Revolucioni i Këngëve

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Revolucioni i Këngëve
Pjesë e Revolucioneve të 1989 dhe Shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik
Zinxhiri Baltik në 1989
Data14 qershor 1987 – 6 shtator 1991
(4 vjet, 2 muaj, 3 javë dhe 2 ditë)
Vendndodhja
Shtetet baltike (Estonia, Letonia, Lituania)
Shkaktuar nga
Qëllimet
Metodat
Resulted inFitorja vendimtare e Baltikut si pjesë e fundit të Luftës së Ftohtë
Rivendosja e pavarësisë së shteteve baltike
  • Deklaratat e sovranitetit shtetëror të Estonisë (18 nëntor 1988), Lituanisë (18 maj 1989) dhe Letonisë (28 korrik 1989)
  • Deklaratat e pavarësisë së Lituanisë (11 mars 1990), Letonisë (20 gusht 1991) dhe Estonisë (21 gusht 1991)
  • Bashkimi Sovjetik njeh pavarësinë e shteteve baltike (6 shtator 1991)
  • Rivendosja e sundimit demokratik
  • Tërheqja e trupave sovjetike dhe më pas ruse nga Lituania deri në 1993, dhe Letonia dhe Estonia deri në 1994
Kryesuesit

Revolucioni i Këngëve[a] ishte një seri ngjarjesh nga viti 1987 deri në 1991 që çuan në rivendosjen e pavarësisë së tre shteteve baltike të pushtuara nga sovjetikët, Estonia, Letonia dhe Lituania në fund të Luftës së Ftohtë.[1][2] Termi u krijua nga një aktivist dhe artist estonez, Heinz Valk, në një artikull të botuar një javë pas demonstratave spontane të këndimit të mbrëmjes masive të 10-11 qershorit 1988 në terrenin e Festivalit të Këngës në Talin.[3]

Prapavija[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Shtetet baltike nën sundimin sovjetik

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, tre shtetet baltike u pushtuan nga Bashkimi Sovjetik në qershor 1940 dhe u aneksuan zyrtarisht në BRSS në gusht 1940. Pas pushtimit nazist gjerman në 1941-1944/45, të tre shtetet u ripushtuan nga Ushtria Sovjetike në 1944-1945.

Në vitin 1985, udhëheqësi i fundit i ish-Bashkimit Sovjetik, Mikhail Gorbachev prezantoi glasnost ("hapje") dhe perestroika ("ristrukturim"), duke shpresuar të stimulojë ekonominë sovjetike të dështuar dhe të inkurajojë produktivitetin, veçanërisht në fushat e mallrave të konsumit, liberalizimi i bizneseve kooperativiste dhe rritja e ekonomisë së shërbimeve. Glasnost shfuqizoi kufizimet mbi liritë politike në Bashkimin Sovjetik, gjë që çoi në probleme për qeverinë qendrore sovjetike në mbajtjen e kontrollit mbi zonat jo-ruse, duke përfshirë vendet e pushtuara baltike.

Çështjet e panjohura deri tani të mbajtura sekrete nga qeveria qendrore sovjetike në Moskë u pranuan në publik, duke shkaktuar pakënaqësi të mëtejshme popullore me regjimin sovjetik në Estoni, Letoni dhe Lituani. Kombinuar me luftën në Afganistan dhe pasojat bërthamore në Çernobil, ankesat u transmetuan në një mënyrë publikisht shpërthyese dhe politikisht vendimtare. Estonezët ishin të shqetësuar për kërcënimin demografik për identitetin e tyre kombëtar që vinte nga fluksi i individëve nga grupet e huaja etnike për të punuar në projekte të tilla të mëdha zhvillimi sovjetik si minierat e fosfatit.[4]

Qasja në komunitetet e emigrantëve perëndimorë jashtë vendit dhe, veçanërisht në Estoni, marrëdhëniet joformale me Finlandën dhe hyrja në televizionin finlandez që tregon stilin e jetës perëndimore gjithashtu kontribuoi në pakënaqësinë e përhapur me sistemin sovjetik dhe provokoi demonstrata masive si represion ndaj disidentëve, nacionalistëve, komuniteteve fetare dhe konsumatorët e zakonshëm u lehtësuan ndjeshëm nga fundi i viteve 1980.

Demonstratat masive kundër regjimit sovjetik filluan pasi liberalizimi i gjerë i regjimit nuk mori parasysh ndjeshmëritë kombëtare. Moska shpresonte që kombet jo-ruse të mbeteshin brenda BRSS, pavarësisht heqjes së kufizimeve për lirinë e fjalës dhe ikonave kombëtare (të tilla si flamujt lokalë të para vitit 1940). Megjithatë, situata u përkeqësua në atë masë sa që në vitin 1989 pati fushata që synonin çlirimin e kombeve nga Bashkimi Sovjetik.

Këngë të dukshme proteste[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • "The Baltics Are Waking Up" (Lituanisht: Bunda jau Baltija, Letonisht: Atmostas Baltija, Estonisht: Ärgake, Baltimaad) (LIT/LAT/EST)
  • "Brīvību Baltijai"[5] (LAT) ("Freedom for the Baltics")
  • "Dzimtā valoda"[5] (LAT) ("Mother tongue")
  • "Lāčplēsis" (LAT) ("Bear slayer")
  • "Manai Tautai"[5] (LAT) ("To My Nation")
  • "Gaismas pils"[6] (LAT) ("Castle of Light")
  • "Pūt, Vējiņi!"[6] – Versioni letonez i një kënge popullore të dasmës Livoniane ("Pūgõ tūļ") dhe shpesh përdoret në vend të himnit kombëtar gjatë epokës sovjetike. (LAT) ("Blow, Winds!")
  • "Saule, Pērkons, Daugava"[6] (LAT) ("Sun, Thunder, Daugava")
  • "Ei ole üksi ükski maa"[5] (EST) ("There is no land alone")
  • "Eestlane olen ja eestlaseks jään"[5] (EST) ("Estonian I am and Estonian I will be")
  • "Isamaa ilu hoieldes"[5] (EST) ("Keeping the beauty of fatherland")
  • "Sind surmani"[5] (EST) ("Until I Die")
  • "Mingem üles mägedele"[5] (EST) ("Let's go up the mountains")
  • "Laisvė" (canonical perf. Eurika Masytė) (LIT) ("Freedom")
  • "Palaimink Dieve mus" (LIT) ("God bless us")
  • "Dėl Tos Dainos" (LIT) ("For That Song")
  • "Pabudome ir kelkimės" (LIT) ("We woke up, now let's get up")
  • "Kokia nuostabi, Lietuva esi" (canonical perf. Kipras Mašanauskas) (LIT) ("How amazing you are, Lithuania")
  • "Šaukiu aš tautą" (canonical perf. Vytautas Kernagis) (LIT) ("I call the nation")
  • "Tėvyne dainų ir artojų" (canonical perf. Rondo) (LIT) ("Homeland of songs and sons of the soil")
  • "Mano mylimoji / per pasaulio sniegą ..." (canonical perf. Gintarė Jautakaitė) (LIT) ("My beloved / through the snow of the world")
  • "Broli, neverk!" (LIT) ("Brother, don't cry")
  • "Pīmiņ bruoļ" (LTG) ("Remember, brother") Latgalian awakening song.

Shënime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Estonisht: laulev revolutsioon; Letonisht: dziesmotā revolūcija; Lituanisht: dainuojanti revoliucija.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Thomson, Clare (1992). The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States (në anglisht). London: Joseph. ISBN 0-7181-3459-1.
  2. ^ Ginkel, John (shtator 2002). "Identity Construction in Latvia's "Singing Revolution": Why inter-ethnic conflict failed to occur". Nationalities Papers (në anglisht). 30 (3): 403–433. doi:10.1080/0090599022000011697. S2CID 154588618.
  3. ^ Vogt, Henri (2005). Between Utopia and Disillusionment: A Narrative of the Political Transformation in Eastern Europe (në anglisht). Berghahn Books. ISBN 978-1571818959. Marrë më 1 janar 2022 – nëpërmjet Google Books.
  4. ^ Estonia and the Estonians, Toivo U. Raun, Hoover Press, 2001, p. 223
  5. ^ a b c d e f g h "Latvijas neatkarības atjaunošana" (në letonisht). Arkivuar nga origjinali më 22 maj 2013. Marrë më 29 mars 2013.
  6. ^ a b c Kudiņš, Jānis (2019). "Phenomenon of the Baltic singing revolution in 1987–1991: Three Latvian songs as historical symbols of non-violent resistance" (PDF). Muzikologija (në anglisht) (26): 27–39. doi:10.2298/MUZ1926027K. Marrë më 18 nëntor 2020.

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Revolucioni_i_Këngëve&oldid=2650140"