Kërceni tek përmbajtja

Mushmolla

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Stampa:Tabela informative emri Stampa:Tabela informative figura Stampa:Tabela informative fillim klasifikimi Stampa:Tabela informative klasifikimi 1 Stampa:Tabela informative klasifikimi 2 Stampa:Tabela informative klasifikimi 3 Stampa:Tabela informative klasifikimi 4 Stampa:Tabela informative klasifikimi 5 Stampa:Tabela informative klasifikimi 6 Stampa:Tabela informative klasifikimi 7 Stampa:Tabela informative fund klasifikimi Stampa:Tabela informative emërtimi shkencor Stampa:Tabela informative fund

Mespilus germanica, e njohur si mushmolla ose mishmulla, është një shkurre e madhe ose pemë e vogël në familjen e trëndafilave Rosaceae . Fryti i kësaj peme, i quajtur edhe medlar, është kultivuar që nga koha romake, zakonisht është i disponueshëm në dimër dhe hahet kur zbutet . [1] Mund të hahet i papërpunuar dhe në një sërë pjatash të gatuara. Kur gjinia Mespilus përfshihet në gjininë Crataegus, emri i saktë për këtë specie është Crataegus germanica ( Kuntze ).

Përshkrimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në rrethana ideale, bima qumeshtore rritet deri në metëe e lartë. Në përgjithësi, është më e shkurtër dhe më e ngjashëm me shkurret se sa pemët. Me një jetëgjatësi prej 30-60 vjet, pema është mjaft jetëshkurtër. [2] Lëvorja e saj është kafe gri me çarje të thella vertikale që formojnë pllaka drejtkëndëshe që priren të ngrihen. [3]

Forma e egër e M. germanica është kryesisht një bimë me gjemba, më shumë si shkurre se sa pemë, e cila është midis 1.5 dhe 4 metra (5 dhe 13 ft) e lartë. Në format e kultivuara, gjembat zakonisht reduktohen ose edhe mungojnë plotësisht. Në përgjithësi, medlarja është një pemë e vogël gjetherënëse me një kurorë të varur, pothuajse të rrumbullakët. Trungu ka formë të çrregullt. Pema ka një lartësi midis 1 dhe 6 metra (3.3 dhe 19.7 ft), por mund të bëhet dukshëm më e madhe. Diametri në lartësinë e gjoksit është zakonisht midis 20 dhe 25 centimetra (8 dhe 10 in), por në raste të jashtëzakonshme mund të jetë deri në 50 centimetra (20 in). Rrënjët janë shumë të degëzuara dhe të gjera, me një sistem rrënjor disi fijor.

Druri ka një strukturë të hollë, por është shumë i fortë. [4] Ajo ka një llogore të bardhë, pak të ngjyrosur rozë. Bërthama është kafe. Unazat vjetore janë qartë të dukshme. [5]

Sythat e dimrit janë të mprehta, vezake dhe deri në 5 milimetra e gjatë. [6] Gjethet janë jeshile të errët dhe eliptike, 8-15 centimetra të gjatë dhe 3-5 centimetra të gjerë. Gjethet janë me qime të dendura (pubeshente) poshtë dhe bëhen të kuqe në vjeshtë para se të bien. [7]

Lulet medlar janë2–5 centimetres (0.79–1.97 in) në diametër, kanë kërcell të shkurtër dhe janë fundorë dhe të vetëm në kërcell të shkurtër anësor. Ata kanë pesë sepale të zgjatura, të ngushta dhe pesë petale të lira, të bardha ose rozë të zbehtë. [8] Krahasuar me pemët e tjera frutore në gjerësinë gjeografike evropiane, medlarja lulëzon shumë vonë (maj ose qershor). [9] Lulet janë hermafrodite dhe pjalmohen nga bletët. [10] Normalisht, vetëpllenimi ndodh në këtë bimë. [11] Më pas lulja zhvillon fruta të rrafshuara, të kuqërremta në kafe, leshore me mish të lëngshëm. [9] Fruti i kuqërremtë në kafe është një pome ,2–3 centimetres (0.79–1.18 in) diametër, me sepale të qëndrueshme të përhapura gjerësisht rreth një grope qendrore, duke i dhënë frutit një pamje 'të zbrazët'. [12] Në format e kultivuara diametri është i barabartë ndërmjet 3 and 8 centimetres (1.2 and 3.1 in). [11]

Riprodhimi seksual është normë në format e egra të medlarës. Farat që rezultojnë kanë një kapacitet mbirjes që zgjat nga 18 deri në 20 muaj. Farat shpërndahen nga kafshë të ndryshme si zogjtë, ketrat dhe dreri. Disa varietete janë sterile dhe për këtë arsye mund të shumohen vetëm në mënyrë vegjetative . [13]

Numri i kromozomeve jepet si 2n = 32 ose 2n = 34. [14]

Taksonomia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lulja ka sepale të gjata që mbeten në fruta.
Flower bud showing petals and sepals
syth lulesh
The sepals are behind the petals.
Lule e hapur

Deri vonë, M. germanica ishte e vetmja specie e njohur e medlarës. Sidoqoftë, në vitin 1990, një specie e re u zbulua në Amerikën e Veriut, tani me emrin M. canescens . Loquat, Eriobotrya japonica, lidhet më larg me medlarin sesa me gjinitë si Crataegus, Amelanchier, Peraphyllum dhe Malacomeles, [15] por dikur mendohej se ishte e lidhur ngushtë, dhe ende quhet ndonjëherë 'Mështyma kineze' ose ' medlar japoneze'. [16]

Sistematika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në kuadër të llojit M. germanica dallohen 23 taksonë, gjithashtu të kompromentuar me forma të egra ose gjysmë të egra, zbukuruese dhe me origjinë të ndryshme. [17] Midis tyre dallohen varietetet e mëposhtme: [18]

  • Mespilus germanica var. gjigantea Kirchn . me fruta shumë të mëdha
  • Mespilus germanica var. abortiva Kirchn. me fruta pa fara
  • Mespilus germanica var. argenteo-variegata me gjethe të bardha të larmishme si bimë zbukuruese
  • Mespilus germanica var. aureo-variegata me gjethe të verdha të larmishme si bimë zbukuruese

Kultivarët e M. germanica që rriten për frutat e tyre përfshijnë 'Hollandia', 'Nottingham' dhe 'Russian', [19] varietetin me fruta të mëdha 'Hollandez' (i njohur gjithashtu si 'Giant' ose 'Monstrues'), ' Breda gjigant', 'Rusi i madh', [20] 'Mbretëror' me rendiment shumë të lartë, [21] 'Mushumbull i hershëm' me fruta të hershme dhe me cilësi të lartë, 'Pa farë' me fruta pa fara të cilësisë së ulët.

Kultivari 'Nottingham' ka fituar Çmimin e Meritës së Kopshtit të Shoqërisë Mbretërore të Hortikulturës . [22] [23]

Për një kohë supozohej se ishte një specie me burime të ngushta gjenetike dhe për këtë arsye i nënshtrohej rreziqeve të larta të erozionit gjenetik, me ç'rast evolucioni i kufizuar i M. Diversiteti germanica i atribuohet mungesës së interesit ekonomik për këtë specie frutore në shekujt e fundit. [24] Megjithatë, gjetjet aktuale tregojnë se popullatat natyrore të medlar janë të ndryshme me një potencial të lartë gjenetik, i cili mund të përdoret për të përmirësuar prodhimin duke përdorur gjenotipe specifike. [25]

Shpërndarja dhe habitati

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Nga një studim i gjerë i literaturës dhe ekzemplarëve bimorë, Kazimierz Browicz [26] arriti në përfundimin se atdheu i vërtetë i M. germanica është vetëm në pjesën juglindore të gadishullit ballkanik, në Azinë e Vogël ( malësitë armene ), në Kaukaz, Krime, Iranin verior dhe ndoshta edhe në Turkmeni . Gjendet edhe në Evropën Juglindore, veçanërisht në brigjet e Detit të Zi të Bullgarisë dhe Turqisë . [26]

Lloji kërkon kushte klimatike të butë dhe sub-mesdhetare me verë të ngrohtë dhe dimër të butë. [27] Temperaturat e ajrit nga 18 to 20 °C (64 to 68 °F) përmenden si të favorshme për rritje, të ftohtë deri në −20 °C (−4 °F) tolerohet dhe ngricat e vona vështirë se shkaktojnë ndonjë dëm. Forma e egër është vërejtur në zona të thata me 700 millimetres (28 in) reshje vjetore dhe në lartësitë nga 0 to 1,100 metres (0 to 3,600 ft) . Lloji rritet në një gamë të gjerë të llojeve të tokës dhe preferon toka të freskëta, të drenazhuara mirë me një pH që është midis 6 dhe 8. [28] [29] Gjendet në Evropën Jugore ku është përgjithësisht i rrallë. Raportohet se është natyralizuar në disa pyje në Anglinë juglindore, por gjendet në pak kopshte. [30]

Ekologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sëmundja e bimëve

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

M. germanica vetëm rrallë sulmohet nga sëmundjet ose dëmtohet nga insektet. [31]

Në plantacione, larvat e specieve të fluturave që nxjerrin gjethet Lithocolletis blancardella mund të shkaktojnë dëme. Për më tepër, veçanërisht në vitet me reshje të larta, kërpudha Monilia fructigena mund të jetë problem. [32] Shkakton njolla kafe në fruta dhe vazhdon të përhapet derisa fruti të bëhet plotësisht i kalbur. [33]

M. germanica mund të infektohet edhe nga Podosphaera clandestina, patogjen i mykut pluhur, i cili mund të çojë në vyshkjen e gjetheve dhe sythave si dhe nga Entomosporium mespili që shkakton njolla në gjethe. [34]

Medlarja është, si speciet e tjera të familjes rosacea që përdoren për shumim, e ndjeshme ndaj Erwinia amylovora, agjenti shkaktar parazitar i djegies së zjarrit . [35]

Kultivimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lloji mund të jetë kultivuar për 3000 vjet. [36] Gjeografi i lashtë grek Straboni i referohet në Geographica, Libri 16, Kapitulli 4. [37] Medlarja u fut në Greqi rreth vitit 700 para Krishtit dhe në Romë rreth 200 para Krishtit. Ishte një bimë e rëndësishme frutore gjatë kohës romake dhe mesjetare. Megjithatë, në shekujt e 17-të dhe të 18-të, ajo ishte zëvendësuar nga fruta të tjera dhe është pak e kultivuar sot.

M. germanica pomes are one of the few fruits that become edible in winter, making it an important tree for gardeners who wish to have fruit available all year round.[38]

Cultivated forms are propagated by inoculation and by grafting on various substrates such as Crataegus (hawthorn) species, mountain ash, pear or quince to improve the performance in different soils.[39][38] Cultivars reach full fruit set 6 to 7 years after grafting and they keep it for 20 to 25 years. The fruit production varies between 30 and 70 kilograms (70 and 150 pounds) per tree and year, depending on the variety and age.[39]

Grafting on medlar seedlings is not recommended because of the slow growth of the grafts. Irrigation and fertilization can stimulate growth in plantations.[39] If the fruit-bearing shoots are cut back after the harvest, the formation of new fertile short shoots is encouraged.[39]

Përdorimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fruit cut in half showing brown 'bletting' which makes it edible
Fryrja fillon në njërën anë të frutave. Mishi i copëtuar është kafe; Mishi i pjekur, por i panjollosur është i bardhë.

Frutat janë të forta dhe acide edhe kur piqen, por bëhen të ngrënshëm pasi janë zbutur, " thyer ", nga ngrica ose në mënyrë natyrale në ruajtje nëse u jepet kohë e mjaftueshme duke reduktuar përmbajtjen e taninës dhe acidet e frutave, duke rritur përmbajtjen e sheqerit dhe ndryshimet në përmbajtjen e minerale. [40]

Pasi të fillojë zbutja, lëkura merr me shpejtësi një strukturë të rrudhosur dhe merr ngjyrë kafe të errët, dhe pjesa e brendshme zvogëlohet në konsistencën dhe aromën që të kujton salcën e mollës . Ky proces mund t'i ngatërrojë ata që se kane par me par, pasi fruti i saj i zbutur duket sikur është prishur. [41] [42]

Përdorimi i produktit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pasi të bjerë, fruti mund të hahet i papërpunuar, ndonjëherë me sheqer dhe krem - është përshkruar si një "shije e fituar" [43] - ose përdoret për të bërë pelte medlar . [44] Përdoret në "djathin medlar", i cili është i ngjashëm me gjizën e limonit, i bërë me tul frutash, vezë dhe gjalpë. [43]

Frutat e papjekura kanë një përmbajtje relativisht të lartë tanine prej rreth 2.6% dhe për këtë arsye përdoren për lekuren . Tanina shkakton flokulim të proteinave, duke mundësuar përdorimin e saj për të zvogëluar turbullimin e verës. Në Saarland, Gjermani, një schnapps është bërë nga fruti i medlar, i cili është i rafinuar me murriz . [45] "Çaji i medlarës" zakonisht nuk bëhet nga M. germanica, por nga manaferra e ujkut, ose goji, që nganjëherë përkthehet në mënyrë të pasaktë si "medlar i kuq". [46]

Vaji i bërthamës Mespilus germanica u përdor për herë të parë për prodhimin e bionaftës, ku acidi linoleik dhe acidi oleik me rreth 40% janë përbërësit kryesorë të vajit të nxjerrë. Vetitë fizike të bionaftës së prodhuar mundësojnë një alternativë për karburantet me naftë pa asnjë modifikim ndaj motorëve konvencionalë. [47] Gjethet e frutave të medlar u përdorën për të prodhuar karbon të aktivizuar për të hequr metalet e rënda si Ni 2+ nga tretësirat ujore. [48]

Nanogrimcat e argjendit mund të sintetizohen nga ekstrakti i M. germanica dhe të tregojnë aktivitete antibakteriale, antibiofilmike kundër rezistencës së shumë ilaçeve të shtameve klinike Klebsiella pneumoniae . [49]

Ushqyese dhe fitokimikate

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në përgjithësi, frutat e medlarës janë gjetur të pasura me kalium, kalcium, fosfor, magnez dhe hekur. [50]

M. germanica përmban fitokimikate të ndryshme që ndryshojnë midis gjenotipeve, [51] pjekurisë së frutave, kohës së vjeljes dhe kushteve të ruajtjes. Frutat janë veçanërisht të pasura me monoterpene dhe acide organike . [52] [53] Aminoacidet, sheqernat dhe acidet organike ndikojnë në shijen. [52]

Për shkak të efekteve të tyre diuretike dhe astringente, frutat janë përdorur në mjekësinë tradicionale . [54] [55]

Në vitin 1984 dhe 1985, për frutat e homogjenizuar u dhanë vlerat e mëposhtme: [56]

Korniza kohore L-ascorbic acid Glucose Fructose Potassium Calcium
Në fillim 1984 1,64 mg/l 53,75 mg/l 37,31 mg/l 47,20 ppm 4,70 ppm
Në fund 1984 1,54 mg/l 61,74 mg/l 70,06 mg/l 43,00 ppm 4,50 ppm
Në fillim 1985 2,64 mg/l 43,50 mg/l 35,70 mg/l 48,90 ppm 5,20 ppm
Në fund 1985 1,41 mg/l 60,30 mg/l 60,50 mg/l 46,1 ppm 5,00 ppm

Fructose content increases steadily during fruit development, whereas sucrose content increases for 4 months and decreases afterwards. Tannin content and fruit acid content, especially ascorbid acid, decreases during fruit development. In ripe fruit, glutamate and aspartate were the major amino compounds, but also total amino acid composition changed during fruit development.[57]

Galeria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Pema e moshmollës
    Pema e moshmollës
  • Ilustrim i moshmollës
    Ilustrim i moshmollës
  • Moshmulla që rritet në nënshartesat e Murrizit
    Moshmulla që rritet në nënshartesat e Murrizit
  • Lëvorja e pemës së moshmollës
    Lëvorja e pemës së moshmollës
  • Lulja e moshmollës
    Lulja e moshmollës
  • Fruti i moshmollës i fshirë (majtas) dhe i panjollosur (djathtas).
    Fruti i moshmollës i fshirë (majtas) dhe i panjollosur (djathtas).
  • Fruti i moshmollës i pjekur (i pjekur) dhe i papjekur
    Fruti i moshmollës i pjekur (i pjekur) dhe i papjekur
  • Pema moshmolla në fund të vjeshtës me fruta të pjekura (Zvicër, ETH Cyrih)
    Pema moshmolla në fund të vjeshtës me fruta të pjekura (Zvicër, ETH Cyrih)

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Gorvett, Zaria, The forgotten medieval fruit with a vulgar name, BBC Future, March 25, 2021 lots of images
  2. ^ "The Essential Guide to probably everything you need to know about Growing Medlar – Mespilus germanica". The Permaculture Research Institute (në anglishte amerikane). 2021-05-24. Arkivuar nga origjinali më 21 mars 2023. Marrë më 2021-11-14.
  3. ^ ""Mespilus germanica Medlar PFAF Plant Database"" (në anglisht).
  4. ^ Baird, John R.; Thieret, John W. (1989-07-01). "The medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/BF02858732. ISSN 1874-9364.
  5. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  6. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  7. ^ Mitchell, Alan (1978). A Field Guide to the Trees of Britain and Northern Europe (në anglisht) (bot. 2). Collins. fq. 277.
  8. ^ Baird, John R.; Thieret, John W. (1989-07-01). "The medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/BF02858732. ISSN 1874-9364.
  9. ^ a b "Erhaltungskonzept Mispel" (PDF) (në anglisht).
  10. ^ ""Mespilus germanica Medlar PFAF Plant Database"" (në anglisht).
  11. ^ a b Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  12. ^ Mitchell, Alan (1978). A Field Guide to the Trees of Britain and Northern Europe (në anglisht) (bot. 2). Collins. fq. 277.
  13. ^ "Erhaltungskonzept Mispel" (PDF) (në anglisht).
  14. ^ Baird, John R.; Thieret, John W. (1989-07-01). "The medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/BF02858732. ISSN 1874-9364.
  15. ^ Campbell, C.S.; Evans, R.C.; Morgan, D.R.; Dickinson, T.A.; Arsenault, M.P. (2007). "Phylogeny of subtribe Pyrinae (formerly the Maloideae, Rosaceae): Limited resolution of a complex evolutionary history" (PDF). Plant Systematics and Evolution (në anglisht). 266 (1–2): 119–145. doi:10.1007/s00606-007-0545-y.
  16. ^ Die Asperl Mespilus germanica L. (në anglisht). Georg Schramayr, Verein Regionale Gehölzvermehrung. St. Pölten. 2013. ISBN 978-3-901542-41-1. OCLC 967971863.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Është përdorur gabimisht parametri i të tjerëve (lidhja)
  17. ^ Cristofori, V.; Silvestri, C.; Pica, A.L.; Bertazza, G.; Bignami, C. (2019-12-29). "Evaluation of four medlar cultivars: agronomical, pomological and qualitative traits". European Journal of Horticultural Science (në anglisht). 84 (6): 350–358. doi:10.17660/ejhs.2019/84.6.4. ISSN 1611-4426.
  18. ^ Schmid, Rudolf; Phipps, James B.; O'Kennon, Robert J.; Lance, Ron W. (nëntor 2003). "Hawthorns and Medlars". Taxon (në anglisht). 52 (4): 884. doi:10.2307/3647377. JSTOR 3647377.
  19. ^ Schmid, Rudolf; Phipps, James B.; O'Kennon, Robert J.; Lance, Ron W. (nëntor 2003). "Hawthorns and Medlars". Taxon (në anglisht). 52 (4): 884. doi:10.2307/3647377. JSTOR 3647377.
  20. ^ Lothian, Thomas (1991). The complete book of fruit growing in Australia (në anglisht). Port Melbourne, Victoria.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  21. ^ Schütt. Enzyklopädie der Laubbäume (në anglisht). fq. 336.
  22. ^ "RHS Plantfinder – Mespilus germanica 'Nottingham'" (në anglisht). Marrë më 4 prill 2018.
  23. ^ "AGM Plants – Ornamental" (PDF) (në anglisht). Royal Horticultural Society. korrik 2017. fq. 64. Marrë më 4 prill 2018.
  24. ^ Dipartimento di Scienze Agrarie e Forestali, Università degli Studi della Tuscia, Viterbo, Italy; Cristofori, V.; Silvestri, C.; Dipartimento di Scienze Agrarie e Forestali, Università degli Studi della Tuscia, Viterbo, Italy; Pica, A.L.; Dipartimento di Scienze Agrarie e Forestali, Università degli Studi della Tuscia, Viterbo, Italy; Bertazza, G.; Istituto di Biometeorologia, Consiglio Nazionale delle Ricerche, Bologna, Italy; Bignami, C.; Dipartimento di Scienze della Vita, Università degli Studi di Modena e Reggio Emilia, Reggio Emilia, Italy (2019-12-29). "Evaluation of four medlar cultivars: agronomical, pomological and qualitative traits". European Journal of Horticultural Science (në anglisht). 84 (6): 350–358. doi:10.17660/eJHS.2019/84.6.4. Arkivuar nga origjinali më 16 gusht 2023. Marrë më 13 nëntor 2023.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  25. ^ Baird, John R.; Thieret, John W. (korrik 1989). "The medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/bf02858732. ISSN 0013-0001.
  26. ^ a b Baird, J. R.; Thieret, J. W. (1989). "The Medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/BF02858732. JSTOR 4255177.
  27. ^ Clarke, Richard (tetor 1982). "The Trees of Britain and Northern Europe, by Alan Mitchell and John Wilkinson Collins Pocket Guides, £6.95 hardback, £3.95 paperback". Oryx (në anglisht). 16 (5): 457. doi:10.1017/S0030605300018226. ISSN 0030-6053.
  28. ^ Khadivi, Ali; Rezaei, Mehdi; Heidari, Parviz; Safari-Khuzani, Amir; Sahebi, Mohammad (qershor 2019). "Morphological and fruit characterizations of common medlar (Mespilus germanica L.) germplasm". Scientia Horticulturae (në anglisht). 252: 38–47. doi:10.1016/j.scienta.2019.03.014. ISSN 0304-4238.
  29. ^ Enzyklopädie der Laubbäume (në anglisht). Schütt et al. fq. 337.
  30. ^ Mitchell, Alan (1978). A Field Guide to the Trees of Britain and Northern Europe (në anglisht) (bot. 2). Collins. fq. 277.
  31. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  32. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  33. ^ "The Essential Guide to probably everything you need to know about Growing Medlar – Mespilus germanica". The Permaculture Research Institute (në anglishte amerikane). 2021-05-24. Arkivuar nga origjinali më 21 mars 2023. Marrë më 2021-11-14.
  34. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  35. ^ Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  36. ^ Baird, J. R.; Thieret, J. W. (1989). "The Medlar (Mespilus germanica, Rosaceae) from antiquity to obscurity". Economic Botany (në anglisht). 43 (3): 328–372. doi:10.1007/BF02858732. JSTOR 4255177.
  37. ^ "Perseus Search Results". www.perseus.tufts.edu (në anglisht).
  38. ^ a b "Medlar" (në anglisht). Royal Horticultural Society. 2011. Arkivuar nga origjinali më 5 qershor 2013. Marrë më 8 korrik 2013.
  39. ^ a b c d Minotta, Gianfranco (2014), Stimm, Bernd; Roloff, Andreas; Lang, Ulla M; Weisgerber, Horst (red.), "Mespilus germanica", Enzyklopädie der Holzgewächse: Handbuch und Atlas der Dendrologie (në gjermanisht), American Cancer Society, fq. 1–6, doi:10.1002/9783527678518, ISBN 978-3-527-67851-8, marrë më 2021-11-14
  40. ^ Glew, Robert H.; Ayaz, Faik A.; Sanz, Carlos; VanderJagt, D.J.; Huang, H.-S.; Chuang, L.-T.; Strnad, M. (1 nëntor 2003). "Changes in sugars, organic acids and amino acids in medlar (Mespilus germanica L.) during fruit development and maturation". Food Chemistry (në anglisht). 83 (3): 363–369. doi:10.1016/S0308-8146(03)00097-9.
  41. ^ Glew, Robert H.; Ayaz, Faik A.; Sanz, Carlos; VanderJagt, D.J.; Huang, H.-S.; Chuang, L.-T.; Strnad, M. (1 nëntor 2003). "Changes in sugars, organic acids and amino acids in medlar (Mespilus germanica L.) during fruit development and maturation". Food Chemistry (në anglisht). 83 (3): 363–369. doi:10.1016/S0308-8146(03)00097-9.
  42. ^ Rop, Otakar; Sochor, Jiri; Jurikova, Tunde; Zitka, Ondrej; Skutkova, Helena; Mlcek, Jiri; Salas, Petr; Krska, Boris; Babula, Petr; Adam, Vojtech; Kramarova, Daniela (2010-12-28). "Effect of Five Different Stages of Ripening on Chemical Compounds in Medlar (Mespilus germanica L.)". Molecules (në anglisht). 16 (1): 74–91. doi:10.3390/molecules16010074. ISSN 1420-3049. PMC 6259355. PMID 21189456.
  43. ^ a b Martin, James. "Medlars recipes" (në anglisht). British Broadcasting Corporation. Marrë më 8 korrik 2013.
  44. ^ "Nigel Slater on... medlars" (në anglisht). Royal Horticultural Society. Arkivuar nga origjinali më 13 tetor 2012. Marrë më 8 korrik 2013.
  45. ^ Lehnert, Charly (2014). Das saarländische Geheichnis Bd. 1 (në anglisht). Saarbrücken. ISBN 978-3-939286-18-9. OCLC 892065284.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  46. ^ McAdam, Diana (12 tetor 2007). "Goji berries: The new superfruit" (në anglisht). The (Daily) Telegraph. Marrë më 8 korrik 2013.
  47. ^ Qasemi, Zeinab; Jafari, Dariush; Jafari, Kourosh; Esmaeili, Hossein (2021-08-23). "Heterogeneous aluminum oxide/calcium oxide catalyzed transesterification of Mespilus germanica triglyceride for biodiesel production". Environmental Progress & Sustainable Energy (në anglisht). 41 (2). doi:10.1002/ep.13738. ISSN 1944-7442.
  48. ^ Khedri, Ali; Jafari, Dariush; Esfandyari, Morteza (2021-07-27). "Adsorption of Nickel(II) Ions from Synthetic Wastewater Using Activated Carbon Prepared from Mespilus germanica Leaf". Arabian Journal for Science and Engineering (në anglisht). 47 (5): 6155–6166. doi:10.1007/s13369-021-06014-7. ISSN 2193-567X.
  49. ^ Foroohimanjili, Fatemeh; Mirzaie, Amir; Hamdi, Seyed Mohammad Mehdi; Noorbazargan, Hassan; Hedayati Ch, Mojtaba; Dolatabadi, Aghigh; Rezaie, Hossein; Bishak, Faezeh M. (2020-01-29). "Antibacterial, antibiofilm, and antiquorum sensing activities of phytosynthesized silver nanoparticles fabricated from Mespilus germanica extract against multidrug resistance of Klebsiella pneumoniae clinical strains". Journal of Basic Microbiology (në anglisht). 60 (3): 216–230. doi:10.1002/jobm.201900511. ISSN 0233-111X. PMID 31994223.
  50. ^ D., Ercisli, S. Sengul, M. Yildiz, H. Sener, D. Duralija, B. Voca, S. Dujmovic Purgar (2012-10-16). Phytochemical and antioxidant characteristics of medlar fruits (Mespilus germanica L.) (në anglisht). Journal of Applied Botany and Food Quality. OCLC 825218272.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  51. ^ D., Ercisli, S. Sengul, M. Yildiz, H. Sener, D. Duralija, B. Voca, S. Dujmovic Purgar (2012-10-16). Phytochemical and antioxidant characteristics of medlar fruits (Mespilus germanica L.) (në anglisht). Journal of Applied Botany and Food Quality. OCLC 825218272.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  52. ^ a b Glew, Robert H.; Ayaz, Faik A.; Sanz, Carlos; VanderJagt, D.J.; Huang, H.-S.; Chuang, L.-T.; Strnad, M. (1 nëntor 2003). "Changes in sugars, organic acids and amino acids in medlar (Mespilus germanica L.) during fruit development and maturation". Food Chemistry (në anglisht). 83 (3): 363–369. doi:10.1016/S0308-8146(03)00097-9.
  53. ^ G. Bounous, E. Zanini: Variabilità di alcune componenti e caratteri biometrici dei frutti di 6 specie arboree ed arbustive.
  54. ^ Peyre (1945). Les Arbres & Leurs Fruits, Usage Medicaux Pharmaceutiques & Dietetiques (në anglisht).
  55. ^ Essbare Wildpflanzen 200 Arten bestimmen und verwenden (në gjermanisht) (bot. 17. Auflage), AT Verlag, 2015, p. 69, ISBN 978-3-03800-886 6
  56. ^ Essbare Wildpflanzen 200 Arten bestimmen und verwenden (në gjermanisht) (bot. 17. Auflage), AT Verlag, 2015, p. 69, ISBN 978-3-03800-886 6
  57. ^ Glew, Robert H.; Ayaz, Faik A.; Sanz, Carlos; VanderJagt, D.J.; Huang, H.-S.; Chuang, L.-T.; Strnad, M. (1 nëntor 2003). "Changes in sugars, organic acids and amino acids in medlar (Mespilus germanica L.) during fruit development and maturation". Food Chemistry (në anglisht). 83 (3): 363–369. doi:10.1016/S0308-8146(03)00097-9.

Linqe të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Wikimedia Commons ka media në lidhje me Crataegus germanica.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mushmolla&oldid=2641408"