Agathia

Agathia ose Agathia Skolastiku ( greqisht: Ἀγαθίας σχολαστικός ; rr. AD 530 ^[1] – 582 ^[1] /594), i njohur edhe si Agathia i Myrinës, ishte nga Myrina (Mysia), një qytet eolian në Azinë e Vogël perëndimore (Turqi), ishte një poet grek dhe historiani kryesor i një pjese të mbretërimit të perandorit romak Justiniani I midis viteve 552 dhe 558. Në shkrimet e tij gjejmë të dhëna edhe për Ilirinë dhe ilirët.

Biografia

Agathias ishte një vendas nga Myrina (Mysia) . Babai i tij ishte Memnoniu. Nëna e tij me sa duket ishte Perikleia. Një vëlla i Agathias përmendet në burimet kryesore, por emri i tij nuk ka mbijetuar. Motra e tyre e mundshme Eugenia njihet me emër. Suda sqaron se Agathia ishte aktiv në mbretërimin e perandorit romak Justinianit I, duke e përmendur atë si bashkëkohës të Palit Heshtar, Maqedonisë së Selanikut dhe Tribonianit . ^[2]

Agathia përmend të qenit i pranishëm në Aleksandri si student i drejtësisë në kohën kur një tërmet shkatërroi Berytusin ( Bejrut ). ^[1] Shkolla juridike e Berytusit ishte njohur si një nga tre shkollat juridike zyrtare të perandorisë (533). Brenda pak vitesh, si pasojë e tërmetit katastrofik të vitit 551, ^[3] ^[4] studentët u transferuan në Sidon . ^[5] Datimi i ngjarjes në vitin 551: si student i drejtësisë, Agathia mund të ishte në të njëzetat, gjë që do ta vendoste lindjen e tij në rr. 530 . ^[1]

Ai përmend largimin nga Aleksandria për në Kostandinopojë menjëherë pas tërmetit. Agathia vizitoi ishullin Kos, ku "ai ishte dëshmitar i shkatërrimit të shkaktuar nga tërmeti". Në vitin e katërt të studimeve të tij juridike, Agathia dhe shokët e tij studentë Aemiliani, Joni dhe Rufini përmenden duke bërë një ofertë të përbashkët për Mikael Kryeengjëllin në Sostenium, ku ata u lutën për një "të ardhme të begatë". ^[1]

Ai u kthye në Kostandinopojë në vitin 554 për të përfunduar trajnimin e tij dhe ku u përgatit si avokat ( scholasticus ) në gjykata. Gjoni i Epifanisë raporton se Agathia e ushtroi profesionin e tij në kryeqytet. Evagrius Scholasticus dhe Nikephoros Kallistos Xanthopoulos e përshkruajnë Agathian si një retor ("folës publik"). Suda dhe një pasazh i Gjonit të Nikiû e quajnë atë "Agathia skolastiku". ^[1] ^[6] Ai njihet se ka shërbyer si pater civitatis ("Babai i qytetit", në fakt magjistrat ) i Smyrna -s. Atij i besohet ndërtimi i banjove publike për qytetin. Ndërsa Agathia i përmend këto ndërtesa, ai nuk arrin të përmendë rolin e tij në ndërtimin e tyre. ^[1] ^[7]

Myrina dihet se ka ngritur statuja për të nderuar Agathian, babai i tij Memnoniu dhe vëllai i paidentifikuar i Agathias. Ai duket se ishte i njohur për bashkëkohësit e tij më shumë si avokat dhe poet. Ka pak përmendje të Agathias si historian. ^[1]

Pak detaje kanë mbetur nga jeta e tij personale – kryesisht në poezitë e tij ekzistuese. Njëra prej tyre tregon historinë e maces së tij të përkëdhelur duke ngrënë thëllëzën e tij. Një tjetër (Gr.Anth. 7.220) i përgjigjet duke parë varrin e kortezanes Lais të Korinthit, duke nënkuptuar një vizitë në atë qytet, të cilit i referohet duke përdorur emrin poetik Ephyra. Asnjë llogari e plotë e jetës së tij nuk ka mbijetuar. ^[1]

Shkrimet

Letërsia, megjithatë, ishte pasioni i tij më i preferuar dhe ai mbetet më i njohur si poet. Nga Daphniaca e tij, një përmbledhje me poezi të shkurtra në heksametër mbi 'dashurinë dhe romancën' në nëntë libra, ka mbetur vetëm hyrja. ^[1] Por ai shkroi gjithashtu mbi njëqind epigrame, të cilat i botoi së bashku me epigrame të miqve dhe bashkëkohësve në Ciklin e Epigrameve të Reja ose Cikli i Agathias, ndoshta në fillim të mbretërimit të perandorit Justin II (r. 565–578). Kjo vepër mbijeton kryesisht në Antologjinë Greke — botimi i Maximus Planudes ruan shembuj që nuk gjenden diku tjetër. ^[1] Poezitë e Agathias shfaqin shije dhe elegancë të konsiderueshme.

Ai shkroi gjithashtu shënime margjinale mbi Përshkrimin e Greqisë ( Ἑλλάδος περιήγησις ) të Pausanias .

Historitë

Pothuajse po aq të vlerësuara janë Historitë e Agathias, të cilat ai i filloi në mbretërimin e Justinit II. Ai e shpjegon motivimin e tij në shkrimr, si thjesht mosgatishmëri për të lënë "ngjarjet e rëndësishme të kohës së tij" të mos regjistrohen. Ai vlerëson miqtë e tij që e inkurajuan atë për të filluar këtë përpjekje, veçanërisht një Eutychiani. ^[1] Kjo vepër në pesë libra, Mbi mbretërimin e Justinianit, vazhdon historinë e Prokopit, stilin e të cilit imiton dhe është autoriteti kryesor për periudhën 552–558. Ai merret kryesisht me betejat e ushtrisë perandorake, nën komandën e gjeneralit Narses, kundër gotëve, vandalëve, frankëve dhe persëve .

Vepra ka mbijetuar, por duket e paplotë. Pasazhe të historisë së tij tregojnë se Agathia kishte planifikuar të mbulonte si vitet e fundit të Justinit II ashtu edhe rënien e Hunëve, por vepra në formën e saj të njohur nuk përfshin asnjërën. Menander Protektori nënkupton se Agathia vdiq para se të kishte një shans për të përfunduar historinë e tij. Ngjarja e fundit e përmendur në Histori është vdekja e mbretit persian Khosrau I (r. 531–579); gjë që tregon se Agathia ishte ende gjallë në kohën e mbretërimit të Tiberius II Konstandinit (r. 578–582). Perandori Maurice (r. 582–602) nuk përmendet kurrë, duke sugjeruar se Agathia kishte vdekur në vitin 582. ^[1]

Menander Protektori vazhdoi historinë e Agathias, duke mbuluar periudhën nga viti 558 deri në 582. Evagrius Scholasticus aludon në veprën e Agathias, por ai nuk duket se ka pasur akses në Historinë e plotë.

Sipas Enciklopedisë Katolike, Historitë e Agathias kanë "shumë reflektim filozofik. Ai është i aftë dhe i besueshëm, ndonëse informacionet e tij i mblodhi nga dëshmitarët okularë dhe jo si Prokopi në ushtrimin e funksioneve të larta ushtarake dhe politike. Ai kënaqet duke përshkruar sjelljet, zakonet dhe fenë e popujve të huaj për të cilët ai shkruan; turbullimet e mëdha të kohës së tij, tërmetet, murtajat, zitë e bukës, i tërheqin vëmendjen dhe nuk mungon të fusë “shumë njoftime të rastësishme për qytete, kalatë e lumenjë, filozofë dhe komandantë vartës”. Shumë nga faktet e tij nuk gjenden diku tjetër dhe ai është parë gjithmonë si një autoritet i vlefshëm për periudhën që ai përshkruan”.

Sipas Botimit të Njëmbëdhjetë të Encyclopædia Britannica, "Autori krenohet me ndershmërinë dhe paanshmërinë e tij, por atij i mungon gjykimi dhe njohuria e fakteve; vepra, megjithatë, është e vlefshme nga rëndësia e ngjarjeve të cilat trajton".

Komentatorët e krishterë vënë në dukje sipërfaqësinë e krishterimit të Agathias: "Ka arsye për të dyshuar se ai ishte i krishterë, megjithëse duket e pamundur që ai të mund të kishte qenë në atë datë të vonë një pagan i vërtetë" ( Enciklopedia Katolike ). "Asnjë pagan i hapur nuk mund të priste një karrierë publike gjatë mbretërimit të Justinianit, megjithatë thellësia dhe gjerësia e kulturës së Agathias nuk ishte e krishterë" ( Kaldellis ).

Agathia ( Historitë 2.31) është autoriteti i vetëm për historinë e mbylljes nga Justiniani të Akademisë Platonike (në fakt neoplatonike ) të rithemeluar në Athinë (529), e cila nganjëherë citohet si data e mbylljes së " Antikës ". ^[8] Neoplatonistët e shpërndarë, me aq materialë nga biblioteka e tyre sa mund të transportohej, gjetën strehim të përkohshëm në kryeqytetin persian të Ktesifonit, dhe më pas - nën garancitë e traktatit të sigurisë që përbëjnë një dokument në historinë e lirisë së mendimit - në Edessa, e cila vetëm një shekull më vonë u bë një nga vendet ku mendimtarët myslimanë u ndeshën me kulturën e lashtë greke dhe u interesuan për shkencën dhe mjekësinë e saj.

Historitë e Agathias janë gjithashtu një burim informacioni për Iranin para-islamik, duke ofruar — në formë të përmbledhur — "provën tonë më të hershme thelbësore për traditën Khvadhaynamagh ", ^[9] që më vonë formoi bazën e Shahname -së së Ferdowsit dhe dha shumë nga materiali iranian për Historinë e al-Tabariut .

Botime dhe përkthime të Historive

Bonaventura Vulcanius (1594)
Barthold G. Niebuhr, në Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (Bon, 1828)
Jean P. Migne, në Patrologia Graeca, vëll. 88 (Paris, 1860), kol. 1248–1608 (bazuar në botimin e Niebuhr)
Karl Wilhelm Dindorf, në Historici Graeci Minores, vëll. 2 (Leipzig, 1871), fq. 132–453.
R. Keydell, Agathiae Myrinaei Historiarum libri quinque në Corpus Fontium Historiae Byzantinae, vëll. 2, Seria Berolinensis, Walter de Gruyter, 1967
S. Costanza, Agathiae Myrinaei Historiarum libri quinque (Universita degli Studi, Messina, 1969)
JD Frendo, Agathias: The Histories in Corpus Fontium Historiae Byzantinae (përkthim në anglisht me hyrje dhe shënime të shkurtra), vëll. 2A, Seria Berolinensis, Walter de Gruyter, 1975
P. Maraval, Agathias, Histoires, Guerres et malheurs du temps sous Justinien (frëngjisht), Paris, Les Belles Lettres, 2007,
A. Alexakis, Ἀγαθίου Σχολαστικοῦ, Ἱστορίαι (në greqisht) Athinë, Kanakis Editions, 2008,

Shih edhe

Referime

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Martindale, Jones & Morris (1992), pp. 23–25
^ Suda s.lem. Agathias (Alpha, 112: Ἀγαθίας)
^ About Beirut and Downtown Beirut Arkivuar 23 prill 2009 tek Wayback Machine, DownTownBeirut.com. Retrieved November 17, 2007.
^ History of Phoenicia, fulltextarchive.com. Retrieved November 17, 2007.
^ "Saida (Sidon)". Ikamalebanon.com. Arkivuar nga origjinali më 2009-06-28. Marrë më 2009-05-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Perseus.Tufts.edu, Rhetor, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus
^ Sivan, H.S. (1989). "Town, country and province in Late Roman Gaul" (PDF). uni-koeln.de. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Hadas, Moses (1950). A History of Greek Literature (në anglisht). Columbia University Press. fq. 273. ISBN 0-231-01767-7.
^ Averil Cameron, "Agathias on the Sasanians" in Dumbarton Oaks Papers, 23 (1969) p. 69.

[PLRE-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Martindale, Jones & Morris (1992), pp. 23–25

[2] Suda s.lem. Agathias (Alpha, 112: Ἀγαθίας)

[DTBcom-3] About Beirut and Downtown Beirut Arkivuar 23 prill 2009 tek Wayback Machine, DownTownBeirut.com. Retrieved November 17, 2007.

[4] History of Phoenicia, fulltextarchive.com. Retrieved November 17, 2007.

[5] "Saida (Sidon)". Ikamalebanon.com. Arkivuar nga origjinali më 2009-06-28. Marrë më 2009-05-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[6] Perseus.Tufts.edu, Rhetor, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus

[7] Sivan, H.S. (1989). "Town, country and province in Late Roman Gaul" (PDF). uni-koeln.de. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[8] Hadas, Moses (1950). A History of Greek Literature (në anglisht). Columbia University Press. fq. 273. ISBN 0-231-01767-7.

[9] Averil Cameron, "Agathias on the Sasanians" in Dumbarton Oaks Papers, 23 (1969) p. 69.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]