Jump to content

Konflikti me ndërmjetës Iran-Arabi Saudite

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Harta e situatës aktuale në konflikt.

Irani dhe Arabia Saudite janë të angazhuar në një luftë të vazhdueshme për ndikim në Lindjen e Mesme dhe rajone të tjera të botës myslimane.[1] Të dy vendet kanë ofruar shkallë të ndryshme mbështetjeje për palët kundërshtare në konfliktet e afërta, duke përfshirë luftërat civile në Siri[2][3] dhe Jemen;[4] dhe mosmarrëveshjet në Bahrein,[5] Liban,[6] Katar[7] dhe Irak.[8] Lufta shtrihet gjithashtu në mosmarrëveshje ose konkurrencë më të gjerë në vende të tjera globalisht, duke përfshirë Afrikën Perëndimore,[9][10] Veriore[11] dhe Lindore,[12][13] Azinë Jugore,[14][15][16][17][18][19] Qendrore,[20][21] Juglindore, Ballkanin[22] dhe Kaukazin.[23]

Në atë që është përshkruar si një luftë e re e ftohtë, konflikti zhvillohet në nivele të shumta mbi ndikimin gjeopolitik, ekonomik dhe sektar në ndjekje të hegjemonisë rajonale.[24][25] Rivaliteti ka bërë krahasime me dinamikën e epokës së Luftës së Ftohtë.[26]

Që nga viti 2017, rivaliteti është kryesisht një luftë politike dhe ekonomike e përkeqësuar nga dallimet fetare dhe sektarizmi në rajon shfrytëzohet nga të dy vendet për qëllime gjeopolitike si pjesë e një konflikti më të madh.[27][28][29] Irani e sheh veten si fuqia kryesore myslimane shiite, ndërsa Arabia Saudite e sheh veten si fuqia kryesore myslimane sunite.[30]

Që nga 10 marsi 2023, marrëdhëniet diplomatike midis Iranit dhe Arabisë Saudite janë rivendosur për shkak të bisedimeve të ndërmjetësuara nga Kina-Iraku,[31] të cilat mund të kenë implikime pozitive në klimën politike të Lindjes së Mesme.[32] Marrëveshja u përfundua pas marrëveshjes iraniane për të ndaluar mbështetjen e saj ushtarake për militantët Huthi në luftën civile në Jemen.[33][34]

Shiko edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Rubin, Jennifer (6 janar 2016). "The Iran-Saudi Arabia proxy war". The Washington Post. Marrë më 19 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Gerges, Fawaz (15 dhjetor 2013). "Saudi Arabia and Iran must end their proxy war in Syria". The Guardian. Marrë më 7 mars 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Rogin, Josh (4 nëntor 2015). "Iran and Saudi Arabia Clash Inside Syria Talks". Bloomberg View. Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2016. Marrë më 7 mars 2018. ...Iran and Saudi Arabia to discuss anything civilly, much less come to an agreement on Syria, where both sides have proxy forces in the fight. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Tisdall, Simon (25 mars 2015). "Iran-Saudi proxy war in Yemen explodes into region-wide crisis". The Guardian. Marrë më 26 shkurt 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Mabon, Simon. "The Battle for Bahrain: Iranian-Saudi Rivalry". Middle East Policy Council. Arkivuar nga origjinali më 22 gusht 2019. Marrë më 16 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Ghattas, Kim (20 maj 2016). "Iran-Saudi tensions simmer in Lebanon". BBC News. Marrë më 21 shtator 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Kenyon, Peter (17 qershor 2017). "Qatar's Crisis With Saudi Arabia And Gulf Neighbors Has Decades-Long Roots". NPR. Marrë më 28 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Rubin, Alissa J. (6 korrik 2016). "Iraq Before the War: A Fractured, Pent-Up Society". The New York Times. Marrë më 13 korrik 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Thurston, Alex (31 tetor 2016). "How far does Saudi Arabia's influence go? Look at Nigeria". The Washington Post. Marrë më 15 nëntor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Oladipo, Tomi (7 janar 2016). "Saudi Arabia and Iran fight for Africa's loyalty". BBC News. Marrë më 15 nëntor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Morocco severs ties with Iran over support for West Sahara Polisario front: official". Reuters. 1 maj 2018. Marrë më 1 maj 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Oladipo, Tomi (7 janar 2016). "Saudi Arabia and Iran fight for Africa's loyalty". BBC News. Marrë më 15 nëntor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ El Harmouzi, Nouh. "Repercussions of the Saudi-Iranian Conflict on North Africa". The Washington Institute for Near East Policy. Marrë më 26 tetor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Ahmed, Zahid Shahab; Akbarzadeh, Shahram (16 qershor 2020). "Pakistan caught between Iran and Saudi Arabia". Contemporary South Asia. 28 (3): 336–350. doi:10.1080/09584935.2020.1779181. S2CID 221822752. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Shankar, Abha (6 tetor 2016). "The Saudi-Iran Rivalry and Sectarian Strife in South Asia". The Diplomat. Marrë më 30 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Panda, Ankit (22 janar 2016). "Why Is Pakistan Interested in Brokering Peace Between Iran and Saudi Arabia?". The Diplomat. Marrë më 20 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Sewag, Zulqarnain (30 prill 2015). "Sectarian Rise in Pakistan: Role of Saudi Arabia and Iran". South Asia Journal of Multidiciplinary Studies. 1 (3). Arkivuar nga origjinali më 15 shkurt 2017. Marrë më 11 korrik 2016 – nëpërmjet gjms.co.in. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Seerat, Rustam Ali (14 janar 2016). "Iran and Saudi Arabia in Afghanistan". The Diplomat. Marrë më 22 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Mir, Haroun (6 prill 2015). "Afghanistan stuck between Iran and Saudi Arabia". Al Jazeera. Marrë më 21 shtator 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Peyrouse, Sebastien (6 prill 2014). "Iran's Growing Role in Central Asia? Geopolitical, Economic and Political Profit and Loss Account". Al Jazeera Center for Studies. Marrë më 30 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Mir, Haroun (6 prill 2015). "Afghanistan stuck between Iran and Saudi Arabia". Al Jazeera. Marrë më 21 shtator 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Balkans Risks Being Caught in Crossfire Over Middle East". Balkan Insight. 24 janar 2020. Marrë më 23 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Dorsey, James (19 shkurt 2018). "Expanding Regional Rivalries: Saudi Arabia and Iran battle it out in Azerbaijan". International Policy Digest. Marrë më 21 shkurt 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ See:
  25. ^ Fathollah-Nejad, Ali (25 tetor 2017). "The Iranian–Saudi Hegemonic Rivalry". Belfer Center. Marrë më 19 shtator 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Klare, Michael (1 qershor 2013). "Welcome to Cold War II". Tom Dispatch. RealClearWorld. Marrë më 6 tetor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Fathollah-Nejad, Ali (25 tetor 2017). "The Iranian–Saudi Hegemonic Rivalry". Belfer Center. Marrë më 19 shtator 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Erickson, Amanda (20 dhjetor 2017). "What's behind the feud between Saudi Arabia and Iran? Power". The Washington Post. Marrë më 18 shtator 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "The 'Cold War' between Iran and Saudi Arabia is heating up. Here are 5 things you should know about it". Agence France-Presse. 12 nëntor 2017. Marrë më 18 shtator 2019. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ Marcus, Jonathan (16 shtator 2019). "Why Saudi Arabia and Iran are bitter rivals" (në anglishte britanike). BBC News. Marrë më 31 tetor 2019.
  31. ^ Motamedi, Maziar. "Iran, Saudi Arabia hold fifth round of talks in Baghdad" (në anglisht). Al Jazeera. Marrë më 2023-03-12.
  32. ^ Hafezi, Parisa; Abdallah, Nayera; Yaakoubi, Aziz El (2023-03-10). "Iran and Saudi Arabia agree to resume ties in talks brokered by China". Reuters (në anglisht). Marrë më 2023-03-12.
  33. ^ Nissenbaum, Dion; Said, Summer; Faucon, Benoit (16 mars 2023). "Iran Agrees to Stop Arming Houthis in Yemen as Part of Pact With Saudi Arabia". The Wall Street Journal. Arkivuar nga origjinali më 20 mars 2023. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ "Iran agrees to stop arming Houthis in Yemen as part of deal with Saudi Arabia – Wall Street Journal report". Arab News. 16 mars 2023. Arkivuar nga origjinali më 17 mars 2023. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Konflikti_me_ndërmjetës_Iran-Arabi_Saudite&oldid=2684589"