vjetorin e Paktit Molotov-Ribbentrop, në të cilin Polonia, Finlanda, Estonia, Letonia, Lituania dhe Rumania ishin (si "sfera e ndikimit") të ndara midis Bashkimit Sovjetik dhe Gjermanisë Naziste. Pakti sovjeto-nazist çoi në shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore në shtator 1939 dhe pushtimin sovjetik të shteteve baltike në qershor 1940.
Veprimtaria e vitit 1989 u organizua nga lëvizjet baltike pro-pavarësisë: Rahvarinne e Estonisë, Tautas fronte e Letonisë dhe Sąjūdis e Lituanisë, për të tërhequr vëmendjen globale duke demonstruar një dëshirë popullore për pavarësi dhe duke shfaqur solidaritet midis tre kombeve. Është përshkruar si një fushatë efektive publicitare, dhe një skenë emocionalisht magjepsëse dhe vizualisht mahnitëse.[1][2]
Ngjarja u dha një mundësi aktivistëve baltikë që të publikonin sundimin sovjetik dhe ta poziciononin çështjen e pavarësisë së Balltikut jo vetëm si çështje politike, por edhe si çështje morale. Autoritetet sovjetike iu përgjigjën ngjarjes me retorikë intensive,[1] por nuk arritën të ndërmarrin ndonjë veprim konstruktiv që mund të mbyllte hendekun në rritje midis republikave baltike dhe pjesës tjetër të Bashkimit Sovjetik. Shtatë muaj pas protestës, Lituania u bë republika e parë sovjetike që shpalli pavarësinë.
Pas Revolucioneve të vitit 1989, 23 gushti është bërë një ditë zyrtare përkujtimi si në vendet baltike, në Bashkimin Evropian dhe në vende të tjera, e njohur si Dita e Shiritit të Zi ose si Dita Evropiane e Përkujtimit të Viktimave të Stalinizmit dhe Nazizmit.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b Dreifelds, Juris (1996). Latvia in Transition (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 34–35. ISBN 0-521-55537-X.
- ^ Anušauskas, Arvydas; etj., red. (2005). Lietuva, 1940–1990 (në lituanisht). Vilnius: Qendra Kërkimore për Gjenocidin dhe Rezistencën e Lituanisë. ISBN 9986-757-65-7.