Dardani (mitologji)
Dardani (greqishtja e lashtë : Δάρδανος - Dardanos) në mitologjinë ilire dhe në mitologjinë greke, [1] ishte i biri i Zeusit, zotit suprem dhe i Atlantidës, bijës së Elektrës, themelues dhe mbret i parë i qytetit të Dardanisë në rrëzë të Malit Ida në Troad.
Përmbledhje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dardani ishte djali i Zeusit dhe i Plejadës Electra, [2][3] bija e Atlasit, por një autor pretendon se babai i tij i vërtetë ishte Korithu, një mbret italian. [4] Ai ishte vëllai i Iasionit dhe ndonjëherë i Harmonisë dhe Emathionit.
Dionisi i Halikarnasit (1.61–62) thotë se shtëpia fillestare e Dardanit ishte në Arkadia, ku Dardani dhe vëllai i tij i madh Iasus (diku tjetër i quajtur më shpesh Iasion) mbretëruan si mbretër pas Atlasit. Dardani u martua me Chryse, të bijën e Pallas, nga e cila pati dy djem: Ideus dhe Deimas . Kur ndodhi një përmbytje e madhe, të mbijetuarit, të cilët jetonin në malet që tani ishin bërë ishuj, u ndanë në dy grupe: një grup mbeti dhe mori Deimas si mbret ndërsa tjetri lundroi larg, duke u vendosur përfundimisht në ishullin e Samothrakës . Aty Iasus (Iasion) u vra nga Zeusi për shkak të shtrirjes me Demetrën . [5] Dardani dhe njerëzit e tij e gjetën vendin të varfër dhe kështu shumica e tyre u nisën për në Azinë e Vogël .
Një tregim tjetër në Eneidën e Virgjilit ( 3.163f) tregon se Enea në ëndërr mëson nga Penatet e tij stërgjyshore se "Dardani dhe At Iasius" dhe vetë Penatët erdhën fillimisht nga Hesperia, më pas u riemërua si Itali . Kjo traditë thotë se Dardani ishte një princ tirren dhe se nëna e tij Electra ishte martuar me Korithusin, mbretin e Tarquinia . [6]
Tregime të tjera nuk përmendin Arkadinë ose Hesperia, megjithëse nganjëherë përmendin një përmbytje dhe flasin për Dardanin duke lundruar në një trap (si pjesë e historisë së përmbytjes?) nga Samothraka në Troad afër Abidos . Të gjitha rrëfimet bien dakord se Dardani erdhi në Troad nga Samothraka [5] dhe atje u mirëprit nga mbreti Teucer . Dardani u martua me Batean, të bijën e Teucerit. (Dionisi përmend se gruaja e parë e Dardanit Kryse kishte vdekur. ) Dardani mori tokë në malin Ida nga vjehrri i tij. Aty Dardani themeloi qytetin e Dardanit i cili u bë kryeqyteti i mbretërisë së tij. [5] Më vonë ai themeloi qytetin e Thymbra për nder të mikut të tij Thymbraeus, i cili thuhet se u vra nga Dardani. Dardani zhvilloi luftë me sukses kundër fqinjëve të tij, duke u dalluar veçanërisht kundër paflagonianëve dhe në këtë mënyrë i zgjeroi kufijtë e mbretërisë së tij me blerje të konsiderueshme.
Fëmijët e Dardanit nga Batea ishin Ilus, Erichthonius, Idaea dhe Zacynthus . [7] Ilusi vdiq para babait të tij. Sipas Dionisit të Halikarnasit, Zacynthus ishte koloni i parë në ishull që më pas u quajt Zacynthus . [8] Djemtë e Dardanit nga Chryse, gruaja e tij e parë, ishin Ideus dhe Dimas. Dionisi thotë (1.61.4) se Dimas dhe Ideus themeluan koloni në Azinë e Vogël. Ideus i dha emrin e tij maleve Idaean, që është mali Ida, ku ai ndërtoi një tempull për Nënën e Zotave ( Cibele ) dhe krijoi mistere dhe ceremoni të vëzhguara ende në Frigji në kohën e Dionisit. Sipas Dictys Cretensis, gruaja e tij quhej Olizone, e bija e Phineus dhe u bë nëna e Erichthonius . [9] Në tregime të tjera, gruaja e Dardanit quhej Arisbe, e bija e mbretit Teucer të Kretës [10] ose mbretit Macareus të Lesbos . [11]
Dardani mbretëroi për 64 ose 65 vjet dhe u pasua nga djali i tij Erichthonius ose në disa të dhëna, Ilus.
Ka opera me temën e Dardanit nga Jean-Philippe Rameau (1739), Carl Stamitz (1770) dhe Antonio Sacchini (1784).
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Dictys Cretensis , nga Lufta e Trojës. The Chronicles of Dictys of Crete and Dares the Phrygian përkthyer nga Richard McIlwaine Frazer Jr. (1931-). Shtypi i Universitetit të Indianës. 1966. Versioni online në Projektin Topos Text.
- Dionisi i Halikarnasit, Antikitetet Romake. Përkthimi në anglisht nga Earnest Cary në Loeb Classical Library, 7 vëllime. Harvard University Press, 1937–1950. Versioni online në faqen e internetit të Bill Thayer
- Dionisi i Halikarnasit, Antiquitatum Romanarum quae supersunt, Vëllimi I-IV . . Karl Jacoby. Në Aedibus BG Teubneri. Leipzig. 1885. Teksti grek i disponueshëm në Bibliotekën Dixhitale Perseus .
- Lactantius, Institutet Hyjnore, Përkthyer nga William Fletcher (1810–1900). Nga Etërit Ante-Nicene, vëll. 7. Redaktuar nga Alexander Roberts, James Donaldson dhe A. Cleveland Coxe. (Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1886. ) Versioni online në Projektin Topos Text.
- Maurus Servius Honoratus, In Vergilii carmina comentarii. Servii Grammatici qui feruntur in Vergilii carmina commentarii; recensuerunt Georgius Thilo et Hermannus Hagen. Georgius Thilo. Leipzig. BG Teubner. 1881. Versioni online në Bibliotekën Dixhitale Perseus .
- Pausanias, Përshkrimi i Greqisë me një përkthim në anglisht nga WHS Jones, Litt. D., dhe HA Ormerod, MA, në 4 vëllime. Cambridge, MA, Harvard University Press; Londër, William Heinemann Ltd. 1918. ISBN 0-674-99328-4 . Versioni online në Bibliotekën Dixhitale Perseus
- Pausanias, Graeciae Descriptio. 3 vëllime . Leipzig, Teubner. 1903. Teksti grek i disponueshëm në Bibliotekën Dixhitale Perseus .
- Stephanus of Bizantium, Stephani Byzantii Ethnicorum quae supersunt, redaktuar nga August Meineike (1790-1870), botuar 1849. Disa hyrje nga ky manual i rëndësishëm i lashtë i emrave të vendeve janë përkthyer nga Brady Kiesling. Versioni online në Projektin Topos Text.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ The name is traditionally associated with δαρδάπτω (dardapto) "to wear, to slay, to burn up"
- ^ Zeusi e ka dashur më së shumti prej të gjithë djemve të tokës, duke ia përcaktuar sundimin e lumtur dhe trashëgimtarët e famshëm. Në token e cila e mban emrin e tij, vjen nga Samothraka, mbreti i saj Teukri ia jep për grua të bijen e vet, Batenë. Në qytet të cilin e themeloi sundoi derisa vdiq. Pas tij në fron erdhi i bird Eriktoni, pastaj Trosi i biri i Eriktonit. Kur Ili, i biri i Trosit, nën malin Ida, e themeloi Trojën (e cila sipas tij quhej edhe Ili ose Ilion, lat. Ilium), fisi i Dardanit u nda: në Dardani sundonte dega më e vjetër (Asaraku, Kapisi, Anfaizi), ndërsa në Trojë dega më e re (Ili, Laomedonti, Priami). Sundiimi i trashëgimtarëve të Dardanit në Troadë u shua kur akeasit e pushtuan dhe e shkatërruan Trojën. I biri i Priamit Hektori, komandanti suprem i ushtrisë trojane, ra në betejë me Akilin, komandantin e akeasve, ndërsa i biri i tij Astianakti u vra qysh si djalosh me rastin e pushtimit të Trojës. Enea, i biri i Anhizit, i cili ka luftuar në anën e trojanëve, shkoi me emigrantët trojanë në perëndim dhe në Itali e themeloi qytetin e ri, prej të cilit u zhvillua më vonë Roma. Përveç mbretit Dardan nga epet e Homerit dimë edhe për emnakun e tij, i cili nuk ishte aq i dalluair. Ishte trojan, i biri i Biantit, dhe u vra me vëllaun e vet, Laogonin, në betejë me Akilin. Emri i mbretit Dardan dhe popullit të dardanëve deri më sot nuk u zhduk. Ai jeton në emrin e ngushticës e cila ndanë Evropën prej Azisë së Vogël, por e cila, në kohën e vjetër nuk është quajtur Dardanele, por Helles-pont (Deti i Hellit).
- ^ Servius, Commentary on Virgil's Aeneid 3.167, 7.207, 10.719
- ^ Lactantius, Divine Institutes 1.23 "But according to some authorities, Dardanus and Iasius were sons of Coritus, not of Jupiter. For if it had been so, Jupiter could not have formed that unchaste connection with Ganymede, his own descendant."
- ^ a b c Pseudo-Scymnos, Circuit de la terre 535 ff.
- ^ Virgil, Aeneid 7.195-242; 8. 596 ss.; 9. 10; Servio ad Vergilium, Aeneidos 9.10
- ^ Pausanias, 8.24.3
- ^ Dionysius of Halicarnassus, Antiquitates Romanae 1.50.3.
- ^ Dictys Cretensis, Trojan War Chronicle 3.5 & 4.22
- ^ Tzetzes on Lycophron, 1298
- ^ Stephanus of Byzantium, s.v. Arisbe