Adapazari

Adapazarı
Adapazarı
Komunë metropolitane
	Adapazari (Earth)
	Koordinatat: 40°47′N 30°24′E / 40.783°N 30.400°E
Vendi	Turqia
Provinca	Provinca Sakarja
Rajoni gjeografik	Rajoni Marmara
Qeveria
• Kryetar	Mutlu Işıksu (AK PARTİ
Sipërfaqja
• Gjithsej	562 km2 (216 sq mi)
Lartësia mbidetare	31 m (101 ft)
Popullsia (2018)
• Gjithsej	271.515
Zona kohore	UTC+3 (TRT)
Kodi postar	54100
Numri i telefonit	(+90) 264
Targat e automjeteve	54
Faqja zyrtare	Faqja komunale

Adapazarı është një qytet në Turqinë veriperëndimore dhe rreth qendror i Provincës Sakaria. Vetë provinca fillimisht u quajt gjithashtu Adapazarı. Adapazarı është një pjesë e rajonit me popullsi të dendur të vendit të njohur si Rajoni Marmara.

Historia

Historia e Adapazarı daton në vitin 378 p.e.s., kur u quajt Agrilion (Αγρίλιον në greqisht). Kolonët e lashtë përfshinin Frigjianët, Bitinët, Kimerianët, Lidianët, Grekët dhe Persianët, por Adapazarı e mori identitetin e tij nga sundimtarët e lashtë helenistë, romakë dhe grekë bizantinë. Pas pushtimeve të Aleksandrit të Madh, persianët u detyruan të largoheshin nga rajoni. Një nga mbetjet më të rëndësishme me rëndësi historike është Ura e Justinianit (turqisht: Beş Köprü) e ndërtuar nga perandori bizantin Justinian në vitin 533 e.r.. Historikisht, ajo ishte vendosur në rrugën e vjetër ushtarake nga Konstandinopoja (tani Stambolli) në lindje, e lidhur në Antikitetin e Vonë me urën e rëndësishme Sangarius dhe, që nga fundi i shekullit të 19-të, me një linjë degëzimi me hekurudhën e Anadollit.

Në vitin 1868, Komuna Adapazarı u themelua zyrtarisht në qytetin e quajtur Der Seadet. Një fabrikë sheqeri dhe një fabrikë e sheqerit bujqësor tërhoqi shumë emigrantë dhe përshpejtoi industrializimin e qytetit. Një ligj i miratuar më 17 qershor 1954 në Asamblenë e Madhe Kombëtare e pa qytetin të ndarë nga provinca e Koxhaelit dhe u bë qendra e provincës së vet. Tërmeti i Marmarasë i vitit 1999 preku Adapazarı dhe shkaktoi humbje në jetë dhe dëme. Në regjistrimin zyrtar të vitit 2000, popullsia u regjistrua si 158 474. Me dekret zyrtar, provinca u riemërua Sakaria sipas lumit Sakaria që kalon nëpër të.

Ekonomia

Adapazarı është vendndodhja e një fabrike të madhe automobilash në pronësi të Toyota Motor Corporation, si dhe fabrikës së trenave Hyundai EURotem. Tank Pallet 1st Maintenance, një nga kontraktorët më të mëdhenj të mbrojtjes turke, dhe Otokar, një prodhues i madh i autobusëve dhe automjeteve ushtarake, ndodhen në Sakaria. Industri të tjera kryesore në qytet dhe krahinën përreth tij përfshijnë fabrikat e tekstilit për produktet e mëndafshit dhe lirit. Bujqësia dhe pylltaria përbëjnë gjithashtu një pjesë të rëndësishme të ekonomisë së qytetit, me prodhimin e duhanit, lajthive (varieteti fındık), drurit të arrës, fshikëzave dhe perimeve. Adapazari është një nga kryeqytetet më të rëndësishme industriale të Turqisë. Ndërsa Turqia është një vend në zhvillim, qyteti i Adapazarit rinovoi infrastrukturën dhe industrinë e tij pas tërmetit katastrofik të 17 gushtit 1999, i cili la më shumë se 18,000 viktima pas. Në kujtim të tërmetit komuna kishte ndërtuar një muze të tërmeteve në qendër të qytetit.

Arsimi dhe kultura

I vetmi universitet në qytet është Universiteti Sakaria, një nga universitetet më të mëdha në Turqi përsa i përket regjistrimit të studentëve. Që nga themelimi i tij më 1992, Universiteti Sakaria ka ndikuar në kulturën e qytetit dhe ka transformuar jetën publike.

Përveç universitetit, shumë institucione të ndryshme formojnë dhe ndikojnë në kulturën e qytetit. Adapazarı Kültür Merkezi (Qendra Kulturore Adapazarı), Ofis Sanat Merkezi (Qendra e Artit Ofis) dhe Sakarya Sanat Galerisi (Galeria e Arteve Sakarya) janë institucionet kryesore kulturore të udhëhequra nga bashkia. Adapazari gjithashtu pret organizata joqeveritare kulturore dhe arsimore. Prej tyre, Sakarya Bilgi Kültür Merkezi ofron aktivitete edukative dhe kulturore.

Kent Park përmban një rindërtim autentik, piktoresk të një rrote uji historike, e cila dikur siguronte ujë të pijshëm të freskët nga lumi Çark në gropat publike të vendosura çdo disa blloqe në të gjithë qytetin. Rrota origjinale e ujit prej druri, e njohur zakonisht si Rrota Çark, u mirëmbaj dhe u rinovua për të funksionuar në një formë ose në një tjetër nga 1724 deri më 1955.

Sporti

Adapazarı është shtëpia e Sakaryaspor. Sakaryaspor ka fituar një herë Kupën e Turqisë dhe ka luajtur në Süper Lig për 11 sezone. Ata u promovuan përsëri në Ligën e Parë TFF në vitin 2011, niveli i dytë në piramidën e futbollit turk, pasi mposhtën Konya Şeker S.K., Bugsaşspor dhe Bandırmaspor radhazi në ndeshjet play-off të Ligës së Dytë TFF. Megjithatë, ata u rrëzuan në sezonin e ardhshëm, dhe që nga viti 2013 ata kanë luajtur në Ligën e Tretë të TFF. Edhe pse Sakaryaspor nuk është gjithmonë një ekip i përhershëm në Süper Lig, ata kanë rritur shumë nga lojtarët më të mirë të Turqisë, si Hakan Şükür, Tuncay, Oğuz Çetin, Aykut Kocaman dhe shumë të tjerë.

Klima

Adapazarı ka një klimë të lagësht subtropikale (Köppen: Cfa, Trewartha: Cf). Vera është e nxehtë dhe ndonjëherë tepër e lagësht, temperatura mesatare maksimale është rreth 30 °C në korrik dhe gusht. Dimrat janë të freskët dhe të lagësht, temperatura minimale mesatare më e ulët është pak nën 4 °C në janar. Reshjet janë të shumta, të shpërndara në mënyrë të barabartë gjatë gjithë vitit dhe janë më të shpeshta në dimër. Reshjet e borës janë disi të zakonshme midis muajve dhjetor dhe mars, bie borë për një ose dy javë dhe mund të jetë e rëndë.

Binjakëzimet