Ardhja e Adolf Hitlerit në pushtet

Hitleri në bisedë me Ernest Hanfshtengel dhe Herman Gëring, 21 qershor 1932

Ardhja e Adolf Hitlerit në pushtet filloi në Republikën e sapokrijuar të Vajmarit në shtator 1919 kur Hitleri iu bashkua Deutsche Arbeiterpartei (DAP; Partia e Punëtorëve Gjermanë). Ai u ngrit në një vend të shquar në vitet e para të partisë. Duke qenë një nga folësit më të njohur të saj, ai u bë kryetar i partisë pasi kërcënoi se përndryshe do të largohej.

Në vitin 1920, DAP-i u riemërua në Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei - NSDAP (Partia Kombëtare Socialiste e Punëtorëve Gjermane, e njohur zakonisht si Partia Naziste). Hitleri zgjodhi këtë emër për të tërhequr punëtorët gjermanë të krahut të majtë. Pavarësisht se NSDAP-i ishte një parti e krahut të djathtë, ajo kishte shumë veçori antikapitaliste dhe antiborgjeze. Hitleri më vonë nisi një spastrim të këtyre elementeve dhe rivendosi qëndrimin probiznes të Partisë Naziste.

Në vitin 1922, kontrolli i Hitlerit mbi partinë ishte i pakundërshtueshëm dhe ai tentoi një grusht shteti, Grushtin në Mynih, në Bavari një vit më vonë. Pas dështimit të grushtit të shtetit, Hitleri u arrestua dhe u vu në gjyq. Gjyqi doli të ishte një bekim i fshehtë për Hitlerin, pasi i dha atij famë kombëtare. Hitleri u dënua me pesë vjet burg, por do të vuante vetëm nëntë muaj. Gjatë kësaj kohe, Hitleri shkroi Mein Kampf, i cili u bë vade mecum i nacionalsocializmit. Pasi u lirua, Hitleri ndërroi taktika, duke zgjedhur të merrte pushtetin përmes mjeteve ligjore dhe demokratike.

Hitleri, i armatosur me personazhin e tij të famshëm të sapogjetur, filloi fushatën e furishme. Gjatë viteve 1920, Hitleri dhe nazistët u zhvilluan në një platformë të përbërë nga antikomunizmi, antisemitizmi dhe ultranacionalizmi. Udhëheqësit e partisë naziste kritikuan me zë të lartë qeverinë demokratike në pushtet dhe Traktatin e Versajës, ndërsa prozelituan dëshirën e tyre për ta kthyer Gjermaninë në një fuqi botërore. Në këtë kohë, shumica e gjermanëve ishin indiferentë ndaj retorikës së Hitlerit, pasi ekonomia gjermane kishte filluar të rimëkëmbej në një pjesë të madhe për shkak të huave nga Shtetet e Bashkuara sipas Planit Dejvs.

Peizazhi politik gjerman u ndikua në mënyrë dramatike nga rrëzimi i Uoll Stritit i vitit 1929, i cili pengoi ndihmën ekonomike për Gjermaninë. Depresioni i Madh e solli ekonominë gjermane në një ndalesë dhe polarizoi më tej politikën gjermane. Hitleri dhe nazistët filluan të shfrytëzonin krizën dhe qortuan me zë të lartë qeverinë në pushtet. Gjatë kësaj kohe të trazuar, Partia Komuniste Gjermane gjithashtu filloi fushatën dhe bëri thirrje për një revolucion. Udhëheqësit e biznesit, të frikësuar nga një pushtim komunist, filluan të mbështesin Partinë Naziste.

Hitleri kandidoi për presidencë në 1932, por u mund nga presidenti në fuqi Pol von Hindenburg; megjithatë, ai arriti një paraqitje të fortë të vendit të dytë në të dy raundet. Pas kësaj, në korrik 1932, nazistët u bënë partia më e madhe në Rajhshtag, megjithëse nuk kishte një shumicë absolute. 1933-shi ishte një vit kyç për Hitlerin dhe Partinë Naziste. Tradicionalisht, kryetari i partisë që mbante më shumë vende në Rajhshtag u emërua Kancelar. Megjithatë, presidenti von Hindenburg hezitoi të emëronte Hitlerin si kancelar. Pas disa negociatave në prapaskenë – i cili përfshinte industrialistët, djalin e Hindenburgut, ish-kancelarin Franc von Papen dhe Hitlerin – Hindenburgu u pajtua dhe më 30 janar 1933, ai emëroi zyrtarisht Adolf Hitlerin si kancelar të ri të Gjermanisë. Megjithëse ishte kancelar, Hitleri nuk ishte ende një diktator absolut.

Baza për diktaturën naziste u hodh kur Rajhshtagut iu vu zjarri në shkurt 1933. Duke pohuar se komunistët qëndronin pas zjarrvënies, Hitleri e bindi von Hindenburg të miratonte Dekretin e Zjarrit të Rajhshtagut, i cili kufizoi rëndë liritë dhe të drejtat e qytetarëve gjermanë. Duke përdorur dekretin, Hitleri filloi të eliminonte kundërshtarët e tij politikë. Pas miratimit të tij, Hitleri filloi të argumentonte për mjete më drastike për të kufizuar opozitën politike dhe propozoi Aktin Mundësues të vitit 1933. Pasi u miratua, ky ligj i dha qeverisë gjermane fuqinë për të anashkaluar të drejtat individuale të përcaktuara nga kushtetuta dhe i dha Kancelarit (Hitlerit) pushtet emergjent për të miratuar dhe zbatuar ligjet pa mbikëqyrje parlamentare. Ligji hyri në fuqi në mars dhe deri në prill, Hitleri kishte de fakto pushtete diktatoriale dhe i përdori ato për të urdhëruar ndërtimin e kampit të parë nazist të përqendrimit në Dakau për komunistët dhe kundërshtarët e tjerë politikë. Ngritja e Hitlerit në pushtet u përfundua në gusht 1934 kur, pas vdekjes së Presidentit von Hindenburg, Hitleri bashkoi kancelarinë me presidencën dhe u bë Führer, kryetari i vetëm i Gjermanisë.

Në retrospektivë, ngritja e Hitlerit në pushtet u ndihmua pjesërisht nga gatishmëria e tij për të përdorur dhunën në përparimin e qëllimeve të tij politike dhe për të rekrutuar anëtarë partie të gatshëm për të bërë të njëjtën gjë. Partia u angazhua në beteja elektorale në të cilat Hitleri mori pjesë si folës dhe organizator. Betejat dhe dhuna në rrugë shpërthyen gjithashtu midis Rotfrontkämpferbund të komunistëve dhe Sturmabteilung (SA) të nazistëve.

Pasi diktatura naziste u vendos fort, vetë nazistët krijuan një mitologji rreth ardhjes së tyre në pushtet. Propaganda gjermane e përshkroi këtë periudhë kohore ose si Kampfzeit (koha e luftës) ose Kampfjahre (vite lufte).