Psikiatria
Psikiatria është specialiteti mjekësor kushtuar diagnostikimit, parandalimit dhe trajtimit të çrregullimeve mendore. [2] [3] Këto përfshijnë pamundësi të ndryshme të përshtatjeve që lidhen me disponimin, sjelljen, njohjen dhe perceptimet.
Përmbledhje[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vlerësimi fillestar psikiatrik i një personi zakonisht fillon me një histori rasti dhe ekzaminim të gjendjes mendore. Krahas kësaj mund të bëhen ekzaminime fizike dhe teste psikologjike. Me raste, përdoren neuroimazheringu ose teknika të tjera neurofiziologjike. [4] Çrregullimet mendore shpesh diagnostikohen në përputhje me konceptet klinike të listuara në manualet diagnostikuese si Klasifikimi Ndërkombëtar i Sëmundjeve (ICD), të redaktuara dhe të përdorura nga Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) dhe Manuali diagnostik dhe statistikori çrregullimeve mendore, botuar nga Shoqata Psikiatrike Amerikane (APA). Edicioni i pestë i DSM ( DSM-5 ) u botua në vitin 2013 i cili riorganizoi kategoritë më të mëdha të sëmundjeve të ndryshme dhe u zgjerua në edicionin e kaluar duke përfshirë informacione dhe pasqyra që janë në përputhje me hulumtimet aktuale. [5]
Trajtimi i kombinuar i ilaçeve psikiatrike dhe psikoterapisë është bërë mënyra më e zakonshme e trajtimit psikiatrik në praktikën e tanishme, [6] por praktika bashkëkohore gjithashtu përfshin një larmi të modaliteteve të tjera, p.sh., trajtimi pohues i komunitetit, përforcimi i komunitetit dhe punësimi i mbështetur. Trajtimi mund të bëhet mbi baza spitalore ose ambulantore, në varësi të ashpërsisë së dëmtimit funksional ose nga aspektet e tjera të çrregullimit në fjalë. Një rast psikiatrik mund të trajtohet edhe në një spital psikiatrik. Hulumtimi dhe trajtimi brenda psikiatrisë në tërësi kryhet në baza ndërdisiplinore me profesionistë të tjerë, siç janë epidemiologët, infermierët ose psikologët.
Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shprehja "psikiatri" për herë të parë është përdorur nga mjeku gjerman Johann Christian Reil në vitin 1808 dhe fjalë për fjalë do të thotë 'trajtim mjekësor i shpirtit' (psikë- "shpirt" nga greqishtja e lashtë psykh soul "shpirt"; -iatry "trajtim mjekësor" nga gk . iātrikos "mjekësor" nga iāsthai "për tu shëruar"). Një doktor i mjekësisë i specializuar në psikiatri është psikiatër.
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ James FE (korrik 1991). "Psyche". Psychiatric Bulletin. 15 (7): 429–31. doi:10.1192/pb.15.7.429.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Backes, Katherine A.; Borges, Nicole J.; Binder, S. Bruce; Roman, Brenda (2013). "First-year medical student objective structured clinical exam performance and specialty choice". International Journal of Medical Education. 4: 38–40. doi:10.5116/ijme.5103.b037.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Alarcón, Renato D. (2016). "Psychiatry and Its Dichotomies". Psychiatric Times. 33 (5): 1.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Information about Mental Illness and the Brain (Page 3 of 3)". The Science of Mental Illness. National Institute of Mental Health. 31 janar 2006. Arkivuar nga origjinali më 12 tetor 2007. Marrë më 19 prill 2007.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kupfer DJ, Regier DA (maj 2010). "Why all of medicine should care about DSM-5". JAMA. 303 (19): 1974–5. doi:10.1001/jama.2010.646. PMID 20483976.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gabbard GO (shkurt 2007). "Psychotherapy in psychiatry". International Review of Psychiatry. 19 (1): 5–12. doi:10.1080/09540260601080813. PMID 17365154.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Literatura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Berrios GE, Porter R, red. (1995). The History of Clinical Psychiatry. London: Athlone Press. ISBN 978-0-485-24211-9. OCLC 1000559759.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Berrios GE (1996). History of Mental symptoms: The History of Descriptive Psychopathology since the 19th century. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-52672-5. OCLC 668203298.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Ford-Martin PA (2002). "Psychosis". përmbledhur nga Longe JL, Blanchfield DS (red.). Gale Encyclopedia of Medicine. Vëll. 4 (bot. 2nd). Detroit: Gale Group. OCLC 51166617.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Hirschfeld RM, Lewis L, Vornik LA (shkurt 2003). "Perceptions and impact of bipolar disorder: how far have we really come? Results of the national depressive and manic-depressive association 2000 survey of individuals with bipolar disorder". The Journal of Clinical Psychiatry. 64 (2): 161–74. doi:10.4088/JCP.v64n0209. PMID 12633125.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Krieke LV, Jeronimus BF, Blaauw FJ, Wanders RB, Emerencia AC, Schenk HM, Vos SD, Snippe E, Wichers M, Wigman JT, Bos EH, Wardenaar KJ, Jonge PD (qershor 2016). "HowNutsAreTheDutch (HoeGekIsNL): A crowdsourcing study of mental symptoms and strengths" (PDF). International Journal of Methods in Psychiatric Research. 25 (2): 123–44. doi:10.1002/mpr.1495. hdl:11370/060326b0-0c6a-4df3-94cf-3468f2b2dbd6. PMC 6877205. PMID 26395198. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2 gusht 2019. Marrë më 6 prill 2020.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - McGorry PD, Mihalopoulos C, Henry L, Dakis J, Jackson HJ, Flaum M, Harrigan S, McKenzie D, Kulkarni J, Karoly R (shkurt 1995). "Spurious precision: procedural validity of diagnostic assessment in psychotic disorders". The American Journal of Psychiatry. 152 (2): 220–3. CiteSeerX 10.1.1.469.3360. doi:10.1176/ajp.152.2.220. PMID 7840355.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Moncrieff J, Cohen D (2005). "Rethinking models of psychotropic drug action". Psychotherapy and Psychosomatics. 74 (3): 145–53. doi:10.1159/000083999. PMID 15832065.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Burke, C. (shkurt 2000). "Psychiatry: a "value-free" science?". Linacre Quarterly. 67/1: 59–88. doi:10.1080/20508549.2000.11877569.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - "What is Cognitive-Behavioral Therapy?". National Association of Cognitive-Behavioral Therapists. Marrë më 20 shtator 2006.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Van Os J, Gilvarry C, Bale R, Van Horn E, Tattan T, White I, Murray R (maj 1999). "A comparison of the utility of dimensional and categorical representations of psychosis. UK700 Group". Psychological Medicine. 29 (3): 595–606. doi:10.1017/s0033291798008162. PMID 10405080.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Walker E, Young PD (1986). A Killing Cure (bot. 1st). New York: H. Holt and Co. ISBN 978-0-03-069906-1. OCLC 12665467.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Williams JB, Gibbon M, First MB, Spitzer RL, Davies M, Borus J, Howes MJ, Kane J, Pope HG, Rounsaville B (gusht 1992). "The Structured Clinical Interview for DSM-III-R (SCID). II. Multisite test-retest reliability". Archives of General Psychiatry. 49 (8): 630–6. doi:10.1001/archpsyc.1992.01820080038006. PMID 1637253.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Hiruta G (qershor 2002). Beveridge A (red.). "Japanese psychiatry in the Edo period (1600-1868)". History of Psychiatry. 13 (50): 131–51. doi:10.1177/0957154X0201305002.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)