Oloron-Sainte-Marie

Auloron-Shën Mëri Auloron e Senta Maria (Ocitanisht) Oloroe-Donamaria (Baskisht)
Nënprefekturë dhe Komunë
Shtëpi përgjatë 'gave d'Aspe', përpara bashkimit me 'gave d'Ossau' për të bërë 'gave d'Oloron'
Stema
Location of Auloron-Shën Mëri Auloron e Senta Maria (Ocitanisht) Oloroe-Donamaria (Baskisht)
Vendi	Franca
Rajoni	Nouvelle-Aquitaine
Departamenti	Pyrénées-Atlantiques
Qeveria
• Kryetari	Bernard Uthurry
Sipërfaqja 1	68,31 km2 (2,637 sq mi)
Popullsia  (Janar 2019)	10.594
• Dendësia	00.016/km2 (00.040/sq mi)
Zona kohore	UTC+01:00 (CET)
• Verës (DST)	UTC+02:00 (CEST)
INSEE/Kodi postar	64422 /64400
Lartësia	194–1,280 m (636–4,199 ft) (avg. 220 m or 720 ft)
1 French Land Register data, which excludes lakes, ponds, glaciers > 1 km2 (0.386 sq mi or 247 acres) and river estuaries.

Oloron-Sainte-Marie ( shqiptimi frëngjisht: [ɔlɔʁɔ̃ sɛ̃t maʁi]  ( dëgjoni); Shqip: Auloron-Shën Mëria; Ocitan: Auloron e Senta Maria ; Baskisht: Oloroe-Donamaria ) është një komunë në departamentin Pirenejtë-Atlantikë, rajoni i Akuitanisë së Re, Franca jugperëndimore.

Historia

Qyteti u themelua nga romakët në shekullin e I-rë, i njohur atëherë si Illoronensium . E vendosur në rrugën romake midis qyteteve të rëndësishme Dax dhe Saragossa, pozicioni i tij ishte strategjik. Sot i njohur si Shën-Greati, Gratusi i Auloronit u bë në vitin 506 kryepeshkopi i parë i njohur i Dioqezës së Lashtë të Auloronit, i njohur atëherë si "Iluro".

Shekulli i 18-të ishte fillimi i ringjalljes për Shën-Mërinë pasi fundi i Luftërave Franceze të Fesë lejoi restaurimet dhe ndërtimet e reja fetare në qytet. : katedralja, seminari, kisha e Shën-Pjetrit. Për më tepër, bumi i vazhdueshëm i tregtisë me Spanjën përshpejtoi ndërtimin e rrugëve më të mira të komunikimit dhe transportit për në Aulo dhe Sainte-Marie.

Me Revolucionin Francez, Auloroni humbi dioqezën e saj në Bajonë, por fitoi rëndësi administrative duke u bërë një nga prefekturat e re të Republikës së re. Në 1858, regjenti Impress Eugénie imponoi ribashkimin e qyteteve Auloron dhe Shën Mëri.

Klima

Qyteti ka një klimë oqeanike, me dimër të butë dhe të lagësht dhe verë të freskët ose mesatarisht të ngrohtë. Shiu është mjaft i bollshëm (mbi 900 mm në vit) dhe më së shumti përqendrohet gjatë sezonit të ftohtë.

Popullsia

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1968 13.028 —     1975 12.332 −5.3% 1982 11.513 −6.6% 1990 11.067 −3.9% 1999 10.992 −0.7% 2007 11.141 +1.4% 2012 10.678 −4.2% 2017 10.684 +0.1%

Ekonomia

Ekonomia në Auloron dominohet nga dy biznese të njohura prodhuese:

* Lindt & Sprüngli kanë një fabrikë çokollate në loron.

* Safran Landing Systems ka një fabrikë në komunën ngjitur Bidos e cila prodhon pajisje uljeje për avionë.

Auloroni është gjithashtu i famshëm, mes adhuruesve të kapeleve, si kryeqyteti i beretës baske, megjithëse biznesi i beretave ka rënë viktimë e kolapsit të gjerë të biznesit evropian të tekstilit, si dhe i ndryshimit të modës. Sot vetëm një biznes berete mbijeton në Auloron. Kjo është kompania Béatex e cila punëson afërsisht 80 persona.

Zona përfiton gjithashtu nga një sektor bujqësor aktiv, që përfshin rritjen e kafshëve dhe bujqësinë e përgjithshme, si dhe prodhimin e misrit . Ai është gjithashtu pjesë e rretheve të përcaktuara nga AOC që kanë të drejtë të prodhojnë djathin e deleve, Ossau-Iraty .

Gjuha popullore lokale është dialekti Béarnez, një dialekt i gjuhës Gaskon . Një nga tetë shkollat fillore të Auloronit është një Calandreta, një shkollë dygjuhëshe frëngjisht/bearneze.

Monumentet arkitekturore dhe historike

Auloroni në 1843, nga Eugène de Malbos

Qyteti mori etiketën Qytetet Franceze dhe Tokat e Artit dhe Historisë në nëntor 2006.

Monumentet arkitekturore dhe historike të Oloron :

• shekulli i 13-të Tour de Grède (Kulla e Gredës)
• ish bashkia dhe burgu, i klasifikuar në vitin 1987 si Monument historik
• muret e fortifikuara
• kështjella Legugnon e shekullit të 16-të
• ndërtesa e shekullit të 17-të në rrugën Pomone, e klasifikuar në 1943 si Monument historik
• Parc Pommé (Parku Pommé)
• "Maison du Patrimoine" (Shtëpia e Trashëgimisë)
• biblioteka publike Médiathèque që u nderua me çmimin arkitektonik Equerre d'Argent në 2010 (arkitekt : Pascale Guédot ).
• Katedralja e Auloronit
• kisha e Shën Mërisë

• 
  Kulla e Gredës
• 
  Parku Pommé
• 
  Katedralja e Shën Mërisë
• 
  Kisha e Notre Dame (Zonjës Sonë)
• 
  Katedralja e Shën Mërisë
• 
  Shën-Greati

Jeta kulturore

Auloroni është shtëpia e një numri festivalesh :

• festivali i xhazit Des Rives & Notes në fundjavën e parë të korrikut,
• "Festivali i filmit amator në ueb", i organizuar çdo sezon pranveror për të shfaqur filmat më të mirë të shkurtër të publikuar në internet,
• Panairi “Libri pa kufij” i mbajtur në fundjavën e dytë të qershorit.

Auloron-Shën Mëria ka një teatër dhe vend koncertesh (në hapësirë Pierre Jéliote).

Gastronomia

Qyteti është i njohur për perimet e tij të përzemërta, fasulet dhe supën e mishit, garburen, për djathin Ossau-Iraty dhe për një delikatesë të shpikur nga një bukëpjekës vendas në vitin 1925, pastën "le Russe".