Vojsava Kastrioti

Vojsava Kastrioti, sipas burimeve të ndryshme edhe me mbiemrat Voisava Tripalda Brankoviq^{[Shenimi 1]} (serbisht: Војислава Трибалда Бранковић Vojislava Tribalda Branković, 1402-1405) ka qenë një fisnike që me shumë gjasa ka qenë e bija e një princi nga Pollogu (në ditet e sotme ndodhet në territorin e Maqedonisë së Veriut). Nga martesa me Gjon Kastriotin, ajo pati nënte fëmije, ku një nga ata ka qenë fisniku i fuqishëm shqiptar i historisë, i shpalluri hero kombëtar Skënderbeu.

Geneaologjia

Si pasojë e mungesës së dokumenteve burimore ka një debat mbi përkatësinë etnike të Vojsaves.

Burime te hershme

Punimet e para që ofrojnë informacion për origjinën e Vojsavës janë:

Marin Barleti (1450-1513), historiani shqiptaro-venecian, i cili shkroi në biografine e Gjergj Kastriotit (publikuar në mes 1508-1510), që ajo ishte "e bija e një fisniku nga Triballi".^[1]^[2] Nje nje tjeter kapitull, kur flet rreth banoreve te Dibres se Siperme qe mbrojten Svetigradin, ai i quan ata "bullgarë ose Tribaldë".^[3] gjithesesi, termi "Tribaldë" (Triballoi) shfaqet shpesh ne veprat bizantine dhe evropiane te mesjetes, duke ju referuar ekskluzivisht serbeve.^[4]^[5]^[6]
Gjon Muzaka,nje fisnik shqiptar nga familja Muzaka, pohon ne Kroniken e tij (te publikuar ne vitin 1510) se "Markezi i Tribalda-s" ishte i lidhur nga nena me familjen Muzaka.^[7] Nga jati i saj ajo është gjithashtu arbëre, sepse ne pemën gjnealogjike të Gjon Muzakës, citohet "Dominicus alias Moncinus", i cili është i lidhur nga gjaku me Gjin Muzakën^[8]. Për më tepër, në një tjetër kapitull, ai i konsideron "Tribaldet" serbe.^[9]

Burime moderne

Johann Georg von Hahn (1811-1869), nje njohes dhe studies gjerman i kultures shqiptare qe ishte edhe anetar i Akademise Austriake te Shkencave, ka mjaft teza mbi gjenealogjine e Vojsaves ne Albanesische Studien (1854), duke perfshire nje lidhje te mundshme me familjen Branai ose Vranaj.^[10]
Karl Hopf (1832-1873), historian dhe ekspert gjerman mbi studimet bizantine, ne Chroniques Greco-romanes (1873) konkludon se Vojsava ishte vajza e nje feudali serb nga Pollogu.^[11]
Fan S. Noli (1882–1965), ne biografine e tij mbi Skenderbeun (1947), adoptoi pikepamjen se Vojsava vinte nga familja Muzaka.^[12]^[13] Harry Hodgkinson, gjithashtu, e konsideron ate nje anetare te familjes Muzaka.^[14] megjithese vepra e tij nuk ofron informacione nga ndonje kerkim origjinal modern.^[15]
Strashimir Dimitrov (1892-1960), akademik bullgar, thote se Vojsava ishte nje vajze e nje bujari vendor bullgar nga Maqedonia.^[16]
Boban Petrovski (1972-), nje historian modern maqedon, autor i Voisava Tribalda (2006), vepra e vetme rreth Vojsaven dhe gjenealogjine e saj te mundshme, konkludon se Vojsava ishte me origjine sllave, me shume gjasa, vajza e nje fisniku nga "Tribaldet" ne Pollog, qe sundonin para pushtimit osman.^[17] Ai ka mjaft teza mbi identitetin e babait te Vojsaves; "Nese familja Branković qeveriste ne te vertete Pollogun ne dekaden e fundit te shekullit te XIV, rritet mundesia qe Vojsava te kete qene vajza e Kesar Grgur/Grgur Branković-it ose ndoshta edhe e Vuk Branković-it."^[18]
Oliver Jens Schmitt (1973-), profesor i historise se Evropes jug-lindore ne Universitetin e Vjenes, ne biografine e tij Skanderbeg. Der neue Alexander auf dem Balkan (2009) pohon se ajo ishte serbe, nga Brankovićet, e aferme e afert me Mara Brankovićin.^[19]

Familja

Vojsava u martua me Gjon Kastriotin,^{[Shenimi 2]} "Zotin e nje pjese te Shqiperise" (dominus partium Albanie). Ajo lindi 9 femije me Gjonin, 4 djem dhe 5 vajza:

Stanisha (†1445),
Reposh, me vone i perkushtuar ndaj jetes oshenare.
Konstandin,
Mara, e martuar me Stefanin I Crnojeviq
Gjergj Kastrioti (1405-1468), heroi kombetar shqiptar; me vone organizues i Lidhjes se Lezhes.
Jelena, e martuar me Pavle Balšić^[20]
Mamica Kastrioti, e martuar me Muzak Topian ne 1445^[20]
Angjelina, e martuar me Vladin Arianitin, vellai i Gjergj Arianitit.
Vlajka, e martuar me Gjin Muzaken,^[20] me vone u martua me Stefan Strez Balšićin^[21] me te cilin me gjasa pati djemte Ivan Strez Balšić dhe Gojko Balšić^[22]

Referime

^ Barletius, l. I, fo 2: «uxori Voisavae nomen erat non indignam eo viro tum pater nobilissimus Triballorum princeps, tum forma...»
^ Gegaj 1937, p. 40
^ Barletius, l. V, fo. 62: "Superior Dibra montuosa est et aspera, ferax tarnen et Macedoniam tum ipsa loci vicinitate, tum similitudine morum contingens. Bulgari sive Tribali habitant"
^ The Journal of Hellenic studies Page 48: "Byzantine historians [...] calling [...] Serbs Triballians"
^ Stuck 1577, p. 51
^ Foxe 1837, p. 27
^ Musachi, fq. 301: "Accio sappiate, in che modo c'era parente il Signor marchese della Tripalda, ve dico, che l'e per parte de donna...;
^ Hopf, Karl (1873). Hopf, Karl (1873). Chroniques gréco-romanes: inédites ou peu connues, pub. avec notes et tables généalogiques. Paris: Karl Hopf. fq. 308. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Muzachi, fq. 313: "...Tribali overo Misii ch' hoggi se nominato Serviani."
^ Hahn, fq. 309, duke punuar mbi lidhjen e mundshme te Vojsaves me familjen Branai ose Vranaj.
^ K. Hopf, Castrioti family tree, fq. 533: "fille du seigneur (Serbe) de Polog”
^ Noli 1947, fq. 189, shenimi 33.
^ Babinger 1992, p. 53
^ Hodgkinson, fq. 240
^ Schmitt 2009, fq. 8: "Gelandekundige, wie etwa ein britischer Geheimdienstoffizier des Zweiten Weltkriegs (H.Hodgkinson), wiederum, hatten keine Archivarbeit betrieben"
^ Димитров, Страшимир: Георги Кастриоти-Скендербег и неговата освободителна борба, В: Г. Кастриоти Скендербег 1468-1968 г. София, сп. “Балкани”, БАН, No2, 1970, стр. 11.
^ Petrovski, fq. 2, 3, 10
^ Petrovski, "Доколку ја прифатиме оваа варијанта, според која Бранковиките биле господари на/во Полог до почетког на последната деценија од XIV век, во тој случај произлегува дека Воисава била керка на Гргур или пак, можеби на Вук Бранковик."
^ Schmitt (2009), fq. 44, 45.; "Skanderbegs Mutter Vojsava war eine Serbin aus der einflussreichen Familie Brankovic." Arkivuar 1 gusht 2015 tek Wayback Machine
^ ^a ^b ^c Nicol 1997, [1] p. 96
^ Noli 1947, fq. 64: "Vlajka me Stefan Stres Balshën"
^ Gopčević 1914, fq. 460: "Bezüglich der Strez herrscht Verwirrung. Hopf macht Ivo und Gojko BalSid zu Söhnen des Stefan Strez, welcher Vlajka Kastriota geheiratet hätte und Sohn des Gjuragj Balšić gewesen wäre, eines Bastards des Gjuragj I."

Burime

Akademie der Wissenschaften in Wien (1869), Denkschriften, Vol 16 (në gjermanisht) (bot. University of Michigan), Akademie der Wissenschaften in Wien. Philosophisch-Historische Klasse, Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-Historische Klasse
Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01078-6. Marrë më 24 maj 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Dritan Egro (2010), Oliver Jens Schmitt (red.), Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa, vëll. 4, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien, fq. 20, ISBN 978-3-631-60295-9 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
John Foxe (1517–1587) (1837), Acts and Monuments, vol. 4, Londër: R.B. Seeley & W. Burnside {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
Gegaj, Athanase (1937), L'Albanie et l'Invasion turque au XVe siècle (në frëngjisht), Universite de Louvain, OCLC 652265147
Spiridon Gopčević (1914). Geschichte von Montenegro und Albanien (në gjermanisht). Gotha: F.A. Perthes. OCLC 9968504. Marrë më 29 mars 2012.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
Hahn, Johann Georg von (1867), Reise durch die Gebiete von Drin und Wardar (në gjermanisht), Wien{{citation}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
Hodgkinson, Harry. Scanderbeg: From Ottoman Captive to Albanian Hero. I. B. Tauris. fq. 240. ISBN 978-1-85043-941-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Jireček, Konstantin, Geschichte der Bulgaren (në gjermanisht)
Musachi, Giovanni, Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues (në frëngjisht)
Muzachi, Giovani, G. J. Hopf (red.), Chroniques Grecoromaines (në italisht)
Noli, Fan Stilian (1947), George Castrioti Scanderbeg (1405–1468), International Universities Press, OCLC 732882 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Boban Petrovski (2006), Воисава Трибалда (Voisava Tribalda) (PDF) (në maqedonisht), Shkup{{citation}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
Schmitt, Oliver Jens (2009), Skanderbeg. Der neue Alexander auf dem Balkan (në gjermanisht), Regensburg: Verlag Friedrich Pustet
Šimundić, Mate (1988), Rječnik osobnih imena (në kroatisht), Zagreb: Matica hrvatska
Guilielmus Stukius Tigurinus (1577), Comments on Arriani historici et philosophi Ponti Euxini et maris Erythraei Periplus, Lugduni {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Shenime

^ Barleti e jep emrin e saj thjesht "Voisava" (në latinisht Voisava) pa ndonje mbiemer. Sipas Muzakes emri i saj ishte "Voisava Tripalda". Te Hopf 1873, fq. 301, që citon Muzaken: "Muzachi "E la madre de detto Signor Scanderbeg, moglie del detto Signor Giovanni, hebbe nome Signora Voisava Tripalda e venne da bonna parte". Sipas Potter, JSTOR: The English Historical Review, Vol. 53, No. 209 (Jan., 1938), fq. 129-131 dhe Hahn, mbiemri i shtuar nga Muzaka është një shtremberim ose i rrjedhur nga përmendja e Barletit Triballi. te J.G. von Hahn, Reise durch die Gebiet des Drin und Wardar, fq. 305: "Skanderbeg's Mutter wird von dem Despoten einmal Visava Tribalda (*), ein andersmal Voisava Tripalda genannt, ...". (*)(Footnote 3) "Dieser Name mag vielleicth Anlass zu der sonderbaren Angabe des Barletius S. 4 gegeben haben, dass ihr Vater nobilissimus Tribalorum princeps gewesen sei." dhe te Denkschriften Vol. 16, 1869, fq. 117. Emri jepet edhe si Vojsava dhe mbiemri i saj i mundshem si Tribalda. Emri "Voisava" është sllav, sipas Gegaj 1937, fq. 36: "Le nom Voisava est certes d'origine slave, mais on ne peut en conclure, comme le fait JORGA, Brève histoire" dhe sipas Jireček, Geschichle der Bulgaren, t. II, fq. 368: "affirme aussi l'origine slave des Castriota". Ai konsiderohet i rrjedhur nga emri Vojislav(a). Shiko Šimundić 1988, fq. 370
^ Besimi i Gjon Kastriotit, burri i Vojsaves, ishte i ndikuar drejtepersedrejti nga balancat e fuqive nderkombetare. Kur ai ishte aleat i Venecias, ne periudhen 1407—1410, ishte katolik. Pasi u be aleat me Stefan Lazarević-in, despotin e Despotatit serb ne periudhen 1419—1426, ai u konvertua ne ortodoks.te Egro 2010, fq. 20

[BarletiuslIfo2-2] Barletius, l. I, fo 2: «uxori Voisavae nomen erat non indignam eo viro tum pater nobilissimus Triballorum princeps, tum forma...»

[3] Gegaj 1937, p. 40

[4] Barletius, l. V, fo. 62: "Superior Dibra montuosa est et aspera, ferax tarnen et Macedoniam tum ipsa loci vicinitate, tum similitudine morum contingens. Bulgari sive Tribali habitant"

[5] The Journal of Hellenic studies Page 48: "Byzantine historians [...] calling [...] Serbs Triballians"

[6] Stuck 1577, p. 51

[7] Foxe 1837, p. 27

[8] Musachi, fq. 301: "Accio sappiate, in che modo c'era parente il Signor marchese della Tripalda, ve dico, che l'e per parte de donna...;

[9] Hopf, Karl (1873). Hopf, Karl (1873). Chroniques gréco-romanes: inédites ou peu connues, pub. avec notes et tables généalogiques. Paris: Karl Hopf. fq. 308. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[10] Muzachi, fq. 313: "...Tribali overo Misii ch' hoggi se nominato Serviani."

[11] Hahn, fq. 309, duke punuar mbi lidhjen e mundshme te Vojsaves me familjen Branai ose Vranaj.

[12] K. Hopf, Castrioti family tree, fq. 533: "fille du seigneur (Serbe) de Polog”

[13] Noli 1947, fq. 189, shenimi 33.

[14] Babinger 1992, p. 53

[15] Hodgkinson, fq. 240

[16] Schmitt 2009, fq. 8: "Gelandekundige, wie etwa ein britischer Geheimdienstoffizier des Zweiten Weltkriegs (H.Hodgkinson), wiederum, hatten keine Archivarbeit betrieben"

[17] Димитров, Страшимир: Георги Кастриоти-Скендербег и неговата освободителна борба, В: Г. Кастриоти Скендербег 1468-1968 г. София, сп. “Балкани”, БАН, No2, 1970, стр. 11.

[18] Petrovski, fq. 2, 3, 10

[19] Petrovski, "Доколку ја прифатиме оваа варијанта, според која Бранковиките биле господари на/во Полог до почетког на последната деценија од XIV век, во тој случај произлегува дека Воисава била керка на Гргур или пак, можеби на Вук Бранковик."

[20] Schmitt (2009), fq. 44, 45.; "Skanderbegs Mutter Vojsava war eine Serbin aus der einflussreichen Familie Brankovic." Arkivuar 1 gusht 2015 tek Wayback Machine

[TS-22] Nicol 1997, [1] p. 96

[23] Noli 1947, fq. 64: "Vlajka me Stefan Stres Balshën"

[24] Gopčević 1914, fq. 460: "Bezüglich der Strez herrscht Verwirrung. Hopf macht Ivo und Gojko BalSid zu Söhnen des Stefan Strez, welcher Vlajka Kastriota geheiratet hätte und Sohn des Gjuragj Balšić gewesen wäre, eines Bastards des Gjuragj I."

[1] Barleti e jep emrin e saj thjesht "Voisava" (në latinisht Voisava) pa ndonje mbiemer. Sipas Muzakes emri i saj ishte "Voisava Tripalda". Te Hopf 1873, fq. 301, që citon Muzaken: "Muzachi "E la madre de detto Signor Scanderbeg, moglie del detto Signor Giovanni, hebbe nome Signora Voisava Tripalda e venne da bonna parte". Sipas Potter, JSTOR: The English Historical Review, Vol. 53, No. 209 (Jan., 1938), fq. 129-131 dhe Hahn, mbiemri i shtuar nga Muzaka është një shtremberim ose i rrjedhur nga përmendja e Barletit Triballi. te J.G. von Hahn, Reise durch die Gebiet des Drin und Wardar, fq. 305: "Skanderbeg's Mutter wird von dem Despoten einmal Visava Tribalda (*), ein andersmal Voisava Tripalda genannt, ...". (*)(Footnote 3) "Dieser Name mag vielleicth Anlass zu der sonderbaren Angabe des Barletius S. 4 gegeben haben, dass ihr Vater nobilissimus Tribalorum princeps gewesen sei." dhe te Denkschriften Vol. 16, 1869, fq. 117. Emri jepet edhe si Vojsava dhe mbiemri i saj i mundshem si Tribalda. Emri "Voisava" është sllav, sipas Gegaj 1937, fq. 36: "Le nom Voisava est certes d'origine slave, mais on ne peut en conclure, comme le fait JORGA, Brève histoire" dhe sipas Jireček, Geschichle der Bulgaren, t. II, fq. 368: "affirme aussi l'origine slave des Castriota". Ai konsiderohet i rrjedhur nga emri Vojislav(a). Shiko Šimundić 1988, fq. 370

[21] Besimi i Gjon Kastriotit, burri i Vojsaves, ishte i ndikuar drejtepersedrejti nga balancat e fuqive nderkombetare. Kur ai ishte aleat i Venecias, ne periudhen 1407—1410, ishte katolik. Pasi u be aleat me Stefan Lazarević-in, despotin e Despotatit serb ne periudhen 1419—1426, ai u konvertua ne ortodoks.te Egro 2010, fq. 20

[Shenimi 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[Shenimi 2]

[20]

[21]

[22]