Lakrori

Lakrori (dialekti gegnisht: Laknori) është një gatim shqiptare i zakonshëm tradicional bërë nga brumi dhe i mbushur me përbërës të ndryshëme që janë nga perime ose mish të ndryshëm.^[1]^[2]^[3]

Lakror është i lidhur kryesisht me Korçën dhe zonat përreth tij dhe konsiderohet si një specialitet nga shqiptarët vendas.^[4]^[5] Lakrori bëhet në disa pjesë të tjera të Shqipërisë së Jugut.^[6] Lakror konsumohet gjithashtu nga komunitetet shqiptare në jug-perëndimore të Maqedonisë të Veriut,^[7] pastaj edhe tek shqiptarët jashtë vendit^[8] ose mërgata - diaspora shqiptare në vende si SH.B.A.^[1]^[9]^[10] dhe Australi.^[11]

Shikuar nga ky aspekt lakrori paraqet një lloj pitje ose byreku të llojit të vet.^[12]^[11]^[13] dhe mund të krahasohet me një lakror amerikan.^[1]

Etimologjia

Termi lakror rrjedh nga fjala shqipe lakër (lakën).^[14]^[1] Si shihet edhe nga etimologjia e emrit, elementi themelor dhe origjinal i kësaj gatese, krahas brumit ishin dhe mbeten lllojet e ndryshme të lakrave.^[1]

Përgatitja

Tradicionalisht gratë shqiptare janë përfshirë në përgatitjen e një lakrori.^[7]

Përgatitja e lakrorit është një proces që përfshin tehollimi i brumit në petë të holla, më vonë hapja e petës dhe vendosjen e tyre në një tepsi.^[1]^[2]^[7] Gjella përgatitet veçmas duke zier perime të grira.^[1] Krahas kësaj mund të bëhen prej disa gjellra nga perime të ndryshme si lakra, hithra, spinaqi, labota, kungull ose ato me aromë të fortë si qepa dhe preshi.^[1]^[3]^[12]

Gjellët të tjera të cilat mund të bëhen nga mishi, si viçi, qengji ose përfshijnë kombinimin e përbërësve si kungull dhe domate ose qepë, domate dhe piper, spinaq me djathë ose me vezë, qumësht dhe vaj (ulliri).^[13]^[11]^[3] Pjesë të konsiderueshme të gjellës i shtohen pastiçerisë.^[1]

Përzierjen e miellit, ujit dhe pak kripë për të bërë brumë
Punimi i brumit me dorë
Bërja e kulaçëve
Kulaçët tëhollon me okllai në petë të vogël
Petët të vogël lyejen me vaj
Mbledhja e 5 petë në kup (mund të shkojë në 10).
Kupi të petëve shtypet dhe lidhet me okllainë
Kupi të petëve tëhollohet me okllai për të bërë një petë të madhe
Peta bëhet më e madhe gjatë procesit të hapjes me okllainë
Peta e parë shtrohet me okllainë mbi tepsisë të vajosur
Peta rregullohet brenda tepsisë
Gjella shtuar në petën e parë
Peta e dytë, pak më e madhe, për të mbuluar gjellën
Peta e dytë shtrohet mbi petës të parë
Peta e dytë vendoset brenda tepsisë
Vaj i shtuar sipër lakrorit për të krijuar freskinë kur piqet
Brumi e tepërt e të dy petave lidhet në thembra
Lakror gati për pjekje

Përveç lakrorit tradicional, ekzistojnë variacione të tjera të tilla si lakrori brushtul i bërë nga vezët, gjalpi dhe një mbushje me feta dhe gjizë.^[13]

Midis shqiptarëve ortodoksë, lakrori është bërë edhe për përkujtimin e ditës së Shën Vasilit.^[15]

Organizuar nga Bashkia e Korçës, një festival vjetor i njohur si Festa e Lakrorit mbahet në Korçë ose ndonjëherë në një fshat të zonës më të gjerë.^[5]^[16] Si një festë e verës dhe kuzhinës shqiptare, në festival marrin pjesë vendas dhe turistë.^[5] Shumë çakmakë përgatiten dhe më pas piqen në një saç, një enë gatimi që mbulohet në majë me prush të nxehtë.^[5]

Shih edhe

Referime

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Federal Writers' Project of the Works Progress Administration of Massachusetts (1975). The Albanian Struggle in the Old World and New (në anglisht). AMS Press. fq. 157. ISBN 9780404579258. "Lakror, one of the commonest Albanian dishes, resembles an American pie. To make it, the cook rolls dough or paste to a thin layer, places it in a well - greased tin, and generously anoints it with gjelle, or filling. Gjelle usually consists of some succulent vegetables, boiled and then finely minced. Since the word lakror is derived from the Albanian term for cabbage, that vegetable was perhaps the basis of the original concoction; but other vegetables are frequently used. Those of pungent and penetrating flavor, such as leeks, onions, squash and spinach are prime favorites."
^ ^a ^b Erol, Ali E.; Gjata, Joris (2013). ""Doğmamış Çocuğa Don Biçmek": Visions of a Multicultural Family". përmbledhur nga González, Alberto; Harris, Tina M. (red.). Mediating cultures: Parenting in intercultural contexts (në anglisht). Rowman & Littlefield. fq. 127. ISBN 9780739179543.
^ ^a ^b ^c Levinson, David; Ember, Melvin (1997). American Immigrant Cultures: Builders of a Nation, Volume 1 (në anglisht). Simon & Schuster. fq. 30. ISBN 9780028972084. "These traditional foods include barbecued roast lamb; spinach; leek or squash - filled pies (lakror)"
^ "Lakrori, traditë e herëshme në Korçë". Korça News. 16 shtator 2018. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2021. Marrë më 16 janar 2021.
^ ^a ^b ^c ^d "Festa e lakrorit në Korçë". Ora News. 4 shtator 2019. Marrë më 16 janar 2021.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
^ Hasko, Blegina (2013). "Vëzhgim mbi ushqimin tradicional të Bregut të Detit". Kultura Popullore (1–2): 6.
^ ^a ^b ^c Sugarman, Jane (1997). Engendering song: Singing and subjectivity at Prespa Albanian weddings (në anglisht). University of Chicago Press. fq. 368. ISBN 9780226779720.
^ Vullnetari, Julie (2012). Albania on the Move: Links Between Internal and International Migration (në anglisht). Amsterdam University Press. fq. 172. ISBN 9789089643551.
^ Kadija, Refik (1994). American Studies in Albania in the Past and the Future (PDF) (në anglisht). Free University of Berlin. fq. 12.
^ Henderson, George; Olasiji, Thompson Dele (1995). Migrants, Immigrants, and Slaves: Racial and Ethnic Groups in America (në anglisht). University Press of America. fq. 138. ISBN 9780819197382.
^ ^a ^b ^c Ahmeti, Sharon (2017). Albanian Muslims in Secular, Multicultural Australia (Ph.D.) (në anglisht). University of Aberdeen. fq. 197. Arkivuar nga origjinali më 23 janar 2021. Marrë më 1 dhjetor 2020.
^ ^a ^b Thomaj, Jan (2002). Fjalor i shqipes së sotme: me rreth 34.000 fjalë (në anglisht). Botimet Toena. fq. 648. ISBN 9789992716076.
^ ^a ^b ^c Reference Library of European America (Volume III) Countries Albania to Italy (në anglisht). Gale Research. 1998. fq. 18. ISBN 978-0787629663. "Albanian pies, lakror-byrek, are prepared with a variety of gjelle ("filling"). Fillings may be lamb, beef, cabbage, leeks, onions, squash, spinach, combined with milk, eggs, and olive oil. A lakror known as brushtul lakror is made with a cottage and feta cheese filling, butter and eggs. Domate me qepe is a lakror made with an onion and tomato filling."
^ Elezi, Mehmet (2006). Fjalor i gjuhës shqipe. Gjergj Fishta. fq. 795. ISBN 9789994387465.
^ Vitz, Evelyn Birge (1991). A Continual Feast: A Cookbook to Celebrate the Joys of Family and Faith Throughout the Christian Year (në anglisht). Ignatius Press. fq. 161, 163. ISBN 9780898703849.
^ Gegollari, Nertila Astrit (27 gusht 2010). A Tourism Development Plan for Korça County, Albania (PDF) (Masters) (në anglisht). Utica College. fq. 95. Marrë më 16 janar 2021.

Lidhje te jashtme

Një kategori në Wikimedia Commons përmban dokumente multimediale për Lakrori.

[FedWri157-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Federal Writers' Project of the Works Progress Administration of Massachusetts (1975). The Albanian Struggle in the Old World and New (në anglisht). AMS Press. fq. 157. ISBN 9780404579258. "Lakror, one of the commonest Albanian dishes, resembles an American pie. To make it, the cook rolls dough or paste to a thin layer, places it in a well - greased tin, and generously anoints it with gjelle, or filling. Gjelle usually consists of some succulent vegetables, boiled and then finely minced. Since the word lakror is derived from the Albanian term for cabbage, that vegetable was perhaps the basis of the original concoction; but other vegetables are frequently used. Those of pungent and penetrating flavor, such as leeks, onions, squash and spinach are prime favorites."

[ErolGjata127-2] Erol, Ali E.; Gjata, Joris (2013). ""Doğmamış Çocuğa Don Biçmek": Visions of a Multicultural Family". përmbledhur nga González, Alberto; Harris, Tina M. (red.). Mediating cultures: Parenting in intercultural contexts (në anglisht). Rowman & Littlefield. fq. 127. ISBN 9780739179543.

[LeviEmbe30-3] Levinson, David; Ember, Melvin (1997). American Immigrant Cultures: Builders of a Nation, Volume 1 (në anglisht). Simon & Schuster. fq. 30. ISBN 9780028972084. "These traditional foods include barbecued roast lamb; spinach; leek or squash - filled pies (lakror)"

[KorLak-4] "Lakrori, traditë e herëshme në Korçë". Korça News. 16 shtator 2018. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2021. Marrë më 16 janar 2021.

[Feslak-5] "Festa e lakrorit në Korçë". Ora News. 4 shtator 2019. Marrë më 16 janar 2021.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)

[Hasko6-6] Hasko, Blegina (2013). "Vëzhgim mbi ushqimin tradicional të Bregut të Detit". Kultura Popullore (1–2): 6.

[Sugarman368-7] Sugarman, Jane (1997). Engendering song: Singing and subjectivity at Prespa Albanian weddings (në anglisht). University of Chicago Press. fq. 368. ISBN 9780226779720.

[Vullnetari172-8] Vullnetari, Julie (2012). Albania on the Move: Links Between Internal and International Migration (në anglisht). Amsterdam University Press. fq. 172. ISBN 9789089643551.

[Kadija12-9] Kadija, Refik (1994). American Studies in Albania in the Past and the Future (PDF) (në anglisht). Free University of Berlin. fq. 12.

[HenOla138-10] Henderson, George; Olasiji, Thompson Dele (1995). Migrants, Immigrants, and Slaves: Racial and Ethnic Groups in America (në anglisht). University Press of America. fq. 138. ISBN 9780819197382.

[Ahmeti197-11] Ahmeti, Sharon (2017). Albanian Muslims in Secular, Multicultural Australia (Ph.D.) (në anglisht). University of Aberdeen. fq. 197. Arkivuar nga origjinali më 23 janar 2021. Marrë më 1 dhjetor 2020.

[Thomaj648-12] Thomaj, Jan (2002). Fjalor i shqipes së sotme: me rreth 34.000 fjalë (në anglisht). Botimet Toena. fq. 648. ISBN 9789992716076.

[Gale18-13] Reference Library of European America (Volume III) Countries Albania to Italy (në anglisht). Gale Research. 1998. fq. 18. ISBN 978-0787629663. "Albanian pies, lakror-byrek, are prepared with a variety of gjelle ("filling"). Fillings may be lamb, beef, cabbage, leeks, onions, squash, spinach, combined with milk, eggs, and olive oil. A lakror known as brushtul lakror is made with a cottage and feta cheese filling, butter and eggs. Domate me qepe is a lakror made with an onion and tomato filling."

[Elezi795-14] Elezi, Mehmet (2006). Fjalor i gjuhës shqipe. Gjergj Fishta. fq. 795. ISBN 9789994387465.

[Vitz161163-15] Vitz, Evelyn Birge (1991). A Continual Feast: A Cookbook to Celebrate the Joys of Family and Faith Throughout the Christian Year (në anglisht). Ignatius Press. fq. 161, 163. ISBN 9780898703849.

[Gegollari95-16] Gegollari, Nertila Astrit (27 gusht 2010). A Tourism Development Plan for Korça County, Albania (PDF) (Masters) (në anglisht). Utica College. fq. 95. Marrë më 16 janar 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]