India e Jugut

India e Jugut
India e Jugut
Rajon
	Nga lart, e majta në të djathtë: Venkateswara Temple (Andhra Pradesh), Mysore Palace (Karnataka), Alappuzha (Kerala), Bangaram island (Lakshwadeep), Matrimandir (Puducherry), Statuja e Thiruvalluvarit (Tamil Nadu), Charminar (Telangana)
	Shtetet dhe territoret e bashkimit të Indisë
Shteti	India
Shtetet dhe territoret e bashkimit	Andra Pradesh; Karnataka; Kerala; Lakshadweep; Puducherry; Tamil Nadu; Telangana;
Qytetet më të populluara	Bangalore; Hajderabadi; Çenai; Visakhapatnam; Koimbatore; Vixhajavada; Madurai;
Sipërfaqja
• Gjithsej	635.780 km2 (245.476 sq mi)
Lartësia më e lartë (Anamudi)	2.695 m (8,842 ft)
Lartësia më e ulët (Kuttanad)	−2,2 m (−72 ft)
Popullsia (2011)
• Gjithsej	253.051.953
• Dendësia	400/km2 (1,000/sq mi)
Emri i banorëve	Indian i Jugut; Telugu; Tamilian; Kannadiga; Malajali; Lakshadivian; Pondiçerrian
Zona kohore	IST (UTC+5:30)
Gjuhët zyrtare	Telugu; Tamil; Kanada; Malajalam; Anglisht (lingua franca); Urdu;
HDI (2019)	0.755 (High)
Alfabetizmi (2011)	76.43%
Raporti meshkuj-femra (2011)	986 ♀/1000 ♂

India e Jugut, e njohur gjithashtu si India Gadishullore, është pjesa jugore e rrafshnaltës gadishullore Deccan në Indi që përfshin shtetet e Andhra Pradesh, Karnataka, Kerala, Tamil Nadu dhe Telangana si dhe territoret e bashkimit të Lakshadweep dhe Puducherry, duke zënë 19% të. Zona e Indisë ( 635,780 square kilometres (245,480 sq mi) ) dhe 20% e popullsisë së Indisë. Ai kufizohet nga Gjiri i Bengalit në lindje, Deti Arabik në perëndim dhe Oqeani Indian në jug. Gjeografia e rajonit është e larmishme, me dy vargmale, Ghatet perëndimore dhe lindore, që kufizohen me zemrën e rrafshnaltës. Lumenjtë Godavari, Krishna, Kaveri, Tungabhadra dhe Vaigai janë burime të rëndësishme ujore jo shumëvjeçare . Çenai, Bangalore, Hyderabad, Koimbatore, Koçi dhe Visakhapatnam janë zonat më të mëdha urbane në rajon.

Shumica e njerëzve në Indinë Jugore flasin të paktën një nga katër gjuhët kryesore dravidiane : Telugu, Tamil, Kanada dhe Malajalam . Gjatë historisë së saj, një numër mbretërish dinastike kanë sunduar mbi pjesë të Indisë Jugore, dhe pushtimet myslimane në nënkontinentin Indian në të gjithë Azinë Jugore dhe Juglindore ndikuan në historinë dhe kulturën në ato rajone. Dinastitë kryesore që u krijuan në Indinë Jugore përfshijnë Çerat, Çolat, Pandjat, Pallavat, Satavahanat, Çalukjat, Hojsalat, Rashtrakutat dhe Vixhajanagarët . Vendet evropiane hynë në Indi përmes Keralës dhe rajoni u kolonizua nga Britania, Portugalia dhe Franca .

Pas përjetimit të luhatjeve në dekadat menjëherë pas pavarësisë së Indisë, ekonomitë e shteteve të Indisë së Jugut kanë regjistruar një rritje të qëndrueshme më të lartë se mesatarja kombëtare gjatë tre dekadave të fundit. India e Jugut ka produktin më të madh të kombinuar bruto në krahasim me rajonet e tjera në Indi. Shtetet e Indisë së Jugut kryesojnë në disa metrika socio-ekonomike të Indisë me një HDI më të lartë pasi ekonomia ka pësuar rritje me një ritëm më të shpejtë se në shumicën e shteteve veriore. Që nga viti 2011, shkalla e alfabetizmiz në shtetet jugore është më e lartë se mesatarja kombëtare në rreth 76%. Shkalla e lindshmërisë në Indinë e Jugut është 1.9, më e ulëta nga të gjitha rajonet në Indi.

^ "Indian languages" (PDF). Ministry of Education, Government of India. Marrë më 30 gusht 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Census 2011, States". Government of India. Marrë më 9 shtator 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Census 2011 (Final Data) – Demographic details, Literate Population (Total, Rural & Urban) (PDF) (Reportazh). Planning Commission, Government of India. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 janar 2018. Marrë më 3 tetor 2018. {{cite report}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "Indian languages" (PDF). Ministry of Education, Government of India. Marrë më 30 gusht 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[literacy-2] "Census 2011, States". Government of India. Marrë më 9 shtator 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[pc-census2011-3] Census 2011 (Final Data) – Demographic details, Literate Population (Total, Rural & Urban) (PDF) (Reportazh). Planning Commission, Government of India. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 janar 2018. Marrë më 3 tetor 2018. {{cite report}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]