Organizimi Sindikal i Shqipërisë
Organizimi Sindikal i Shqipërisë dikur ishte një organizim masiv i Partisë së Punës së Shqipërisë gjatë periudhës socialiste që përfaqësonte interesat e klasës punëtore në industri. Ashtu si organizatat e tjera masive, ajo ishte anëtare e Frontit Demokratik .
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Menjëherë pas çlirimit të Shqipërisë nga pushtimi nazist gjerman më 29 nëntor 1944, liderët e pasluftës filluan fushatën për krijimin e një organizate sindikale të pasluftës. Më 11 shkurt 1945, një konferencë kombëtare që mblodhi së bashku përfaqësues të grupeve të ndryshme të punës formoi Këshillin e Përgjithshëm të Përkohshëm të Sindikatave të Punëtorëve të Shqipërisë. [1] Ajo kishte për detyrë të bëhej njëra nga "Shtyllat e Frontit Demokratik dhe pushtetit popullor". [fn 1] Në tetor të po atij viti ajo mbajti Kongresin e Parë Kombëtar në të cilin miratoi emrin Unioni Sindikal i Shqipërisë dhe në Kongresin e Dytë Kombëtar në tetor 1949 ndryshoi emrin në Sindikatat e Shqipërisë. Në kohën e Kongresit të Tretë Kombëtar në gusht 1952, u vu re se ai përbëhej nga Sindikata e punëtorëve në industri, miniera, bujqësi dhe fermave shtetërore, pylltari, transport, administratë, tregti, shëndetësi, arsim dhe kulturë. [2] [1] Gazeta e saj njihej si Puna e cila përmbante "artikuj mbi aspekte të ndryshme nga jeta e klasës punëtore shqiptare, si dhe materiale që shprehnin qëndrimin e Sindikatave të Shqipërisë ndaj problemeve të lëvizjes së punëtorëve ndërkombëtar." [3] Në vitin 1945 ajo u bashkua me Federatën Botërore të Sindikatave, megjithëse pas vitit 1965 de facto pushoi që të marrë pjesë (pavarësisht se nuk u tërhoq zyrtarisht nga organizata) për shkak të përkeqësimit të marrëdhënieve me Bashkimin Sovjetik dhe ndarjen Kino-Sovjetike, megjithëse bëri përmirësimin e marrëdhënieve si rezultat i rivendosjes së marrëdhënieve diplomatike të Shqipërisë me qeverinë sovjetike në vitin 1990. [2]
Kongreset Kombëtare mbaheshin çdo pesë vjet në të cilat zgjidhej një Këshill i Përgjithshëm i cili nga ana e tij zgjidhte një Presidium; Kryetarët e Këshillit të Përgjithshëm ishin Tuk Jakova (1945-1947), Gogo Nushi (1949-1951 dhe përsëri nga 1958-1970), Pilo Peristeri (1951-1958), Rita Marko (1970-1982) dhe Sotir Koçollari (1982-1991). [2]
Disa data të anëtarësimit të BPSh janë si më poshtë: [1] [2] [fn 2]
| BPSh | Anëtarësia |
|---|---|
| 1945 | 23,000 |
| 1952 | 88,105 |
| 1965 | 153,000 |
| 1970 | 400,000 |
| 1982 | 610,000 |
| 1990 | 840,000 |
Në prill të vitit 1991 Koçollari dha dorëheqjen si drejtues i BPSh-së dhe u formua një komitet ekzekutiv i përkohshëm i kryesuar nga Kastriot Muço, i cili në Kongresin e 11-të Kombëtar themeloi Konfederatën e Sindikatave si organizatën pasardhëse jokomuniste të BPSh-së. [2]
Funksione
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Roli i sindikatave përcaktohej në nenin 6 të Kodit të Punës të vitit 1966 si më poshtë: “Punëtorët dhe punëmarrësit kanë të drejtë të organizohen në sindikata. Sindikatat e Shqipërisë janë organizata shoqërore të masave. Ato bashkojnë punëtorët dhe punonjësit në baza vullnetare dhe funksionojnë si shkollë e arsimit komunist nën drejtimin e Partisë së Punës të Shqipërisë në përputhje me statutet e saj”. Në nenin 7 thuhet më tej se “të organizuar në sindikata dhe të ndërgjegjshëm për misionin e klasës punëtore për ndërtimin e socializmit, punëtorët dhe punonjësit marrin pjesë në drejtimin e ekonomisë, në hartimin dhe realizimin e planeve shtetërore për zhvillimin ekonomik, në zgjidhjen e problemeve të punës. dhe prodhimit, dhe në aktivitetet kulturore dhe rritjen e mirëqenies së njerëzve. Punëtorët, punonjësit dhe organizatat e tyre sindikale luftojnë për të forcuar disiplinën në shtet dhe në punë për të rritur vazhdimisht prodhimin dhe për të ruajtur pronën shtetërore. Ata kontrollojnë veprimtarinë administrative të ndërmarrjeve, institucioneve dhe organizatave, duke bërë që këto grupe të funksionojnë më mirë, të forcohet pushteti popullor dhe të shmangen teprimet burokratike [4]
Ligji i korrikut 1945 për mbrojtjen e punëtorëve dhe rregulloret e punës u dha sindikatave "kompetenca gjithëpërfshirëse për të rregulluar orët, pagat, kushtet e punës si dhe punësimin dhe largimin nga puna të punëtorëve fizikë dhe profesionistë". [1] Ndër detyrat e sindikatave ishte "të lidhnin dhe miratonin kontrata kolektive dhe të kontrollonin ekzekutimin e tyre" dhe të promovonin emulimin socialist në ndërmarrje. [4] Një autor dashamirës vuri në dukje se, "Menaxheri, Partia dhe sindikata drejtojnë ndërmarrjen në përputhje me direktivat e planit aktual mbi bazën e centralizmit demokratik duke kombinuar udhëheqjen e centralizuar me pjesëmarrjen maksimale krijuese të punëtorëve të angazhuar drejtpërdrejt në prodhim." [5] Ndërkaq, një vepër kritike i përshkruan funksionet e tyre si më poshtë: "Gjatë gjithë ekzistencës së tyre sindikatat kanë qenë, për të gjitha qëllimet praktike, një shtojcë e makinës së partisë, duke kryer detyra të tilla të përcaktuara si përmbushja e planeve ekonomike të qeverisë, ruajtja e disiplinës së punës, duke përhapur ungjillin zyrtar midis anëtarëve të tyre." [6]
Një punim i qeverisë i vitit 1982 vuri në dukje se sindikatat morën pjesë në "hartimin dhe redaktimin e ligjeve për punën dhe pagat; mbikëqyrin zbatimin e rregullave për sigurinë në punë dhe sigurimin teknik; ushtrojnë kontroll social në emër të masave mbi ekzekutimin e ndërtimit të banesave planifikon dhe merr pjesë në ndarjen e shtëpive, kontrollon veprimtarinë e ndërmarrjeve tregtare dhe të hotelierisë publike, dhe se, "nëpërmjet sindikatave punëtorët ushtrojnë kontrollin e tyre mbi normat e përdorimit të fondeve shtetërore të sigurimeve shoqërore, strehimin e punëtorëve. dhe fëmijët e tyre në shtëpi pushimi, kontrollojnë realizimin e planeve për ndërtimin e institucioneve shëndetësore dhe profilaktike, punën e shërbimeve shëndetësore, etj." [7]
Sindikatat menaxhuan gjithashtu shtëpi pushimi dhe zona të tjera pushimi dhe rekreacioni për punëtorët. [2] [5] [7]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Sindikatat në Shqipëri
- Konfederata e Sindikatave të Shqipërisë
- Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Shqipërisë
Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Albania: General Information. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 1984.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Ash, William (1974). Pickaxe and Rifle: The Story of the Albanian People. London: Howard Baker Press Ltd.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Campbell, Joan, red. (1992). European Labor Unions. Westport, CT: Greenwood Press.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - History of the Party of Labor of Albania. Tirana: Naim Frashëri Publishing House. 1971.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Logoreci, Anton (1977). The Albanians: Europe's Forgotten Survivors. London: Victor Gollancz Ltd.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Portrait of Albania. Tirana: 8 Nëntori Publishing House. 1982.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Schnytzer, Adi (1982). Stalinist Economic Strategy in Practice: The Case of Albania. New York: Oxford University Press.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Skendi, Stavro, red. (1956). Albania. New York: Frederick A. Praeger.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c d Skendi 1956.
- ^ a b c d e f Campbell 1992.
- ^ Albania: General Information 1984.
- ^ a b Schnytzer 1982.
- ^ a b Ash 1974.
- ^ Logoreci 1977.
- ^ a b Portrait of Albania.