Fërkuesja dhëmbore e pazëshme

Voiceless dental fricative
θ
IPA Number	130
Encoding
Entity (decimal)	θ
Unicode (hex)	U+03B8
X-SAMPA	T
Braille
Audio sample
source · help

Fërkuesja jo-sibilant dhëmbore e pazëshme është një lloj tingulli bashkëtingëllor i përdorur në disa gjuhë të folura . Në gjuhën shqipe ky tingull shkruhet si 'th' në them. Ndonëse mjaft e rrallë si fonemë ndër gjuhët e botës, ajo haset në disa nga ato më të përhapurat dhe më me ndikim. Simboli në alfabetin fonetik ndërkombëtar është ⟨θ⟩, dhe simboli ekuivalent X-SAMPA është T Simboli IPA është shkronja greke theta, e cila përdoret për këtë tingull në greqishten pas-klasike, dhe kështu tingulli shpesh quhet " theta ".

Ky tingull dhe homologu i tij i zëshëm janë fonema të rralla, që ndodhin në 4% të gjuhëve në një analizë fonologjike të 2155 gjuhëve. Midis më shumë se 60 gjuhëve me mbi 10 milionë folës, vetëm anglishtja, varietetet veriore të gjuhës berbere të Afrikës së Veriut, spanjishtja standarde e gadishullit, dialektet e ndryshme të arabishtes, suahili dhe greqishtja e kanë tingullin e shprehur nga shkronja <th>. Folësit e gjuhëve dhe dialekteve pa këtë tingull ndonjëherë kanë vështirësi në prodhimin ose dallimin e tij prej tingujve të ngjashëm, veçanërisht nëse nuk kanë pasur mundësi ta përvetësojnë atë në fëmijëri dhe zakonisht e zëvendësojnë atë me fërkuesen hojëzore të pazëshme ( /s/ ) (si në indonezisht ), ndalesën dhëmbore të pazëshme ( /t/ ), ose një fërkuese buzodhëmbore të pazëshme ( /f/ ); i njohur përkatësisht si hojëzimi i th-së, ndalesa e th-së, dhe ballëzimi i th-së .

Tingulli është zhdukur nga një sërë gjuhësh, p.sh. nga shumica e gjuhëve ose dialekteve gjermanike, ku ruhet vetëm në skocisht, anglisht dhe islandisht, por në të fundit është alveolare . Ndër gjuhët indo-evropiane jogjermanike në tërësi, tingulli ishte gjithashtu dikur shumë më i përhapur, por sot ruhet në disa gjuhë duke përfshirë shqipen, gjuhët britonike, spanjishten gadishullore, galicishten, veneciane, toskanishten, disa dialekte oksitane dhe greqishten. . Gjithashtu është zhdukur nga shumë gjuhë semite, si hebraishtja (përjashtuar hebraishten jemenase ) dhe shumë varietete moderne të arabishtes (duke përjashtuar arabishten tuniziane, mesopotamike dhe dialekte të ndryshme në Gadishullin Arabik, si dhe Arabishtën Standarde Moderne ).