Disforia
Disforia (nga greqishtja e lashtë) është një gjendje e thellë shqetësimi ose pakënaqësie. Është e kundërta semantike e euforisë. Në një kontekst psikiatrik, disforia mund të shoqërojë depresionin, ankthin ose agjitacionin.
Në psikiatri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gjendjet intensive të shqetësimit dhe shqetësimit rrisin rrezikun e vetëvrasjes, si dhe të jenë të pakëndshme në vetvete. Prandaj, lehtësimi i disforisë është një prioritet i trajtimit psikiatrik. Dikush mund të trajtojë shkaqet themelore të tilla si depresioni (veçanërisht çrregullimi depresiv i vazhdueshëm (dikur distymia) ose çrregullimi i madh depresiv) ose çrregullimi bipolar, si dhe vetë simptomat disforike.
Rishikimi i 11-të i Klasifikimit Ndërkombëtar të Sëmundjeve (ICD-11) e përkufizon disforinë si "një gjendje të pakëndshme humori, e cila mund të përfshijë ndjenjat e depresionit, ankthit, pakënaqësisë, nervozizmit dhe pakënaqësisë". [1]
Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (DSM-5) kategorizon disforitë specifike në spektrin obsesiv-kompulsiv.
Pakënaqësia me të qenit i aftë për punë mund të diagnostikohet si disfori e integritetit të trupit në ICD-11. [2]
Llojet e disforisë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Disforia gjinore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Disforia gjinore është shqetësim, pakënaqësi ose shqetësim për shkak të karakteristikave kryesore seksuale dhe karakteristikave sekondare seksuale të seksit të caktuar në lindje. Botimi aktual i Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, DSM-5, përdor termin "disfori gjinore" ku më parë i referohej "çrregullimit të identitetit gjinor".
Disforia zanore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Disforia zanore i bën njerëzit të ndihen të pakëndshëm sepse mendojnë se zëri i tyre nuk përputhet me identitetin e tyre gjinor dhe ndihen të shqetësuar me zërin e tyre. Ajo i bën njerëzit në ankth, depresion ose stres.
Simptomat e diforisë zanore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Gjumi dhe oreksi i reduktuar.
- Ndjeheni të shqetësuar dhe të trishtuar gjatë gjithë kohës.
- Të jesh i shqetësuar ose i zemëruar kur dëgjon zërin e vet.
- Ndjeheni të vetëdijshëm dhe të poshtëruar gjatë bisedës në publik.
- Shmangia e situatave ku dikush mund të dëgjojë zërin e tyre.
- Ndjehen të vështirë për të artikuluar dhe shprehur mendimet e tyre në publik.
Trajtimet e disforisë zanore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Trajtimi i disforisë së zërit quhet gjithashtu kujdesi i zërit që pohon gjininë. Ai përfshin terapinë e të folurit për disforinë gjinore që ndihmon në feminizimin, maskulinizimin dhe neutralizimin e zërit. Kujdesi për zërin me një logoped këshillohet rreptësisht para dhe pas operacionit të laringut. [3]
Kushtet e ndërlidhura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kushtet e mëposhtme (në anglisht) mund të përfshijnë disforinë si simptomë:
- Major depressive disorder (unipolar) and dysthymia
- Bipolar disorder[4] and cyclothymia
- Borderline personality disorder[5]
- Premenstrual syndrome
- Premenstrual dysphoric disorder
- Dysphoric milk ejection reflex
- Stress
- Adjustment disorder with depressed mood
- Anxiety disorders such as post-traumatic stress disorder
- Dysphoric rumination[6]
- Dissociative disorders such as dissociative identity disorder, dissociative amnesia and depersonalization disorder.
- Attention deficit hyperactivity disorder, defined as emotional deregulation or unbearable RSD "rejection sensitivity dysphoria"
- Mixed anxiety-depressive disorder
- Gender dysphoria
- Personality disorders such as borderline personality disorder, dependent personality disorder, histrionic personality disorder, and antisocial personality disorder
- Substance withdrawal
- Body dysmorphic disorder
- Akathisia
- Hypoglycemia
- Schizophrenia
- Sexual dysfunction
- Body integrity dysphoria
- Insomnia[7]
- Chronic pain[8]
Të shkaktuara nga droga (disforiantët)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Disa ilaçe mund të shkaktojnë disfori, duke përfshirë agonistët e receptorit κ-opioid si salvinorin A (përbërësi aktiv i bimës halucinogjene Salvia divinorum), butorfanol dhe pentazocina, [9] antagonistët e receptorit μ-opioid si naltreksoni dhe nalmefeni dhe antikotikët [10] si haloperidol dhe klorpromazina (nëpërmjet bllokadës së receptorëve të dopaminës), [11] ndër të tjera. Drogat depresogjene dhe/ose anksiogjene gjithashtu mund të shoqërohen me disfori.
Në kulturën popullore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kundër Meje! publikoi albumin Transgender Dysphoria Blues në të cilin këngëtarja kryesore Laura Jane Grace ndan përvojat e saj të disforisë gjinore. [12]
Shane Neilson publikoi një libër me poezi të titulluar Disforia (Erin, ON: The Porcupine's Quill, 2017) në të cilin ai eksploron përvojën e disforisë. [13]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "MB24.7 Dysphoria". ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (Version 01/2023). World Health Organization (WHO). Marrë më 2 gusht 2023.
An unpleasant mood state, which can include feelings of depression, anxiety, discontent, irritability, and unhappiness
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "ICD-11 - Mortality and Morbidity Statistics". icd.who.int (në anglisht). Marrë më 2018-11-11.
- ^ https://www.clinicspots.com/blog/voice-dysphoria#:~:text=Voice%20dysphoria%20causes%20people%20to,and%20sad%20all%20the%20time.
- ^ Abbess, John F. "Glossary of terms in the field of psychiatry and neurology". Arkivuar nga origjinali më 2007-07-18. Marrë më 2006-11-18.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Borderline personality disorder
- ^ Lyubomirsky, S.; Kasri, F.; Zehm, K. (2003). "Dysphoric rumination impairs concentration on academic tasks". Cognitive Therapy and Research. 27 (3): 309–330. doi:10.1023/A:1023918517378. S2CID 14204781.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Rosa RR, Bonnet MH (2000). "Reported chronic insomnia is independent of poor sleep as measured by electroencephalography". Psychosom Med. 62 (4): 474–82. doi:10.1097/00006842-200007000-00004. PMID 10949091. S2CID 24557015.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chapman CR, Gavrin J (qershor 1999). "Suffering: the contributions of persistent pain". Lancet. 353 (9171): 2233–7. doi:10.1016/S0140-6736(99)01308-2. PMID 10393002. S2CID 32348469.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lemke, Thomas L.; Williams, David A. (24 janar 2012). Foye's Principles of Medicinal Chemistry. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 682–683. ISBN 978-1-60913-345-0.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lowinson, Joyce H. (2005). Substance Abuse: A Comprehensive Textbook. Lippincott Williams & Wilkins. fq. 648–. ISBN 978-0-7817-3474-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Wu, Hanjing Emily; Okusaga, Olaoluwa O. (2014). "Antipsychotic Medication-Induced Dysphoria: Its Meaning, Association with Typical vs. Atypical Medications and Impact on Adherence". Psychiatric Quarterly. 86 (2): 199–205. doi:10.1007/s11126-014-9319-1. ISSN 0033-2720. PMID 25164199.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Thompson, Stephen. "First Listen: Against Me!, 'Transgender Dysphoria Blues'" NPR. NPR, 12 Jan. 2014. Web. 27 May 2014
- ^ "Dysphoria". The Porcupine's Quill.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)