Jump to content

Partia Republikane (ShBA)

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë


Republican Party
ShkurtesaGOP (Grand Old Party) (sq. Partia e Vjetër e Madhe)
KryetariRonna McDaniel
Trupi drejtuesKomiteti Kombëtar Republikan
Themelues
Themeluarmars 20, 1854; 170 vite më parë (1854-03-20)
Ripon, Wisconsin, U.S.
Bashkimi i
Paraprirë nga
Selia310 First Street SE,
Uashington D.C., U.S.
Krahu i nxënësveRepublikanët e kolegjit
Krahu i të rinjve
Krahu i graveFederata kombëtare e grave republikane
Anëtarësimi (2022)Increase 35,723,389[2]
IdeologjiaMajority:
Factions:
Përkatësia ndërkombëtareBashkimi Demokrat Ndërkombëtar[10]
Faqja zyrtare
gop.com

Partia Republikane, e referuar gjithashtu si GOP (" Partia e Vjetër e Madhe "), është një nga dy partitë kryesore politike bashkëkohore në Shtetet e Bashkuara. GOP u themelua në 1854 nga aktivistë kundër skllavërisë, të cilët kundërshtonin Aktin Kanzas-Nebraska, i cili lejoi zgjerimin e mundshëm të skllavërisë në territoret perëndimore. [11] Që nga presidenca e Ronald Reganit në vitet 1980, konservatorizmi ka qenë ideologjia dominuese e GOP. Partia është rivali kryesor politik i Partisë Demokratike që nga mesi i viteve 1850.

Partia Republikane fillimisht përbëhej nga protestantë veriorë, punëtorë fabrikash, profesionistë, biznesmenë, fermerë të begatë dhe që nga viti 1866, ish-skllevër të zinj . Ajo nuk kishte pothuajse asnjë prani në Shtetet e Bashkuara Jugore në fillimin e saj, por ishte shumë e suksesshme në Shtetet e Bashkuara Veriore, ku, rreth 1858-ës, kishte regjistruar ish-Uigët dhe ish Demokratët e Dheut të Lirë për të formuar shumicën në pothuajse çdo shtet në Anglinë e Re . Ndërsa të dyja palët përfshinë në platforma politika pro-biznesit në shekullin e 19-të, GOP-ja e hershme dallohej prej mbështetjes së saj për sistemin bankar kombëtar, standardin e arit, hekurudhat dhe tarifat e larta . Ajo nuk e kundërshtonte haptazi skllavërinë në shtetet jugore përpara fillimit të Luftës Civile Amerikane - duke deklaruar se kundërshtonte vetëm përhapjen e skllavërisë në territore ose në shtetet veriore - por shihej gjerësisht si në favor të kauzës së heqjes së ligjit . Duke parë një kërcënim të ardhshëm për praktikën e skllavërisë, gjë që erdhi me zgjedhjen e Abraham Lincolnit, presidenti i parë republikan, shumë shtete në Jug shpallën shkëputjen dhe iu bashkuan Konfederatës . Nën udhëheqjen e Lincolnit dhe një Kongresi Republikan, partia udhëhoqi luftën për të shkatërruar Konfederatën gjatë Luftës Civile Amerikane, duke ruajtur Bashkimin dhe duke shfuqizuar skllavërinë . Prej këtyre ngjarjeve,partia dominoi skenën politike kombëtare deri në vitin 1932 .

Në vitin 1912, ish-presidenti republikan Theodore Roosevelt formoi Partinë Progresive ("Bull Moose") pasi u refuzua si kandidat nga GOP dhe konkurroi pa sukses si kandidat presidencial i palës së tretë, duke besuar se William Howard Taft kishte tradhtuar vlerat e Partisë Republikane dhe duke bërë thirrje për reforma sociale të ngjashme me ato që kishte miratuar gjatë presidencës së tij. Pas vitit 1912, shumë mbështetës të Ruzveltit u larguan nga Partia Republikane dhe Partia iu nënshtrua një zhvendosjeje ideologjike në të djathtë, duke filluar prirjen e saj të shekullit të 20-të drejt konservatorizmit . GOP humbi shumicën e saj në kongres gjatë Depresionit të Madh (1929–1940) kur programet e Demokratëve të Marrëveshjes së Re rezultuan të suksesshme me votuesit. Dwight D. Eisenhower qeverisi në një periudhë begatie ekonomik pas luftës. Pas programit të demokratëve për të drejtat e votës në vitet 1960, shtetet jugore u bënë republikane në politikën presidenciale. [12] Pas vendimit të Gjykatës së Lartë të vitit 1973 në Roe v. Wade, Partia Republikane kundërshtoi abortin në platformën e saj të partisë dhe rriti mbështetjen e saj midis ungjillorëve . [13] Richard Nixon zuri 49 shtete në 1972 me shumicën e tij të heshtur, edhe pse skandali Watergate çoi në dorëheqjen e tij. Pasi Gerald Ford fali Nixonin, ai humbi rizgjedhjen dhe republikanët do të rifitonin pushtetin duke riorganizuar peizazhin politik edhe një herë deri në vitin 1980 me zgjedhjen e Reganit.

Partia aktualisht mbështet qeverinë e vogël, çrregullimin e kodit ligjor, taksa më të ulëta, të drejtat e armëve, kufizimet e emigracionit, kufizimet e abortit, kufizimet e sindikatave dhe rritjen e shpenzimeve ushtarake . Ajo ka mbajtur qëndrime të ndryshme për tregtinë e lirë dhe proteksionizmin gjatë historisë. [14] [15] [16] [17] [18] Në ditët moderne, baza e saj demografike anon drejt njerëzve që jetojnë në zonat rurale, të krishterëve të bardhë ungjillorë dhe burrave. [19] [20] [21] [22] [23] [24] Partia ka fituar mbështetje të konsiderueshme midis anëtarëve të klasës së bardhë punëtore dhe ka humbur mbështetjen midis të bardhëve të pasur dhe të arsimuar në kolegj që nga vitet 1980. [19] [25] [26]

Në 2022, GOP kontrollon 28 guvernata shtetërore, 30 legjislatura shtetërore dhe 23 trifekte të qeverisë shtetërore. Gjashtë nga nëntë gjyqtarët e Gjykatës Supreme të SHBA-së janë emëruar nga presidentë republikanë. Partia Republikane është anëtare e Bashkimit Ndërkombëtar Demokrat, një aleancë ndërkombëtare e partive politike të qendrës së djathtë . [27] [28] I nominuari më i fundit presidencial ishte Donald Trump, i cili qe presidenti i 45-të i SHBA nga 2017 deri në 2021. Partia ka nxjerrë 19 presidentë, më shumë se çdo parti politike.

  1. ^ The Origin of the Republican Party by A. F. Gilman, Ripon College, WI, 1914.
  2. ^ Winger, Richard. "August 2022 Ballot Access News Print Edition". Ballot Access News. Marrë më 8 shtator 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Smith, Robert C. (2021). "Ronald Reagan, Donald Trump, and the Future of the Republican Party and Conservatism in America". American Political Thought. 10 (2): 283–289. doi:10.1086/713662. S2CID 233401184. Marrë më 21 shtator 2022. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Davis, Susan (23 gusht 2019). "Meltdown On Main Street: Inside The Breakdown Of The GOP's Moderate Wing". NPR (në anglisht). Marrë më 17 qershor 2022.
  5. ^ Haberman, Clyde (28 tetor 2018). "Religion and Right-Wing Politics: How Evangelicals Reshaped Elections". The New York Times. Marrë më 14 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Cohn, Nate (5 maj 2015). "Mike Huckabee and the Continuing Influence of Evangelicals". The New York Times. Arkivuar nga origjinali më 6 maj 2015. Marrë më 14 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b Miller, William J. (2013). The 2012 Nomination and the Future of the Republican Party. Lexington Books. fq. 39. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Cassidy, John (29 shkurt 2016). "Donald Trump is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party". The New Yorker. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 22 korrik 2016. {{cite magazine}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Gould, J.J. (2 korrik 2016). "Why Is Populism Winning on the American Right?". The Atlantic. Arkivuar nga origjinali më 12 mars 2017. Marrë më 11 mars 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Members". IDU. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Brownstein, Ronald (22 nëntor 2017). "Where the Republican Party Began". The American Prospect. Arkivuar nga origjinali më 29 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Zingher, Joshua N. (2018). "Polarization, Demographic Change, and White Flight from the Democratic Party". The Journal of Politics. 80 (3): 860–72. doi:10.1086/696994. ISSN 0022-3816. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Layman, Geoffrey (2001). The Great Divide: Religious and Cultural Conflict in American Party Politics. Columbia University Press. fq. 115, 119–120. ISBN 978-0231120586. Arkivuar nga origjinali më 25 qershor 2015. Marrë më 15 korrik 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Reich, Gary M. (2021). The Politics of Immigration Across the United States: Every State a Border State?. Routledge. ISBN 978-1000335804 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Hajnal, Zoltan (4 janar 2021). "Immigration & the Origins of White Backlash". Daedalus. 150 (2): 23–39. doi:10.1162/daed_a_01844. ISSN 0011-5266. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Baker, Paula; Critchlow, Donald T. (2020). The Oxford Handbook of American Political History. Oxford University Press. fq. 387. ISBN 978-0190628697 – nëpërmjet Google Books. Contemporary debate is fueled on one side by immigration restrictionists, led by President Donald Trump and other elected republicans, whose rhetorical and policy assaults on undocumented Latin American immigrants, Muslim refugees, and family-based immigration energized their conservative base. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Jacobson, Gary C.; Liu, Huchen (n.d.). "Dealing with Disruption: Congressional Republicans' Responses to Donald Trump's Behavior and Agenda". Presidential Studies Quarterly (publikuar 15 dhjetor 2019). 50 (1): 4–29. doi:10.1111/psq.12630. ISSN 1741-5705. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Qamar, Zoha (4 gusht 2022). "When Republicans Talk About Immigration, They Don't Just Mean Illegal Immigration". FiveThirtyEight (në anglishte amerikane). Marrë më 14 gusht 2022.
  19. ^ a b Teixeira, Ruy (2022-11-06). "Democrats' Long Goodbye to the Working Class". The Atlantic (në anglisht). Marrë më 2022-11-08. As we move into the endgame of the 2022 election, the Democrats face a familiar problem. America's historical party of the working class keeps losing working-class support. And not just among white voters. Not only has the emerging Democratic majority I once predicted failed to materialize, but many of the nonwhite voters who were supposed to deliver it are instead voting for Republicans... From 2012 to 2020, the Democrats not only saw their support among white working-class voters — those without college degrees — crater, they also saw their advantage among nonwhite working-class voters fall by 18 points. And between 2016 and 2020 alone, the Democratic advantage among Hispanic voters declined by 16 points, overwhelmingly driven by the defection of working-class voters. In contrast, Democrats' advantage among white college-educated voters improved by 16 points from 2012 to 2020, an edge that delivered Joe Biden the White House.
  20. ^ Cohn, Nate (13 korrik 2022). "Poll Shows Tight Race for Control of Congress as Class Divide Widens". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 27 gusht 2022. But the cofluence of economic problems and resurgent cultural issues has helped turn the emerging class divide in the Democratic coalition into a chasm, as Republicans appear to be making new inroads among nonwhite and working class voters... For the first time in a Times/Siena national survey, Democrats had a larger share of support among white college graduates than among nonwhite voters – a striking indication of the shifting balance of political energy...
  21. ^ Multiple sources:
  22. ^ Zitner, Aaron; Mena, Bryan (2 tetor 2022). "Working-Class Latino Voters, Once Solidly Democratic, Are Shifting Toward Republicans". Wall Street Journal. Marrë më 3 tetor 2022. Latinos across America are splitting among economic lines, with a pronounced shift among working-class voters toward the Republican party. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Newport, Frank (13 nëntor 2020). "Religious Group Voting and the 2020 Election". Gallup News (në anglisht). Marrë më 2022-11-08.
  24. ^ "In voting, Orthodox Jews are looking more like evangelicals". Religion News Service (në anglishte amerikane). 19 shkurt 2021. Marrë më 2 gusht 2022.
  25. ^ Kraushaar, Josh (14 korrik 2022). "The Great American Realignment". Axios (në anglisht). Marrë më 2 gusht 2022. Shifts in the demographics of the two parties' supporters — taking place before our eyes — are arguably the biggest political story of our time. Republicans are becoming more working class and a little more multiracial. Democrats are becoming more elite and a little more white...
  26. ^ Kraushaar, Josh (13 korrik 2022). "The Democratic electorate's seismic shift". Axios (në anglisht). Marrë më 2 gusht 2022. Democrats are becoming the party of upscale voters concerned more about issues like gun control and abortion rights. Republicans are quietly building a multiracial coalition of working-class voters, with inflation as an accelerant... In the Times/Siena poll, Ds hold a 20-point advantage over Rs among white college-educated voters — but are statistically tied among Hispanics.
  27. ^ "Conservative Figures See 'Bright' Future". The New York Times. New York City. 23 shtator 1989. ISSN 1553-8095. Arkivuar nga origjinali më 16 korrik 2021. Marrë më 13 tetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ "Bush in Terrorist Warning". The New York Times. New York City. 11 qershor 2002. ISSN 1553-8095. Arkivuar nga origjinali më 19 korrik 2021. Marrë më 13 tetor 2022. President Bush warned an international group of conservative and moderate politicians at the White House tonight that terrorists could attain 'catastrophic power' with weapons of mass destruction and would readily use that power to attack the United States or other nations. The president made his remarks to about 100 members of the International Democrat Union, a group of international center and center-right political parties that met today and Sunday for a conference in Washington. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Partia_Republikane_(ShBA)&oldid=2517307"