Omer pashë Vrioni

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Ymer pashë Vrioni)
Portret i pashait nga Eugène Delacroix

Omer pashë Vrioni[1] (gr. Ομέρ Βρυώνης, Omer Vryonis; 1789 - 1836) ishte udhëheqës shqiptar në fillimshekullin e 19 osman, i cili i shërbeu Mehmet AliutEgjiptit, Ali PashaitJaninës dhe në fund luftoi kundër Kryengritjes Greke për Pavarësi dhe në luftën Ruso-Turke (1828-1829).

Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

U lind në Vrijon të Beratit, sot fshati njihet si Ullinjas, më i vogli nga bijtë e Xhelal Fejzos - sipas Eqrem bej Vlorës - asokohe kryetar i esnafit të terzinjve të qytetit. Iku herët në Egjipt nga frika e një hakmarrjeje prej Ibrahim pashë Vlorës, ngatërresë që familja e tij e kishte trashëguar që nga vjehrri i pashait, Ahmet pashë Ngurza.[2] Sipas konsullit frëng Pukëvil,[3] Ismail Pasha ia kish marrë pronat dhe e kishte syrgjynosur. Gjatë periudhës së mërgimit në Egjipt, Vrioni ishte shquar në betejën e Abu-Mënefit kundër anglezëve, dhe më vonë i martuar me një princeshë të ve mamluke, kishte lënë Egjiptin dhe shërbimet ndaj Mehmet Ali Pashës dhe,[1] i kthyer me shumë pasuri nga shërbimet në Misir në varësi të Ali Pashait.[1][4]

Omeri qe në krye të fushatës për të futur në Pashallëkun e Janinës edhe sanxhakun e Beratit, që kish në krye Ibrahim Pashën, i cili u shpie në Janinë për t'u burgosur. Me mënjanimin e Vlorajve, Vrionasit bëheshin dera më e rëndësishme në sanxhak.[1]

Me shpalljen e Ali Pashait fermanli, u revoltua kundër Portës së Lartë, Omeri ishte thesartari i tij. Ai fillimisht urdhëroi ushtrinë ngarkuar të mbrojë hyrjen lindore të Janinës, por më pas hyri në një marrëveshje me Ismail Pashën, komandanti i përgjithshëm i atëhershëm i forcave të Sulltanit, tërhoqi ushtrinë e tij në këmbim të pashallëkut të Beratit.[5]

Pas vdekjes së Ali Pashës, Omeri ishte mes komandantëve të cilët u dërguan nga Hurshid Ahmed Pasha, komandanti i përgjithshëm, për të shtypur Kryengritjen Greke e cila kishte shpërthyer në mars 1821. Më 24 prill 1821, ai i mposhti grekët në Betejën e Alamanës, ndërsa komandantin e tyre Athanasios Diakos, e ekzekutuan. Avancimi i Vrionit u ndalua përkohësisht nga Odysseas Androutsos, i cili me një grusht të vogël njerëzish, i shkaktoi dëme të mëdha atij në Betejën e Gravias më 8 maj, 1821.

Rrethimi i Mesollonjës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Vonë në vitin 1822, ai dhe Mehmet Reshit Pasha i bashkuan forcat për të rrethuar qytetin Mesollonja. Qyteti ishte plotësisht i rrethuar më 25 tetor, dhe mund të kishte rënë, nëse Osmanë tentonin një sulm të menjëhershëm. Ashtu si ishte, Vrioni preferonte të marrë qytetin e strategjik të rëndësishëm të paprekur, dhe u drejtua negociatave, kundër opsionit të Mehmet Reshit dhe Jusuf Pashës. Grekët e rrethuar përfituan nga negociatat, duke i zvarritur ato deri më 8 nëntor, kur ato morën përforcime nga deti, në atë pikë kur ato refuzuan të negocionin më tej. Rrethimi filloi me zell, dhe dy pashallarët planifikuan sulmin e tyre kryesor për natën e Krishtlindjeve, 24 dhjetor, duke llogaritur se grekët do të kapen në befasi. Plani u zbulua nga mbrojtësit, dhe sulmi dështoi. Gjashtë ditë më vonë, u hoq rrethimi.

Karriera e mëvonshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si rezultat i këtij dështimi, antagonizmi ndërmjet Omer Vrionit dhe Mehmed Reshidit u përshkallëzuan, si rezultat ai u tërhoq nga Porta në vitin 1824, atëherë kur ai u emërua komandant në Maqedoni. Gjatë Luftës të mëvonshme Ruso-Turke të vitit 1828, ai udhëhoqi një ushtri të fortë prej 20,000 trupash në një përpjekje të pasuksesshme për të çliruar Rrethimin e Varnës.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b c d Papageorgiou, Stefanos (2014). "The attitude of the Beys of the Albanian Southern Provinces (Toskaria) towards Ali Pasha Tepedelenli and the Sublime Porte (mid-18th-mid-19th centuries)". Cahiers balkaniques (në anglisht).
  2. ^ Gjika, Ilirjan. "Roli i familjes Vrioni në themelimin e Fierit". beratinews.com. Arkivuar nga origjinali më 9 janar 2021. Marrë më 8 janar 2021.
  3. ^ Koçi, Dorian. "Një tablo historike dhe historia e Vlorajve kundër Vrionasve". flasshqip.ca. Marrë më 8 janar 2021.
  4. ^ Finlay, p. 89.
  5. ^ Finlay, pp. 95-96.

Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]