Komuniteti gjermanishtfolës i Belgjikës
Komuniteti gjermanishtfolës | |
|---|---|
 | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 77,949 |
Komuniteti gjermanishtfolës i Belgjikës (Gjermanisht: Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens; Frëngjisht: Communauté germanophone de Belgique; Holandisht: Duitstalige Gemeenschap van België) ose Belgjika Lindore[1] (gjermanisht: Ostbelgien; frëngjisht: Belgique de l'est; holandisht: Oost-België) është një nga tre komunitetet federale të Belgjikës. Duke mbuluar një sipërfaqe prej 854 km2 brenda Provincës Liège (gjermanisht: Lüttich) në Valoni, përfshin nëntë nga njëmbëdhjetë komunat e Eupen-Malmedy.
Në kufi me Holandën, Gjermaninë dhe Luksemburgun, zona ka parlamentin dhe qeverinë e vet në Eupen. Komuniteti gjermanishtfolës i Belgjikës përbëhet nga pjesët gjermanishtfolëse të tokave që u aneksuan në vitin 1920 nga Gjermania. Për më tepër, në Belgjikën bashkëkohore ka edhe disa zona të tjera ku flitet ose ishte folur gjermanishtja (dallimi midis gjermanishtes, holandishtes, luksemburgishtes dhe limburgishtes është shumë i vogël pasi të gjitha janë pjesë e të njëjtës vazhdimësi dialektore) që i përkisnin Belgjikës para vitit 1920, por ato aktualisht nuk konsiderohen zyrtarisht pjesë e Komunitetit Gjermanishtfolës të Belgjikës: Bleiberg-Welkenraedt-Baelen në provincën verilindore të Liège dhe Arelerland (qyteti i Arlon dhe disa nga fshatrat e tij aty pranë në provincën juglindore të Luksemburgut belg). Sidoqoftë, në këto lokalitete, gjuha gjermane po bie për shkak të zgjerimit të frëngjishtes.[2]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Zona e njohur sot si Kantonet Lindore përbëhet nga Komuniteti Gjermanishtfolës dhe bashkitë Malmedy dhe Waimes (gjermanisht: Weismes), të cilat i përkasin Komunitetit Francez të Belgjikës. Kantonet Lindore ishin pjesë e Provincës Rhine të Prusisë në Gjermani deri në vitin 1920 (si qarqet (Landkreise) të Eupen dhe Malmedy), por u aneksuan nga Belgjika pas humbjes së Gjermanisë në Luftën e Parë Botërore dhe traktatit të mëvonshëm të Versajës. Kështu ata u bënë të njohur edhe si cantons rédimés, "kantone të shpenguar". Traktati i paqes i Versajës kërkoi "marrjen në pyetje" të popullsisë vendase. Njerëzve që nuk donin të bëheshin belgë dhe donin që rajoni të mbetej pjesë e Gjermanisë, u kërkohej të regjistroheshin së bashku me emrin dhe adresën e tyre të plotë në administratën ushtarake belge, të kryesuar nga Herman Baltia, dhe shumë kishin frikë nga hakmarrjet apo edhe dëbimet për ta bërë këtë.
Në mesin e viteve 1920, kishte negociata të fshehta midis Gjermanisë dhe mbretërisë së Belgjikës që dukej se ishin të prirura për t'i shitur rajonin Gjermanisë, si një mënyrë për të përmirësuar financat e Belgjikës. Priceshtë përmendur një çmim prej 200 milionë markash ari. Në këtë pikë, qeveria franceze, e frikësuar për urdhrin e plotë të pasluftës, ndërhyri në Bruksel dhe bisedimet belgo-gjermane u ndërprenë.
Kantonet e reja kishin qenë pjesë e Belgjikës për vetëm 20 vjet kur, në vitin 1940, ata u rimarrën nga Gjermania në Luftën e Dytë Botërore. Shumica e njerëzve të kantoneve lindore e mirëpritën këtë pasi ata e konsideruan veten gjermanë. Pas humbjes së Gjermanisë më 1945, kantonet u aneksuan edhe një herë nga Belgjika, dhe si rezultat i bashkëpunimit të supozuar me Gjermaninë naziste u bë një përpjekje për të degjermanizuar popullsinë lokale nga autoritetet belge dhe ato të Valonisë.[3]
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Territori i komunitetit gjermanishtfolës kufizohet në veri me pikën kufitare Belgjikë-Gjermani-Holandë, në lindje me Gjermaninë dhe në jug me Luksemburgun, dhe në perëndim me territorin e Komunitetit frëngjishtfolës të Belgjikës.
Brenda Belgjikës, komuniteti gjermanishtfolës ushtron fuqitë e tij politike në territorin gjermanishtfolës, i cili përfshin nëntë komuna. Eupen është selia e qeverisë, parlamentit dhe qendrës administrative.
Komunat e Malmedy dhe Weismes i përkasin bashkësisë territoriale të Komunitetit Francez të Belgjikës. Pakica gjermane ka të drejtat e veta atje. Herë pas here, nëntë komunitetet gjermanishtfolëse, së bashku me komunitetet e Malmedy dhe Weismes, quhen historikisht Belgjika Lindore ose Kantonet Lindore për shkak të së kaluarës së tyre të përbashkët politike, më parë gjithashtu si Eupen-Malmedy-St. Vith.
Në mars 2017, qeveria e komunitetit gjermanofon vendosi ta tregojë zonën në të ardhmen si Belgjika Lindore. Analog me Tirolin Jugor (zyrtarisht: Rajoni Autonom i Bolzanos-Tiroli Jugor), emri i Komunitetit Gjermanofolës të Belgjikës do të vazhdojë të përdoret në dokumentet zyrtare, në prezantimin e jashtëm, në internet dhe në posterat zyrtarë të ministria, qeveria dhe parlamenti.
Qeveria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Komuniteti gjermanishtfolës ka qeverinë e vet, e cila emërohet për pesë vjet nga parlamenti i saj. Qeveria drejtohet nga një Ministër-President, i cili vepron si "kryeministri" i komunitetit, dhe ndihmohet nga Ministria e Komunitetit Gjermanishtfolës.
Komunat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Komuniteti gjermanishtfolës përbën nga nëntë komuna:
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "East Belgium - Official Tourism Website - East Belgium". www.ostbelgien.eu (në anglisht). Marrë më 24 gusht 2021.
- ^ Shoqëria për Popujt e Kërcënuar: gfbv.it Arkivuar 11 tetor 2021 tek Wayback Machine
- ^ Asbrock, Frank; Van Hiel, Alain (21 nëntor 2017). "An Insiders' Outside Perspective on the Flemish-Walloon Conflict: The Role of Identification and Disidentification for the German-Speaking Minority". Journal of the Belgian Association of Psychological Science (në anglisht). 57 (3): 115–131. doi:10.5334/pb.347. PMC 6194527. PMID 30479796.