Jump to content

Lista e fituesve të Çmimit Nobel për Fizikë

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Faqja ballore e Medaljes së Çmimit Nobel për Fizikën që ju dha Edward Victor Appleton më 1947

Çmimi Nobel për Fizikë (suedisht: Nobelpriset i fysik) jepet çdo vit nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave. Kjo është një nga gjashtë çmimet Nobel që u themelua me 1895 nga trashigimia e Alfred Nobel (i cili vdiq në 1896), e dhënë për kontribute të shquara në fizikë. Të tjerat janë Çmimi Nobel për Kimi, Çmimi Nobel për Letërsi, Çmimi Nobel për Paqe, Çmimi Nobel për Ekonomi dhe Çmimi Nobel për Fiziologji dhe Medicinë.[1] Si diktohet nga trashigimia e Nobelit, çmimi administrohet nga Fondacioni Nobel dhe jepet nga një komitet që përbëhet nga pesë anëtarë të zgjedhur nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave.[2] Çmimin Nobel i parë në Fizikë ju dha në 1901 Wilhelm Conrad Röntgen, nga Gjermania. Çdo pranues merr një medalje, një diplomë dhe një çmim monetar që ka vlerë të ndryshme çdo vit.[3] Në 1901, Röntgen morri 150.782 kr, e cila është e barabartë me 7.731.004 korona në dhjetor të 2007. Në 2008, çmim iu dha Makoto Kobayashi, Toshihide Maskawa dhe Joiciro Nambu të cilët ndanë shumën prej 10.000.000 kr (pak më shumë se 1000000 €, ose 1400000 US $).[4] Çmimi prezantohet në të Stokholm në një ceremoni vjetore më 10 dhjetor, në përvjetorin e vdekjes së Nobelit.[5]

John Bardeen është i vetmi laureat i cili e ka fituar çmimin dy herë në 1956 dhe 1972. Vetëm një person tjetër ka fituar çmimin Nobel në lëndët e tjera: Marie Curie (fizikë në 1903, kimi në 1911). William Lawrence Bragg është laureati Nobel më i ri, ai fitoi çmimin në 1915, në moshën 25 vjeç.[6] Kanë qënë vetëm dy gra që kanë fituar çmimin: Marie Curie dhe Maria Goeppert-Mayer (1963), ky është numri më i paktë i çmimeve Nobel i dhënë në një fushë në krahasim me pesë çmimet e tjera [7] Deri më 2009, çmim i është dhënë 186 individëve. Kanë qenë vetëm gjashtë vjet, në të cilat Çmimi Nobel në Fizikë nuk është dhënë (1916, 1931, 1934, 1940-1942).

Laureatët

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Viti Laureati
  1. ^ "Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ "The Nobel Prize Awarders". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "The Nobel Prize". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "The Nobel Prize Amounts". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "Nobel Laureates Facts". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Women Nobel Laureates". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Shteti
Arsyeja
1901 Wilhelm Conrad Röntgen Gjermani "për zbulimin e rrezeve Röntgen të emëruara sipas tij" [1]
1902 Hendrik Lorentz Hollandë "për kërkimet e tyre mbi influencën e magnetizmit tek fenomenet rrezatuese"[2]
Pieter Zeeman Hollandë
1903 Antoine Henri Becquerel Francë "për zbulimin e radioaktivitetit spontan"[3]
Pierre Curie Francë "për kërkimet e tyre mbi fenomenet rrezatuese te zbuluara nga Profesori Henri Bekerel"[3]
Marie Curie Polonia / Francë
1904 John William Strutt Mbretëria e Bashkuar "për investigimin e densiteteve të gazeve më të rëndësishme dhe për zbulimin e argonit në lidhje me këto kërkime"[4]
1905 Philipp Eduard Anton von Lenard Gjermani "për punën e tij me rrezet katodike"[5]
1906 Joseph John Thomson Mbretëria e Bashkuar "për kërkimet teorike dhe eksperimentale në përçueshmërinë e elektricitetit nga gazet"[6]
1907 Albert Abraham Michelson Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për instrumentet optike me preçizion të lartë dhe kërkimet spektroskopike dhe meteorologjike të kryera me anën e tyre"[7]
1908 Gabriel Lippmann Francë "për metodën e tij për riprodhimin e ngjyrave në mënyrë fotografike e bazuar në fenomenin e interferencës"[8]
1909 Guglielmo Marconi Itali "për kontributin e tyre në zhvillimin e telegarfisë pa tela"[9]
Karl Ferdinand Braun Gjermani
1910 Johannes Diderik van der Waals Hollandë "për punën e tij me ekuacionet mbi gjendjen e gazeve dhe të lëngjeve"[10]
1911 Wilhelm Wien Gjermani "për zbulimin e tij në lidhje me ligjet që governojnë rrezatimin e nxehtësisë"[11]
1912 Nils Gustaf Dalén Suedi "për shpikjen e valvës automatike e dizenjuar për tu përdorur në lidhje me akumulatorët e gazeve "[12]
1913 Heike Kamerlingh-Onnes Hollandë "për kërkimet e tija mbi vetitë e lëndës në temperatura të ulta të cilat çuan, në prodhimin e heliumit të lëngshëm"[13]
1914 Max von Laue Gjermani "Për zbulimin e tij të difraksionit të rrezeve-X nga kristalet"[14], një hap i rëndësishëm në zhvillimin e spektroskopisë me rreze-X.
1915 William Henry Bragg Mbretëria e Bashkuar "Per analizën e strukturës kristalore me anë të rrezeve-X"[15], një hap i rëndësishëm në zhvillimin e spektroskopisë me rreze-X.
William Lawrence Bragg Mbretëria e Bashkuar
1916 Nuk u dha
1917 Charles Glover Barkla Mbretëria e Bashkuar "Per zbulimin e tij të rrezatimit karakteristik Röntgen te elementeve"[16], një tjetër hap i rëndësishëm në zhvillimin e spektroskopisë me rreze-X
1918 Max Planck Gjermani "për shërbimet e tij në zhvillimin e Fizikës me anë të zbulimit të tij të kuantizimit të energjisë"[17]
1919 Johannes Stark Gjermani "për zbulimin e tij të efektit Dopler dhe ndarjen e vijave spektrale në fushën elektrike"[18]
1920 Charles Édouard Guillaume Zvicër "për shërbimet e tij në matjet me preçizion të lartë në fizikë nga zbulimi i tij i anomailve në allojet e hekur-nikelit"[19]
1921 Albert Einstein Gjermani "për shërbimet e tij në Fizikën Teorike, dhe veçanrisht për zbulimin e ligjit të efektit fotoelektrik"[20]
1922 Nils Bor Danimarkë "për shërbimet e tij në investigimin e strukturës së atomit dhe të rrezatimit që del nga ato"[21]
1923 Robert Andrews Millikan Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për punën e tij me ngarkesat elementare të elektricitetit dhe për efektin fotoelektrik"[22]
1924 Manne Siegbahn Suedi "për zbulimet dhe kërkimet e tij në fushën e spektroskopisë me rreze-X"[23]
1925 James Franck Gjermani "për zbullimin e ligjeve që governojnë përplasjen e elektronit me një atom"[24]
Gustav Hertz Gjermani
1926 Jean Baptiste Perrin Francë "për punën e tij mbi strukturën diskrete të lëndës, dhe më specifikisht për zbulimin e ekuilibrit sedimentar"[25]
1927 Arthur Holly Compton Shtetet e Bashkuara "për zbulimin e tij të efektit të emëruar sipas tij"[26]
Charles Thomson Rees Wilson Mbretëria e Bashkuar "për metodën e tij që bëri të mundur që të vëzhgohej trajektorja e grimcave të ngarkuara elektrikisht nga kondensimi i avullit"[26]
1928 Owen Willans Richardson Mbretëria e Bashkuar "për punën e tij mbi fenomenin thermojonik dhe vecanrisht për zbulimin e ligjit të emëruar sipas tij"[27]
1929 Princi Louis-Victor Pierre Raymond de Broglie Francë "për zbulimin e tij të natyrës valore të elektroneve "[28]
1930 Chandrasekhara Venkata Raman India "për punën e tij mbi përhapjen e dritës dhe për zbulimin e efektit të emëruar sipas tij"[29]
1931 Nuk u dha
1932 Werner Heisenberg Gjermani "për krijimin e mekanikës kuantike, aplikimi i së cilës ka cuar, në mënyrë indirekte, në zbulimin e formave alotropike të hidrogjenit "[30]
1933 Ervin Shrodinger Austri "per zbulimin e formave të reja produktive të teorisë atomike"[31]
Pol Dirak Mbretëria e Bashkuar
1934 Nuk u dha
1935 Xhejm Çaduik Mbretëria e Bashkuar "per zbulimin e neutronit"[32]
1936 Victor Francis Hess Austri "per zbulimin e rrezatimit kozmik"[33]
Carl David Anderson Shtetet e Bashkuara të Amerikës "per zbulimin e tij të pozitronit"[33]
1937 Clinton Joseph Davisson Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për zbulimin eksperimental të difraksionit të elektroneve nga kristalet"[34]
George Paget Thomson Mbretëria e bashkuar
1938 Enrico Fermi Itali "për demonstrimin e ekzistencës së elemneteve të reja radioaktive të prodhuara nga rrezatimi me neutrone, dhe për zbulimin e reaksioneve bërthamore me anë të neutroneve të ngadalësuara"[35]
1939 Ernest Lawrence Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për zbulimin dhe zhvillimin e ciklotronit dhe për rrezultatet e marra me të, vecanrisht në lidhje me prodhimin e elementeve radioaktivë artificialë "[36]
1940 Nuk u dha
1941 Nuk u dha
1942 Nuk u dha
1943 Otto Stern Shtetet e Bashkuara të Amerikës "per kontributet e tij në zhvillimin e metodës së rrezes molekulare dhe zbulimin e momentit magnetik të protonit"[37]
1944 Isidor Isaac Rabi Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për meodën e rezonancës për të rekorduar vetitë magnetike të bërthamave atomike"[38]
1945 Wolfgang Pauli Austri "për zbulimin e Parimit të Përjashtimit , të quajtur gjithashtu parimi i Paulit"[39]
1946 Percy Williams Bridgman Shtetet e Bashkuara të Amerikës "për shpikjen e një aparati për të prodhuar shtypje shumë të mbëdha, dhe për zbulimet që ai bëri në fushën e fizikës me shtypje të madhe"[40]
1947 Edward Victor Appleton Mbretëria e Bashkuar "për punën e tij në zbardhjen e duurive në shtresat e larta të atmosferës vecanrisht për zbulimin e të së ashtëquajturës Shtresa e Appleton"[41]
1948 Patrick Maynard Stuart Blackett Mbretëria e Bashkuar "për krijimin e metodës së dhomës me avull të Uilsonit, dhe për zbulimet në fushën e fizikës bërthamore dhe rrezatimit kozmik"[42]

Shikoni gjithashtu

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Të përgjithshme
Specifike
  1. ^ "The Nobel Prize in Physics 1901". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ "The Nobel Prize in Physics 1902". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1903". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "The Nobel Prize in Physics 1904". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "The Nobel Prize in Physics 1905". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "The Nobel Prize in Physics 1906". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "The Nobel Prize in Physics 1907". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "The Nobel Prize in Physics 1908". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ "The Nobel Prize in Physics 1909". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "The Nobel Prize in Physics 1910". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "The Nobel Prize in Physics 1911". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "The Nobel Prize in Physics 1912". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "The Nobel Prize in Physics 1913". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "The Nobel Prize in Physics 1914". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "The Nobel Prize in Physics 1915". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "The Nobel Prize in Physics 1917". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "The Nobel Prize in Physics 1918". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "The Nobel Prize in Physics 1919". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ "The Nobel Prize in Physics 1920". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "The Nobel Prize in Physics 1921". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "The Nobel Prize in Physics 1922". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "The Nobel Prize in Physics 1923". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ "The Nobel Prize in Physics 1924". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "The Nobel Prize in Physics 1925". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ "The Nobel Prize in Physics 1926". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1927". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ "The Nobel Prize in Physics 1928". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ "The Nobel Prize in Physics 1929". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "The Nobel Prize in Physics 1930". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "The Nobel Prize in Physics 1932". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "The Nobel Prize in Physics 1933". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ "The Nobel Prize in Physics 1935". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1936". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ "The Nobel Prize in Physics 1937". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "The Nobel Prize in Physics 1938". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ "The Nobel Prize in Physics 1939". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ "The Nobel Prize in Physics 1943". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ "The Nobel Prize in Physics 1944". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ "The Nobel Prize in Physics 1945". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ "The Nobel Prize in Physics 1946". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ "The Nobel Prize in Physics 1947". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ "The Nobel Prize in Physics 1948". Nobel Foundation. Marrë më 2008-10-09. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Shënime

^ A. Forma dhe drejtshkrimi i emrave në kolonën emri është sipas nobelprize.org, në faqen zyrtare të Fondacionit Nobel. Shqiptimet alternative te emrave, aty ku ato ekzistojnë, janë të dhëna në artikuj të lidhura nga kjo kolonë. Kur jane në dispozicion, një pikture e çdo laureat Nobel ofrohet. Për fotografitë zyrtare të ofruar nga Fondacioni Nobel, shih faqet për çdo laureat Nobel në nobelprize.org.

^ B. Të dhënat në kolonën e vendit është sipas nobelprize.org, në faqen zyrtare të Fondacionit Nobel. Ky informacion mund të mos pasqyrojë vendlindjen e marrësit ose shtetësinë.

^ C. Citimi për çdo çmim është cituar (jo gjithmonë në mënyrë të plotë) nga nobelprize.org, në faqen zyrtare të Fondacionit Nobel. Lidhjet në këtë kolonë janë në artikuj (apo pjesëve të artikujve) në historinë dhe fushat e fizikës për të cilat u prezantuan çmime. Lidhje janë të destinuara vetëm si udhëzuese dhe shpjegime. Për një llogari të plotë të punës së kryer nga çdo laureat Nobel, ju lutem shihni artikujt biografike të lidhura nga kolona e emrit.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_e_fituesve_të_Çmimit_Nobel_për_Fizikë&oldid=2535025"