Pjetër Arbnori

Pjetër Arbnori
Pjetër Arbnori
Deputet i Kuvendit të Shqipërisë
	Në detyrë; 1991–2001
Kryetar i Kuvendit të Shqipërisë
	Në detyrë; 6 prill 1992 – 24 korrik 1997
Paraprirë nga	Kastriot Islami
Pasuar nga	Skënder Gjinushi
Të dhëna vetjake
U lind më	18 janar 1935; Durrës
Vdiq më	8 korrik 2006; Napoli, Itali
Nënshtetësia	Shqiptar
Partia politike	PD
Punësimi	politikan, shkrimtar

Pjetër Arbnori (Durrës, 18 janar 1935 - Napoli, 8 korrik 2006) ka qenë i përndjekur politik në kohën e regjimit komunist, shkrimtar, deputet dhe Kryetar i Kuvendit të Shqipërisë.^[1] Ai është quajtur "Mandela i Ballkanit", për shkak të kohës së gjatë të kaluar në burgjet e diktaturës komuniste per 28 vjet.

Biografia

U lind më 18 janar 1935 në Durrës, në gjirin e një familjeje shkodrane me prejardhjen nga lokaliteti buzëliqenor i Shirokës,^[2] i biri i Filip Tomës dhe Gjystinës.^[3] I ati oficer xhandarmërie, mori pjesë në qëndresën kundër pushtimit italian më 7 prill në Durrës, drejtuar nga Abaz Kupi. Më 1940 familja qe vendosur në Ersekë dhe i ati shërbente në luftën italo-greke, Pjetri ndoqi në Mësonjëtoren e Korçës klasën e parë fillore. Dimrin e 1940 familja pa të atin, që shërbente në luftë, u kthye në Shkodër, ku blenë një shtëpi në Shirokë dhe Pjetri vijoi mësimet në shkollën lokale.

Më 1942 Filipi u vra në përpjekje me pritën e çetës së Teki Kolanecit, Petrit Dumes dhe Nevzat Haznedarit.^[2]

Pjetri klasën e tretë të fillores e ndoqi në Kolegjin Saverian dhe më pas shkollën e mesme e kreu në gjimnazin "29 Nanduer", shkolla në të cilat figuronte i regjistruar Pjetër Filipi.^[4] Në vitet 1949-50 u organizua me shokë e bashkëmoshatarë në grupe trevetëshe që shtypnin dhe shpërndanin trakte, grumbullonin dhe transportonin traktet e Komitetit "Shqipëria e Lirë" që hidheshin nga avionët. Me të kryer maturën për violinë, duke pasë qenë në orkestrën e filarmonisë së Shkodrës, mësuesi i tij Prenk Jakova bëri të mundur që të shkonte mësues si fillim në shkollat e qytetit. Pasi u pushua nga puna, iu gjet një vend në një shkollë tetëvjeçare në Dukagjin. Më pas shkoi ushtar dhe nisi punën në bujqësi në fermën Xhafzotaj, më pas në SMT Shijak.^[5] Më 1957 iu dha leje që të vazhdonte me korrespondencë Universitetin Shtetëror të Tiranës. Me vendim të Komitetit të Partisë në Durrës u caktua mësues letërsie në Shkollën e Mesme Bujqësore në Golem, nën emrin Pjetër Toma.^[4]

Më 1962 u arrestua i akuzuar se kish dashur të formonte një parti social-demokrate, gjë për të cilën u dënua me 25 vjet burgim.^[3] Pas tetëmbëdhjetë viteve burgim e ridënuan me 10 vite të tjera burgim.^[5]

Në kushtet më të vështira në burg ai shkroi një pjesë të madhe të veprës së tij letrare. Në kohën që periudha e dënimit të tij po përfundonte, atë e dënuan përsëri me dhjetë vjet burg. Në gusht të vitit 1989 Pjetër Arbnori u lirua nga burgu. Arbnori kaloi 28 vjet në burgun e Burrelit. Ai u arrestua në moshën 26 vjeçare dhe u lirua kur ishte 54 vjeç.

Në janar të 1990 ai mori pjesë në Shkodër në demostratën kundër pushtetit komunist që rrëzoi bustin e Stalinit. Po në të njëjtin vit ai ishte bashkthemelues i degës së Partisë Demokratike në Shkodër. Prej vitit 1991 deri më 2001 ishte deputet në Kuvendin e Shqipërisë, dhe prej vitit 1992 deri më vitin 1997 ishte Kryetar i Kuvendit.

Me ndihmën e tij u bë e mundur atdhesimi i eshtrave të shkrimtarit çam Bilal Xhaferri.^[6]

Në vitin 1997, Partia Demokratike tij humbi zgjedhjet ndaj Partisë Socialiste të Shqipërisë të kryesuar nga Fatos Nano, pas trazirave të shkaktuara nga rënia e skemave e piramidale, që kishte shkaktuar shkatërrimin financiar të mijëra vetëve. Për Pjetër Arbnorin shpejt u bë e qartë se, ekzistonte rreziku që censura që ishte e zakonshme nën regjimin e vjetër të mund të rivendosej. Kështu, kur stacioni televiziv shtetëror nuk pranonte të transmetonte deklaratat dhe nismat e partisë opozitare, ai hyri në grevë urie. Fama e "Mandelës së Ballkanit" tërhoqi vëmendjen e shumë qeverive të botës perëndimore, mbështetja e të cilëve e detyroi koalicionin e shumicës së majtë në Parlament për të rishikuar qëndrimin e saj dhe të miratojë një garanci formale të pavarësisë së shtypit nga ndërhyrja e shtetit. Ndryshimi në ligj u njoh si "Amendamenti Arbnori".

Pjetër Arbnori vdiq në Napoli, Itali ku kishte shkuar pas një hemorragjie celebrale. Ai ishte i martuar dhe la dy fëmijë. Partia Demikoratike, që kishte ardhur në pushtet në këtë kohë, e nderoi atë duke zhvilluar një ceremoni zyrtare shtetërore.

Vepra letrare

“Kur dynden vikingët”, novelë, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”,1992
“Mugujt e mesjetës”, roman, 1993
“Bukuroshja me hijen”, novelë, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”,1994
“E bardha dhe e zeza”, roman, 1995
“E panjohura”, Vdekja e “Gebelsit” novela, 1996
“Shtëpia e mbetur përgjysmë”, roman, 1997, për të cilin Pjetër Arbnorit iu shtuan dhjetë vjet burg.
“Vorbulla”, roman, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”,1997
“Letër nga burgu”
“Nga jeta në burgjet komuniste” (studime historike 1992)
“Brajtoni, një vetëtimë e largët”, roman, 2000
“Lufta për të mbetur njeri”, intervista, 1990-2000
“Historia e Anglisë”, Andre Morua, përkthim, 1996

Nderimet

Mësues i Popullit
Pishtar i Demokracisë
Oficer i Madh i Urdhrit të Plejadës
Urdhri "Nënë Tereza"
Gjergj Kastrioti Skënderbeu
Who is Who
Urdhri "Nderi i Kombit", dekorohet (pas vdekjes) më 28.10.2011 nga Presidenti i Republikës Bamir Topi me motivacionin: “Personalitetit të shquar të Shkodrës dhe të gjithë Shqipërisë, simbolit të sakrificave mbinjerëzore nën persekutimin komunist, politikanit paqësor dhe shkrimtarit të talentuar, intelektualit vizionar e qytetarit fisnik, që gjithë jetën dhe veprimtarinë e tij ia kushtoi idealeve të mëdha të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të përparimit kombëtar”.^[7]^[8]

Politikë

Deputet në pesë legjislatura
Kryetari Kuvendi: 1992-1997
Sekretar i Komisionit parlamentar për të Drejtat e Njeriut
Sekretar i PD-së për Marrëdhëniet me Publikun.
Anëtar i kryesisë së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve
Anëtar i Komisionit parlamentar për Punët e Jashtme
Kryetari Forumit: “Të drejtat e njeriut kundër dhunës policore”

Shiko dhe këtu

Wiki Libri: Kushkuj - Pjetër Arbnori

Referime

^ "Leaders of Albania". terra.es (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 dhjetor 2012. Marrë më 6 mars 2022.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
^ ^a ^b "Bisedë me Pjetër Arbnorin". illyriapress.com (në anglisht). Intervistuar nga Pjetër Jakun. 2004. Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2019. Marrë më 27 maj 2018.
^ ^a ^b Kaloçi, Dashnor (19 mars 2004). Ja akuzat që më ridënuan në burgun e Burrelit: [dokumentat arkivore të hetuesisë: letrat e Pjetër Arbnorit dërguar Mehmet Shehut dhe Ramiz Alisë]. Gazeta shqiptare. - Nr. 2743. fq. 12–13. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Lala, Klodiana (2014). "Fyeu Arbnorin, gjykata dëmshpërblen bashkëshorten". balkanweb.com. Gazeta Shqiptare. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b "Intervistë / Rrëfimi i Pjetër Arbnorit për gazetën Tema: si më burgosën për krijimin e Partisë Socialdemokrate". gazetatema.net. Tema. 18 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Jakova, Sokol (9 maj 2012). "Peace cannot be brought by anyone". alwaa.wordpress.com (në anglisht).
^ http://www.president.al/shqip/info.asp?id=6948^{[lidhje e vdekur]}
^ "Kopje e arkivuar". Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2011. Marrë më 28 tetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)

Literatura

Hysa, Shefki (2008). Diplomacia e vetëmohimit: zhvillime të çështjes çame: publicistkë. Tiranë: Kristalina-KH. ISBN 978-99956-650-3-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Musta, Agim; Memisha, Enver (2006). Antologji e plagëve nën terrorin komunist. Tiranë: Geer. ISBN 99943-38-12-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "Leaders of Albania". terra.es (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 dhjetor 2012. Marrë më 6 mars 2022.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[:0-2] "Bisedë me Pjetër Arbnorin". illyriapress.com (në anglisht). Intervistuar nga Pjetër Jakun. 2004. Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2019. Marrë më 27 maj 2018.

[:1-3] Kaloçi, Dashnor (19 mars 2004). Ja akuzat që më ridënuan në burgun e Burrelit: [dokumentat arkivore të hetuesisë: letrat e Pjetër Arbnorit dërguar Mehmet Shehut dhe Ramiz Alisë]. Gazeta shqiptare. - Nr. 2743. fq. 12–13. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[:2-4] Lala, Klodiana (2014). "Fyeu Arbnorin, gjykata dëmshpërblen bashkëshorten". balkanweb.com. Gazeta Shqiptare. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[:3-5] "Intervistë / Rrëfimi i Pjetër Arbnorit për gazetën Tema: si më burgosën për krijimin e Partisë Socialdemokrate". gazetatema.net. Tema. 18 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[6] Jakova, Sokol (9 maj 2012). "Peace cannot be brought by anyone". alwaa.wordpress.com (në anglisht).

[7] ttp://www.president.al/shqip/info.asp?id=6948^{[lidhje e vdekur]}

[8] "Kopje e arkivuar". Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2011. Marrë më 28 tetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]