Revolucioni i Këngëve
Revolucioni i Këngëve | |
---|---|
Pjesë e Revolucioneve të 1989 dhe Shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik | |
Data | 14 qershor 1987 – 6 shtator 1991 (4 vjet, 2 muaj, 3 javë dhe 2 ditë) |
Vendndodhja | |
Shkaktuar nga | |
Qëllimet |
|
Metodat | |
Resulted in | Fitorja vendimtare e Baltikut si pjesë e fundit të Luftës së Ftohtë
Rivendosja e pavarësisë së shteteve baltike
|
Kryesuesit | |
Revolucioni i Këngëve[a] ishte një seri ngjarjesh nga viti 1987 deri në 1991 që çuan në rivendosjen e pavarësisë së tre shteteve baltike të pushtuara nga sovjetikët, Estonia, Letonia dhe Lituania në fund të Luftës së Ftohtë.[1][2] Termi u krijua nga një aktivist dhe artist estonez, Heinz Valk, në një artikull të botuar një javë pas demonstratave spontane të këndimit të mbrëmjes masive të 10-11 qershorit 1988 në terrenin e Festivalit të Këngës në Talin.[3]
Prapavija
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Shtetet baltike nën sundimin sovjetik
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, tre shtetet baltike u pushtuan nga Bashkimi Sovjetik në qershor 1940 dhe u aneksuan zyrtarisht në BRSS në gusht 1940. Pas pushtimit nazist gjerman në 1941-1944/45, të tre shtetet u ripushtuan nga Ushtria Sovjetike në 1944-1945.
Në vitin 1985, udhëheqësi i fundit i ish-Bashkimit Sovjetik, Mikhail Gorbachev prezantoi glasnost ("hapje") dhe perestroika ("ristrukturim"), duke shpresuar të stimulojë ekonominë sovjetike të dështuar dhe të inkurajojë produktivitetin, veçanërisht në fushat e mallrave të konsumit, liberalizimi i bizneseve kooperativiste dhe rritja e ekonomisë së shërbimeve. Glasnost shfuqizoi kufizimet mbi liritë politike në Bashkimin Sovjetik, gjë që çoi në probleme për qeverinë qendrore sovjetike në mbajtjen e kontrollit mbi zonat jo-ruse, duke përfshirë vendet e pushtuara baltike.
Çështjet e panjohura deri tani të mbajtura sekrete nga qeveria qendrore sovjetike në Moskë u pranuan në publik, duke shkaktuar pakënaqësi të mëtejshme popullore me regjimin sovjetik në Estoni, Letoni dhe Lituani. Kombinuar me luftën në Afganistan dhe pasojat bërthamore në Çernobil, ankesat u transmetuan në një mënyrë publikisht shpërthyese dhe politikisht vendimtare. Estonezët ishin të shqetësuar për kërcënimin demografik për identitetin e tyre kombëtar që vinte nga fluksi i individëve nga grupet e huaja etnike për të punuar në projekte të tilla të mëdha zhvillimi sovjetik si minierat e fosfatit.[4]
Qasja në komunitetet e emigrantëve perëndimorë jashtë vendit dhe, veçanërisht në Estoni, marrëdhëniet joformale me Finlandën dhe hyrja në televizionin finlandez që tregon stilin e jetës perëndimore gjithashtu kontribuoi në pakënaqësinë e përhapur me sistemin sovjetik dhe provokoi demonstrata masive si represion ndaj disidentëve, nacionalistëve, komuniteteve fetare dhe konsumatorët e zakonshëm u lehtësuan ndjeshëm nga fundi i viteve 1980.
Demonstratat masive kundër regjimit sovjetik filluan pasi liberalizimi i gjerë i regjimit nuk mori parasysh ndjeshmëritë kombëtare. Moska shpresonte që kombet jo-ruse të mbeteshin brenda BRSS, pavarësisht heqjes së kufizimeve për lirinë e fjalës dhe ikonave kombëtare (të tilla si flamujt lokalë të para vitit 1940). Megjithatë, situata u përkeqësua në atë masë sa që në vitin 1989 pati fushata që synonin çlirimin e kombeve nga Bashkimi Sovjetik.
Këngë të dukshme proteste
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- "The Baltics Are Waking Up" (Lituanisht: Bunda jau Baltija, Letonisht: Atmostas Baltija, Estonisht: Ärgake, Baltimaad) (LIT/LAT/EST)
- "Brīvību Baltijai"[5] (LAT) ("Freedom for the Baltics")
- "Dzimtā valoda"[5] (LAT) ("Mother tongue")
- "Lāčplēsis" (LAT) ("Bear slayer")
- "Manai Tautai"[5] (LAT) ("To My Nation")
- "Gaismas pils"[6] (LAT) ("Castle of Light")
- "Pūt, Vējiņi!"[6] – Versioni letonez i një kënge popullore të dasmës Livoniane ("Pūgõ tūļ") dhe shpesh përdoret në vend të himnit kombëtar gjatë epokës sovjetike. (LAT) ("Blow, Winds!")
- "Saule, Pērkons, Daugava"[6] (LAT) ("Sun, Thunder, Daugava")
- "Ei ole üksi ükski maa"[5] (EST) ("There is no land alone")
- "Eestlane olen ja eestlaseks jään"[5] (EST) ("Estonian I am and Estonian I will be")
- "Isamaa ilu hoieldes"[5] (EST) ("Keeping the beauty of fatherland")
- "Sind surmani"[5] (EST) ("Until I Die")
- "Mingem üles mägedele"[5] (EST) ("Let's go up the mountains")
- "Laisvė" (canonical perf. Eurika Masytė) (LIT) ("Freedom")
- "Palaimink Dieve mus" (LIT) ("God bless us")
- "Dėl Tos Dainos" (LIT) ("For That Song")
- "Pabudome ir kelkimės" (LIT) ("We woke up, now let's get up")
- "Kokia nuostabi, Lietuva esi" (canonical perf. Kipras Mašanauskas) (LIT) ("How amazing you are, Lithuania")
- "Šaukiu aš tautą" (canonical perf. Vytautas Kernagis) (LIT) ("I call the nation")
- "Tėvyne dainų ir artojų" (canonical perf. Rondo) (LIT) ("Homeland of songs and sons of the soil")
- "Mano mylimoji / per pasaulio sniegą ..." (canonical perf. Gintarė Jautakaitė) (LIT) ("My beloved / through the snow of the world")
- "Broli, neverk!" (LIT) ("Brother, don't cry")
- "Pīmiņ bruoļ" (LTG) ("Remember, brother") Latgalian awakening song.
Shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Estonisht: laulev revolutsioon; Letonisht: dziesmotā revolūcija; Lituanisht: dainuojanti revoliucija.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Thomson, Clare (1992). The Singing Revolution: A Political Journey through the Baltic States (në anglisht). London: Joseph. ISBN 0-7181-3459-1.
- ^ Ginkel, John (shtator 2002). "Identity Construction in Latvia's "Singing Revolution": Why inter-ethnic conflict failed to occur". Nationalities Papers (në anglisht). 30 (3): 403–433. doi:10.1080/0090599022000011697. S2CID 154588618.
- ^ Vogt, Henri (2005). Between Utopia and Disillusionment: A Narrative of the Political Transformation in Eastern Europe (në anglisht). Berghahn Books. ISBN 978-1571818959. Marrë më 1 janar 2022 – nëpërmjet Google Books.
- ^ Estonia and the Estonians, Toivo U. Raun, Hoover Press, 2001, p. 223
- ^ a b c d e f g h "Latvijas neatkarības atjaunošana" (në letonisht). Arkivuar nga origjinali më 22 maj 2013. Marrë më 29 mars 2013.
- ^ a b c Kudiņš, Jānis (2019). "Phenomenon of the Baltic singing revolution in 1987–1991: Three Latvian songs as historical symbols of non-violent resistance" (PDF). Muzikologija (në anglisht) (26): 27–39. doi:10.2298/MUZ1926027K. Marrë më 18 nëntor 2020.
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Revolucioni i Këngëve
- Blloku Lindor
- Revolucione të shekullit të 20-të
- Revolucione jo të dhunshme
- Pushtimet ushtarake sovjetike
- Dekomunistizim
- Protesta
- Muzikë lituaneze
- Muzikë letoneze
- Muzikë estoneze
- 1988 në Estoni
- 1988 në Letoni
- 1988 në Lituani
- Shpërbërja e Bashkimit Sovjetik
- Perestroika
- Revolucionet demokratike
- Demokratizim