Bombardimi i autobusit në Podujevë
Bombardimi i autobusit në Podujevë ishte një sulm ndaj një autobusi që transportonte civilë serbë afër qytetit të Podujevës në Kosovë më 16 shkurt 2001.
| Bombardimi i autobusit në Podujevë | |
|---|---|
| Vendndodhja | Afër Podujevës, Misioni i Organizatës së Kombeve të Bashkuara në Kosovë |
| Data | 16 Shkurt 2001 00:00 e mëngjesit (Koha e Evropës Qendrore) |
| Objektivi | Serbët |
Lloji i sulmit | Bombardim |
| Vdekje | 12 |
| Plagosje | 40 |
Bombardimi vrau 12 civilë serbë që po udhëtonin për në Graçanicë dhe plagosi dhjetëra të tjerë. Ekstremistët shqiptarë dyshohet se janë përgjegjës për sulmin. Graçanica është një qytet i populluar kryesisht nga serbët në Kosovën qendrore, afër kryeqytetit rajonal të Prishtinës, në një zonë të populluar kryesisht nga shqiptarët. Pas Luftës së Kosovës në vitin 1999, marrëdhëniet mes dy komuniteteve ishin të tensionuara dhe herë pas here të dhunshme.
Prapaskenat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sulmi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Nish Express ka një kolonë prej 5[1] ose 7[2] autobusësh që transportonin 200 serbë etnikë nga Kosova[1] në qytetin juglindor serb të Nishit dhe mbrapa.[3] Konvoji ishte nën mbrojtjen e një njësie britanike të KFOR-it dhe u shoqërua nga 5 automjete të blinduara suedeze.[1] Një bombë e telekomanduar shpërtheu në afërsi të saj mesditën e 16 Shkurtit 2001 teksa kalonte nëpër qytetin e Podujevës ndërsa kthehej nga Nishi në Graçanicë.[3][4] Serbët po udhëtonin për të vizituar varret familjare në Graçanicë në Ditën e të Vdekurve të Krishterë Ortodoksë. Autobusi i parë mori fuqinë e plotë të shpërthimit. Ai përmbante 57 pasagjerë dhe shumica e të vrarëve ose të plagosurve në sulm ishin ulur në të.[1] KFOR-i kishte marrë paralajmërim paraprak për sulmin dhe kishte kryer një kontroll në rrugën e autobusit, por nuk arriti të zbulonte ndonjë mjet shpërthyes.[3]
Raportet sugjeruan se patrulla që kryente kontrollin ishte shpërqendruar pak para shpërthimit nga dy burra që vepronin në mënyrë të dyshimtë.[2] Shpërthimi shkaktoi shumë lëndime dhe helikopterët e Kombeve të Bashkuara u përdorën për të transportuar të paktën 3 viktima në spital. Autobusët që nuk u prekën nga shpërthimi mundën të largoheshin nga vendi i ngjarjes. Dy burrat që ishin pikasur nga patrulla e KFOR-it para sulmit ishin arrestuar.[2]
Pasojat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ekstremistët shqiptarë të Kosovës u dyshuan për organizimin e sulmit.[5] Raportet fillestare sugjeruan se shpërthimi vrau 7 persona. Dy serbë të plagosur vdiqën gjatë rrugës për në spital dhe pjesë trupash të dy viktimave të tjera u gjetën mes rrënojave të autobusit.[6] Në total, 12 persona u vranë dhe 40 të tjerë u plagosën nga shpërthimi.[7] Sipas komandantit rajonal të KFOR-it, bomba ishte përbërë nga 100–200 paund eksplozivë të fuqishëm.[8] Shpërthimi krijoi një kratër 1.8 metra të thellë dhe 3.6 metra të gjerë.[6]
Serbët që jetonin në enklavat e Kosovës filluan brenda një ore të mblidheshin dhe të sulmonin shqiptarët. Në enklavën e Çagllavicës, serbët bllokuan rrugën drejt Maqedonisë së Veriut dhe nxorën shqiptarët etnikë nga makinat për t’i sulmuar.[9] Të afërmit e viktimave reaguan duke organizuar protesta të dhunshme në Graçanicë.[5]
Liderët e NATO-s e dënuan shpërthimin duke e quajtur "vrasje të paramenduar". Paqeruajtësit e NATO-s në terren e përshkruan shpërthimin si një sulm pa dallim ndaj civilëve. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, George Robertson, reagoi duke thënë: “NATO nuk e kreu fushatën ajrore për të zëvendësuar spastrimin etnik nga një grup me sulmet dhe frikësimin etnik nga një grup tjetër.”[10] Ai paralajmëroi se Kosova rrezikonte të humbiste mbështetjen e komunitetit ndërkombëtar nëse dhuna vazhdonte.[5] Parlamenti i Serbisë dhe Malit të Zi protestoi kundër shpërthimit — të cilin e cilësoi si një akt terrorizmi — duke ndërprerë seancën e tij.[5]
Një sulm tjetër me bombë në prill 2001, që kishte shënjestër serbët në Prishtinë, la një të vdekur dhe katër të plagosur.[11] Vullnetari i UÇK-së, Roland Bartetzko, u akuzua më vonë për vrasje, tentativë vrasjeje dhe terrorizëm.[12] Ai u shpall fajtor në vitin 2002 nga një gjykatë ndërkombëtare nën mbikëqyrjen e UNMIK-ut dhe u dënua me 23 vite burg. Dënimi i tij më pas u ulet në 20 vite dhe ai u lirua me kusht në vitin 2015.[11]
Arrestimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Rreth arrestimeve dhe lirimit të mëvonshëm të të dyshuarve pati shumë polemika.[13] Pesë burra shqiptarë u arrestuan për sulmin.[14] Katër prej tyre më pas u dyshuan për vendosjen e bombës, por ata arritën të arratiseshin nga një qendër paraburgimi e kontrolluar nga SHBA-të në vitin 2002. Një shqiptar, Florim Ejupi, u shpall fajtor në vitin 2008 për vendosjen e bombës dhe u dënua me 40 vjet burg.[15] Megjithatë, më 13 mars 2009, Ejupi u lirua nga një panel gjyqtarësh.[16] Më 5 qershor 2009, kryeprokurori i EULEX-it njoftoi se misioni i BE-së kishte hapur një hetim të ri për rastin, të cilin ia kishte kaluar zyrës së posaçme të prokurorit për krime lufte.[17]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- 1 2 3 4 Russell 2006.
- 1 2 3 BBC & 16 February 2001.
- 1 2 3 Boyle 2011, f. 107.
- ↑ "Serbs die in Kosovo bus blast" (në anglishte britanike). 2001-02-16. Marrë më 2024-02-26.
- 1 2 3 4 (në anglisht) http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1174665.stm.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|autor=është injoruar (sugjerohet|author=) (Ndihmë!)[lidhje e vdekur] - 1 2 (në anglisht) https://www.nytimes.com/2001/02/18/world/death-toll-in-the-kosovo-bomb-attack-on-serbs-rises-to-11.html.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|autori=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gazeta=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht).
{{cite book}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|botues=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|emri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|faqe=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|mbiemri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|viti=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht).
{{cite news}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gazeta=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht).
{{cite book}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|botues=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|emri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|mbiemri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|viti=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht) https://www.nato.int/docu/update/2001/0212/e0216a.htm.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|autor=është injoruar (sugjerohet|author=) (Ndihmë!) - 1 2 (në anglisht) https://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1283675.stm. Marrë më 16 qershor 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|autor=është injoruar (sugjerohet|author=) (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht).
{{cite book}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|botues=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|emri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|faqe=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|mbiemri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|viti=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht) https://books.google.com/books?id=oU3gCQAAQBAJ&pg=PA173.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|botues=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|emri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|faqe=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|mbiemri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|viti=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ (në anglisht) https://www.telegraph.co.uk/news/1328191/SAS-troops-seize-Kosovo-bomb-suspects.html.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|emri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gazeta=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|mbiemri=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|vendndodhja=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ "Kopje e arkivuar" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 12 shkurt 2010. Marrë më 18 shtator 2025.
{{cite web}}: Parametri i panjohur|arkivuar-më=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|faqja=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gjendja=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) - ↑ (në anglisht) https://www.reuters.com/article/europeCrisis/idUSBYT332171/.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gazeta=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!) - ↑ "Kopje e arkivuar" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2012. Marrë më 18 shtator 2025.
{{cite web}}: Parametri i panjohur|arkivuar-më=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|data=është injoruar (sugjerohet|date=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur|faqja=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|gjendja=është injoruar (Ndihmë!); Parametri i panjohur|titulli=është injoruar (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)