Batallioni IV "Ali Demi"
Batallioni IV "Ali Demi" (greqisht: Δ' Τάγμα "Αλή Ντέμη") ishte një batalion nën Regjimentin e 15-të të Ushtrisë Popullore Çlirimtare Greke, i themeluar gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai përbëhej nga shqiptarët çamë dhe grekë të rajonit të Epirit dhe u krijua në maj 1944.
Megjithatë, sipas disa historianëve, gjatë pushtimit të Luftës së Dytë Botërore, shumica e elitave të komunitetit çam ishin korruptuar nga forcat pushtuese dhe atmosfera kundër grekëve vendas që kishin vuajtur nga gjermanët, italianët dhe çamët, çoi në një polarizëm shpërthyes i cili do të kishte kufizuar çdo motivim për rezistencën e përbashkët greko-çame.
Prapavija[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pas pushtimit italian të Shqipërisë, Mbretëria Shqiptare u bë protektorat i Mbretërisë së Italisë. Italianët përdorën pakicën shqiptare në Greqi si justifikim për të nisur luftën. Alibia e fundit ishte vrasja e supozuar nga agjentët grekë të një udhëheqësi shqiptar çam.[1] Megjithëse Italia fashiste u mund në Luftën Greko-Italiane, një fushatë e shpejtë gjermane Blitzkrieg pasoi në prill 1941, dhe nga mesi i majit, Greqia ishte nën pushtimin e përbashkët nga tre fuqitë e Boshtit: Gjermania, Italia dhe Bullgaria. Në këtë kohë Italia vendosi një administratë lokale të quajtur Këshilla në Thesprotia, e cila mbështetej nga disa qindra shqiptarë çamë. Disa qindra çamë morën pjesë në formimin e batalionit Ali Demi në maj 1944 dhe batalionit Çamëria.[2]
Një nga grupet kryesore të rezistencës në Greqi ishte Fronti Nacional Çlirimtar (EAM) i udhëhequr nga komunistët, me degën e tij të armatosur, Ushtrinë Popullore Çlirimtare Greke (ELAS), e themeluar më 27 shtator 1941.[3] EAM u zhvillua në grupin më të madh të rezistencës dhe lëvizjen masive më të madhe të parë deri atëherë në Greqi. ELAS-i nisi aksionet kundër forcave pushtuese gjermane dhe italiane në Greqi më 7 qershor 1942 dhe do të bëhej grupi i rezistencës në të cilin shqiptarët çamë do të themelonin batalionin e tyre. Shqiptarët e Çamërisë kishin luftuar pushtuesit në grupe të vogla të paorganizuara, nën drejtimin e Ushtrisë Kombëtare Antifashiste Çlirimtare të Shqipërisë (NAFLA), e cila u krijua në shtator 1942, si krahu i armatosur i Lëvizjes Nacionalçlirimtare (LÇM), i frymëzuar. nga Partia Komuniste e Shqipërisë. Më vonë këta çamë do të krijonin batalionin “Çamëria”, nën drejtimin e Ushtrisë Shqiptare.[4]
Formimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në fund të vitit 1943, një grup shqiptarësh çamë, të udhëhequr nga Ali Demi, sulmuan një garnizon gjerman në Vlorë, Shqipëri, duke vrarë 39 trupa gjermane dhe duke humbur 12 anëtarë të batalionit, përfshirë edhe vetë Ali Demin.[4] Në këtë kohë, Ushtria Popullore Çlirimtare Greke u kërkoi shqiptarëve çamë që jetonin në Greqi të krijonin një batalion dhe të regjistroheshin në radhët e saj. Duke pasur marrëdhënie të mira me ushtrinë shqiptare, oficerët e ELAS-it dhe të NAFLA-së arritën të bindin çamët të krijonin forca të armatosura nën ushtrinë e ELAS-it.
Në maj të vitit 1944, një grup shqiptarësh çamë vendas, krijuan batalionin me emrin Ali Demi, në fshatin Kastanjë (greqisht: Μηλέα, Milia), i cili përfshihej në regjimentin e 15-të të Ushtrisë Popullore Çlirimtare Greke. Batalioni përbëhej nga 460 partizanë dhe përfshinte shqiptarë çamë, shqiptarë ortodoksë dhe grekë nga pakica greke e Shqipërisë.
Pjesëmarrja në luftë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
I formuar në fund të luftës, batalioni nuk pati asnjë kontribut të rëndësishëm në luftimin e forcave pushtuese.[4] Shqiptarë të tjerë çamë u regjistruan në brigadën VI, VII, IX dhe XI të Ushtrisë Popullore Çlirimtare Greke dhe luftuan në batalione të ndryshme të përziera të ELAS-it. Pasi ELAS arriti të hynte në Epir, betejat e batalionit u zhvilluan kundër EDES-it të drejtuar nga Napoleon Zervas. Shumica e betejave ndodhën deri më 27 qershor 1944, kur forcat EDES filluan spastrimin etnik të rajonit.[2]
Pasojat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në përpjekje për të krijuar një rajon kufitar etnikisht të pastër, çamët u dëbuan nga Greqia veriore nga forcat guerile nën komandën e gjeneralit Napoleon Zervas që vepronin nën udhëzimet e oficerëve aleatë. Dy sulme u zhvilluan në korrik dhe gusht me pjesëmarrjen e Divizionit të Dhjetë të EDES dhe fshatarëve vendas grekë, të etur për të marrë hak për djegien e shtëpive të tyre. Sipas dëshmive çame, të cilat janë të pakonfirmuara nga raportet perëndimore, një masakër e madhe ndaj myslimanëve shqiptarë nga parregullsitë greke ndodhi më 27 qershor 1944 në rrethin e Ajdonatit, kur këto forca hynë në qytet dhe vranë rreth 600 çamë myslimanë, burra, gra dhe fëmijë. Kur ELAS fitoi shkurtimisht kontrollin e rajonit të Thesprotisë në fund të vitit 1944, rreth katër deri në pesë mijë shqiptarë u kthyen në shtëpitë e tyre. Por pas Marrëveshjes së Varkizës, forcat EDES i dëbuan përsëri, duke vrarë rreth 300 shqiptarë çamë myslimanë në proces, ndërsa çamët ortodoksë u lejuan të qëndronin në Greqi.[2] Ky rajon, si të tjerët në Greqinë e Veriut, u bë zemra e Luftës Civile Greke midis ELAS-it komunist dhe forcave antikomuniste të EDES-it dhe qeverisë greke, të mbështetur nga aleatët britanikë.[3]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Fischer, Bernd Jürgen (1999). Albania at War, 1939-1945 (në anglisht). C. Hurst & Co. Publishers. fq. 75–76. ISBN 978-1-85065-531-2.
- ^ a b c Mazower, Mark. After The War Was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960. Princeton University Press, 2000, ISBN 0-691-05842-3, pp. 25-26.
- ^ a b Mark Mazower (2001). Inside Hitler's Greece - The Experience of Occupation, 1941-44. United States: Yale University Press. ISBN 0-300-08923-6.
- ^ a b c Anamali, Skënder and Prifti, Kristaq. Historia e popullit shqiptar në katër vëllime. Botimet Toena, 2002, ISBN 99927-1-622-3.