Ufologjia

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Ufologjia është hulumtimi i objekteve fluturuese të paidentifikuara (UFO) nga njerëz që besojnë se ato mund të jenë me origjinë të jashtëzakonshme (më së shpeshti nga vizitorët jashtëtokësorë). [1] [2] Ndërsa ka raste të hulumtimeve qeveritare, private dhe shkencore të skajshme të UFO-ve, ufologjia përgjithësisht konsiderohet nga skeptikët dhe mësimdhënësit e shkencës si një shembull kanonik i pseudoshkencës .

Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ufologjia është një neologjizëm që rrjedh nga fjala UFO (një term i krijuar me sa duket nga Edward J. Ruppelt ), [3] dhe rrjedh nga shtimi i akronimit UFO me prapashtesën -logy (nga greqishtja e lashtë λογία ( logiā )). Përdorimet e hershme të ufologjisë përfshijnë një artikull në Fantastic Universe (1957) [4] dhe një prezantim të vitit 1958 për "organizatën kërkimore" të UFO-ve The Planetary Center. [5]

Historiku[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Rrënjët e ufologjisë përfshijnë " aeroplanët mister " të fundit të viteve 1890, pastaj " foo fighters " të raportuara nga avionët aleatë gjatë Luftës së Dytë Botërore, "fluturuesit fantazmë" të Evropës dhe Amerikës së Veriut gjatë viteve 1930, " raketat fantazmë " të Skandinavisë . (kryesisht Suedia) në vitin 1946, dhe shikimi i Kenneth Arnold "disk fluturues" i vitit 1947. [6] [7] Vëmendja e medias ndaj shikimit të Arnoldit ndihmoi në publikimin e konceptit të disqeve fluturuese . [8]

Publiciteti i UFO-ve u rrit pas Luftës së Dytë Botërore, duke përkuar me përshkallëzimin e Luftës së Ftohtë dhe shqetësimet strategjike që lidhen me zhvillimin dhe zbulimin (p.sh., Trupat e Vëzhguesve Tokësor ) të avionëve të avancuar sovjetikë . [6] [9] [10] Aktivitetet zyrtare të sponsorizuara nga qeveria në Shtetet e Bashkuara në lidhje me ufologjinë përfunduan në fund të viteve 1960 pas raportit të Komitetit Condon dhe përfundimit të Projektit Blue Book . [11] Aktivitetet e sponsorizuara nga qeveria, të lidhura me UFO-t në vende të tjera, duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, [12] [13] Kanada, [14] Danimarkë, [15] Itali, [16] dhe Suedi [17] gjithashtu përfunduan. Një përjashtim nga ky trend është Franca, e cila mban programin GEIPAN [18], i njohur më parë si GEPAN (1977-1988) dhe SEPRA (1988-2004), i operuar nga Agjencia Franceze e Hapësirës CNES .

Pavarësisht nga hulumtimet e sponsorizuara nga qeveritë dhe entitetet private, ufologjia nuk përqafohet nga rrethet akademike si një fushë shkencore studimi, dhe përkundrazi konsiderohet përgjithësisht një pseudoshkencë nga skeptikët dhe arsimtarrët e shkencës, [19] duke u përfshirë shpesh në listat e temave të karakterizuara si pseudoshkencë ose një pseudoshkencë e pjesshme [20] ose totale [21] [22] . [23] [24] [25] [26] [27] Pseudoshkenca është një term që klasifikon argumentet që pretendohet se ilustrojnë metodat dhe parimet e shkencës, por në fakt nuk i përmbahen një metode të përshtatshme shkencore, nuk kanë prova mbështetëse, besueshmëri, falsifikueshmëri ose përndryshe nuk kanë status shkencor. [28]

Disa shkrimtarë kanë identifikuar faktorë social që kontribuojnë në statusin e ufologjisë si një pseudoshkencë, [29] [30] [31] me një studim që sugjeron se "çdo dyshim shkencor rreth objekteve të paidentifikuara fluturuese dhe alienëve nuk ishte kryesisht për shkak të injorancës së ufologëve. në lidhje me shkencën, por më tepër një produkt i praktikave përkatëse të kërkimit dhe marrëdhënieve midis ufologjisë, shkencave dhe organeve hetuese të qeverisë". [30] Një studim sugjeron se "standardi rudimentar i komunikimit shkencor që ndjek hipotezën e inteligjencës jashtëtokësore (ETI) për UFO-t pengon të kuptuarit publik të shkencës, pengon hetimin akademik brenda shkencave fizike dhe sociale dhe minon iniciativat progresive të politikave hapësinore". [32]

Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Literatura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Denzler, Brenda (2003). The lure of the edge: scientific passions, religious beliefs, and the pursuit of UFOs. University of California Press. ISBN 0-520-23905-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Hynek, J. Allen (1998). The UFO experience: a scientific inquiry. Da Capo Press. ISBN 1-56924-782-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Vallée, Jacques F. (1991). Confrontations: A Scientist's Search for Alien Contact. Random House Value Publishing. ISBN 0-517-07204-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Klass, Philip J. (1983). UFOs: the public deceived. Prometheus Books. ISBN 0-87975-322-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Sheaffer, Robert (1986). The UFO verdict: examining the evidence. Prometheus Books. ISBN 0-87975-338-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Gillmor, Daniel S.; Condon, Edward U. (1970). Scientific Study of Unidentified Flying Objects. Vision. ISBN 0-85478-142-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Rutledge, Harley D. (1981). Project Identification: the first scientific field study of UFO phenomena. Prentice-Hall. ISBN 0-13-730705-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Blake, Joseph A. (2015-05-27). "Ufology: The Intellectual Development and Social Context of the Study of Unidentified Flying Objects". The Sociological Review (në anglisht). 27: 315–337. doi:10.1111/j.1467-954x.1979.tb00067.x. ISSN 1467-954X.
  2. ^ Restivo, Sal P. (2005). Science, technology, and society: an encyclopedia. Oxford University Press US. fq. 176. ISBN 0-19-514193-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Ruppelt, Edward (2007). The Report On Unidentified Flying Objects. Charleston, South Carolina: BiblioBazaar. ISBN 978-1434609168. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Sanderson, Ivan T. "An Introduction to Ufology." Fantastic Universe. Feb. 1957: 27-34. Print.
  5. ^ Adam. "Challenge of UFOs - Part II Chapter VII". www.nicap.org. Marrë më 2017-11-12. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b Brake, Mark (qershor 2006). "On the plurality of inhabited worlds;a brief history of extraterrestrialism". International Journal of Astrobiology. 5 (2): 104. Bibcode:2006IJAsB...5...99B. doi:10.1017/S1473550406002989. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Denzler, Brenda (2003). The lure of the edge: scientific passions, religious beliefs, and the pursuit of UFOs. University of California Press. fq. 6–7. ISBN 0-520-23905-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Denzler (2003), p. 9
  9. ^ Schulgen, George (28 tetor 1947). "Schulgen Memo". Marrë më 3 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "The Air Force Intelligence Report". Marrë më 3 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Haines, Gerald K. (14 prill 2007). "CIA's Role in the Study of UFOs, 1947-90". Arkivuar nga origjinali më 1 tetor 2019. Marrë më 3 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "UFOs". nationalarchives.gov.uk. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "UFO reports to be destroyed in future by MoD". Telegraph. London. 28 shkurt 2010. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-12. Marrë më 3 maj 2010. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Archived – Canada's UFOs: The Search for the Unknown – Library and Archives Canada – Archive 蒃 – Le phénomène des ovnis au Canada – Bibliothèque et Archives Canada". collectionscanada.gc.ca. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Secret UFO archives opened". The Copenhagen Post. 29 janar 2009. Arkivuar nga origjinali më 3 nëntor 2011. Marrë më 3 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Italian Air Force UFO site (in Italian)
  17. ^ "För insyn: 18 000 svenska UFO-rapporter". Expressen (në suedisht). 6 maj 2009. Marrë më 3 maj 2010.
  18. ^ GEIPAN stands for Groupe d'Études et d'Informations sur les Phénomènes Aérospatiaux Non-identifiés ("unidentified aerospace phenomenon research and information group")
  19. ^ Moldwin, Mark (nëntor 2004). "Why SETI IS Science and UFOlogy Is Not: A Space Science Perspective on Boundaries". Skeptical Inquirer. 28 (6): 40–42. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Tuomela, Raimo (1985). Science, action, and reality. Springer. fq. 234. ISBN 90-277-2098-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Feist, Gregory J. (2006). The psychology of science and the origins of the scientific mind. Yale University Press. fq. 219. ISBN 0-300-11074-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Restivo, Sal P. (2005). Science, technology, and society: an encyclopedia. Oxford University Press US. fq. 176. ISBN 0-19-514193-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Shermer, Michael, red. (2002). The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience (PDF). ABC–CLIO, Inc. ISBN 978-1-57607-653-8. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 11 gusht 2016. Marrë më 16 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Scientific American". Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2009. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Fraknoi, Andrew (tetor 2009). "The 'Great Moon Hoax': Did Astronauts Land on the Moon?". Astronomical Pseudo-Science: A Skeptic's Resource List. Astronomical Society of the Pacific. Marrë më 2 nëntor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ "Statement of the position of the Iowa Academy of Science on Pseudoscience" (PDF). Iowa Academy of Science. korrik 1986. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 26 qershor 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ National Science Foundation (2002). "ch. 7". Science and Engineering Indicators. Arlington, VA: National Science Foundation. ISBN 978-0-7567-2369-9. Arkivuar nga origjinali më 16 qershor 2016. Marrë më 6 prill 2018. Belief in pseudoscience is relatively widespread... A sizable minority of the public believes in UFOs and that aliens have landed on Earth. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Hansson, Sven Ove (3 shtator 2008). "Science and Pseudo-Science". Marrë më 8 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Feist (2006), pp. 219–20
  30. ^ a b Eghigian, Greg (2015-12-06). "Making UFOs make sense: Ufology, science, and the history of their mutual mistrust". Public Understanding of Science (në anglisht). 26 (5): 612–626. doi:10.1177/0963662515617706. PMID 26644010.
  31. ^ Cooper, Rachel (2009). "Chapter 1: Is psychiatric research scientific?". përmbledhur nga Broome, Matthew; Bortolotti, Lisa (red.). Psychiatry as Cognitive Neuroscience: Philosophical Perspectives. Oxford University Press. fq. 19. ISBN 978-0-19-923803-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Dodd, Adam (27 prill 2018). "Strategic Ignorance and the Search for Extraterrestrial Intelligence: Critiquing the Discursive Segregation of UFOs from Scientific Inquiry". Astropolitics. 16 (1): 75–95. Bibcode:2018AstPo..16...75D. doi:10.1080/14777622.2018.1433409. ISSN 1477-7622. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Ufologjia&oldid=2549349"