Jump to content

Totemizmi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Një simbol totemikJuneau, Alaska
Një simbol totemik në Parkun Thunderbird, Victoria, British Columbia

Totemizmi është tërësia e besimeve dhe manifestimeve shpirtërore dhe shoqërore të lidhura me një totem . Një totem është një qenie shpirtërore, objekt i shenjtë ose simbol që shërben si një emblemë e një grupi njerëzish, si një familje, klan, prejardhje ose fisi, si në sistemin e klanit Anishinaabe . [1]

Ndërsa vetë fjala totem është një asimilim i termit Ojibwebs (dhe si fjala ashtu edhe besimet e lidhura me të janë pjesë e gjuhës dhe kulturës Ojibwe ), besimi në shpirtrat dhe hyjnitë tutelare nuk kufizohet vetëm në popullin Ojibwe. Koncepte të ngjashme, me emra të ndryshëm dhe me variacione në besime dhe praktika, mund të gjenden në kultura të ndryshme në mbarë botën. Termi gjithashtu është adoptuar, dhe ndonjëherë është ripërcaktuar, nga antropologë dhe filozofë nga kultura të ndryshme.

Neoshamanizmi, Epoka e Re dhe lëvizje të ngjashme bashkëkohore që nuk përfshihen në praktikën e një feje tradicionale fisnore, dihet se përdorin terminologjinë "totem" për identifikimin personal me një frymë tutelare ose një udhërrëfyes shpirtëror .

Totemizmi është një sistem besimesh dhe praktikash që lidhet me idenë e një lidhjeje të veçantë shpirtërore ndërmjet një grupi njerëzish (si fisi ose klani) dhe një kafshe, bime, objekti apo elementi natyror, i cili konsiderohet si totem. Ky totem shpesh shihet si mbrojtës i grupit dhe simbol identiteti për të. Totemi zakonisht përfaqësohet në art, rituale dhe tradita të ndryshme, dhe lidhet me tregime mitologjike që i japin një rol të rëndësishëm në jetën e komunitetit.

Totemizmi është një fenomen që haset në shumë kultura dhe civilizime të lashta dhe të tanishme, duke përfshirë ato indigjene në Amerikën e Veriut, Australi, Afrikë dhe Polinezi. Në këto shoqëri, totemet nuk kanë thjesht vlerë simbolike, por shpesh lidhen me zakone praktike, si ndalimi i konsumimit të kafshës totem ose organizimi i jetës shoqërore sipas lidhjes së njerëzve me totemin e tyre.

Në aspektin simbolik, totemi shpesh përfaqëson virtyte ose cilësi që komuniteti i atribuon vetes. Për shembull, një klan me totem ujkun mund ta shohë veten si të fuqishëm dhe të lidhur me shpirtin e bashkësisë.

Në antropologji dhe shkenca sociale, totimizmi është studiuar nga figura si James Frazer dhe Émile Durkheim, të cilët e kanë interpretuar atë si një bazë për zhvillimin e fesë dhe strukturave shoqërore. Frazer e shihte totemizmin si një formë të hershme të mendimit magjik, ndërsa Durkheim e lidhi atë me lindjen e solidaritetit shoqëror dhe fesë kolektive.

Totemizmi ende ka rëndësi në disa komunitete tradicionale, por përdoret gjithashtu në mënyrë metaforike në art dhe letërsi për të simbolizuar lidhjen e njeriut me natyrën ose identitetin e tij të thellë shpirtëror.[2] [3] [4]

Themeluesi i një shkolle franceze të sociologjisë, Émile Durkheim, shqyrtoi totemizmin nga një këndvështrim sociologjik dhe teologjik, duke u përpjekur të zbulonte një fe të pastër në forma shumë të lashta dhe pretendoi se e shihte origjinën e fesë në totemizëm. Për më tepër, ai pohoi se totemizmi shërbeu gjithashtu si një formë e adhurimit kolektiv, duke përforcuar kohezionin shoqëror dhe solidaritetin. [5]

  • Benton-Banai, Edward. (1979) The Mishoomis Book.
  • Hilger, M. Inez. (1951) Chippewa Child Life and Its Cultural Background.
  • Johnson, Basil. (1990) Ojibway Heritage.
  • Tanner, John. (1830) A narrative of the captivity and adventures of John Tanner, (U.S. interpreter at the Saut de Ste. Marie,) during thirty years residence among the Indians in the interior of North America, ed. Edwin James.
  • Warren, William W. (1851) History of the Ojibway People.
  • Mooney and Thomas. (1910) Handbook of American Indians North of Mexico.
  • Barbeau, Marius (1950) Totem Poles: According to Crests and Topics. Vol. 1. (Anthropology Series 30, National Museum of Canada Bulletin 119.) Ottawa: National Museum of Canada. (PDFs)
  • Barbeau, Marius (1950) Totem Poles: According to Location. Vol. 2. (Anthropology Series 30, National Museum of Canada Bulletin 119.) Ottawa: National Museum of Canada. (PDFs)
  • Feldman, Richard D. (2012). Home Before the Raven Caws: The Mystery of a Totem Pole (bot. Rev. 2012). Indianapolis: Indiana Historical Society in association with The Eiteljorg Museum of American Indians and Western Art. ISBN 978-0-87195-306-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Garfield, Viola E. (1951) Meet the Totem. Sitka, Alaska: Sitka Printing Company.
  • Garfield, Viola E., and Forrest, Linn A. (1961) The Wolf and the Raven: Totem Poles of Southeastern Alaska. Revised edition. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-73998-3.
  • Jonaitis, Aldona. (1990) "Totem Poles And The Indian New Deal," European Contributions to American Studies Vol. 18, pp. 267–277.
  • Keithahn, Edward L. (1963) Monuments in Cedar. Seattle, Washington: Superior Publishing Co.
  • Kramer, Pat (2004). Alaska's Totem Poles. Anchorage: Alaska Northwest Books. ISBN 0882405853. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Kramer, Pat (2008). Totem Poles. Vancouver, British Columbia: Heritage House. fq. 22 and 24. ISBN 978-1-89497-444-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Malin, Edward (1986). Totem Poles of the Pacific Northwest Coast. Portland, Oregon: Timber Press. ISBN 0-88192-295-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Newman, Oscar (2004). Secret Stories in the Art of the Northwest Indian. New York: Catskill Press. ISBN 097201196X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Reed, Ishmael (ed.) (2003) From Totems to Hip-Hop: A Multicultural Anthology of Poetry across the Americas, 1900-2002. ISBN 1-56025-458-0.
  • Wherry, Joseph H. (1964) The Totem Pole Indians. New York: Thomas Y. Crowell Company.
  • Averill, Lloyd J., and Daphne K. Morris (1995) Northwest Coast Native and Native-Style Art: A Guidebook for Western Washington. Seattle: University of Washington Press.
  • Brindze, Ruth (1951) The Story of the Totem Pole. New York: Vanguard Press.
  • Halpin, Marjorie M. (1981) Totem Poles: An Illustrated Guide. Vancouver, BC: UBC Press.
  • Hassett, Dawn, and F. W. M. Drew (1982) Totem Poles of Prince Rupert. Prince Rupert, BC: Museum of Northern British Columbia.
  • Hoyt-Goldsmith, Diane (1990) Totem Pole. New York: Holiday House.
  • Huteson, Pamela Rae. (2002) Legends in Wood, Stories of the Totems. Tigard, Oregon: Greatland Classic Sales. ISBN 1-886462-51-8
  • Macnair, Peter L., Alan L. Hoover, and Kevin Neary (1984) The Legacy: Tradition and Innovation in Northwest Coast Indian Art. Vancouver, BC: Douglas & McIntyre.
  • Meuli, Jonathan (2001) Shadow House: Interpretations of Northwest Coast Art. Amsterdam: Harwood Academic Publishers.
  • Smyly, John, and Carolyn Smyly (1973) Those Born at Koona: The Totem Poles of the Haida Village Skedans, Queen Charlotte Islands. Saanichton, BC: Hancock House.
  • Stewart, Hilary (1979) Looking at Indian Art of the Northwest Coast. Vancouver, BC: Douglas & McIntyre.
  • Stewart, Hilary (1993). Looking at Totem Poles. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-97259-9.
  1. ^ "totemism | religion | Britannica". www.britannica.com (në anglisht). Marrë më 24 nëntor 2024.
  2. ^ Viola E. Garfield and Linn A. Forrest (1961). El lobo y el cuervo: Totem Poles of Southeastern Alaska. Seattle: University of Washington Press. fq. 1. ISBN 978-0-295-73998-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Marius Barbeau (1950). "Totem Poles: Según crestas y temas". National Museum of Canada Bulletin. Ottawa: Dept. of Resources and Development, National Museum of Canada. 119 (1): 9. Marrë më 24 nëntor 2014. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Patrick Wolfe (22 dhjetor 1998). Settler Colonialism. Continuum International Publishing Group. fq. 111-. ISBN 978-0-304-70340-1. Marrë më 4 dhjetor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Koto, Koray (10 prill 2023). "¿Qué es el totemismo? El concepto de tótem en sociología". ULUKAYIN English (në anglishte amerikane). Marrë më 2023-04-10.