Qeveria botërore

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Qeveria botërore është koncepti i një autoriteti të vetëm politik për të gjithë njerëzimin, me juridiksion mbi të gjithë tokën. Qeveria botërore është konceptuar në forma të ndryshme, të cilat pasqyrojnë grupin e saj të gjerë të përkrahësve dhe kundërshtarëve.[1]

Një qeveri botërore, me degë ekzekutive, legjislative dhe gjyqësore që ushtrojnë autoritetin kushtetues, nuk ka ekzistuar kurrë. Krijimi i Kombeve të Bashkuara (OKB) në mesin e shekullit të 20-të mbetet përafrimi më i afërt me një qeveri botërore, pasi është deri tani institucioni më i madh dhe më i fuqishëm ndërkombëtar.[2] Megjithatë, OKB-ja është kryesisht e kufizuar në një rol këshillues, me qëllimin e deklaruar për të nxitur bashkëpunimin ndërmjet qeverive ekzistuese kombëtare, në vend që të ushtrojë autoritet mbi to. Megjithatë, organizata ende shihet zakonisht si një model ose një hap paraprak drejt një qeverie globale.[3]

Koncepti i qeverisjes universale ka ekzistuar që nga lashtësia dhe është diskutuar nga mbretërit e lashtë, filozofët iluministë, udhëheqësit fetarë dhe humanistët laikë.[1] Disa prej tyre e kanë diskutuar atë si një rezultat të natyrshëm dhe të pashmangshëm të evolucionit shoqëror njerëzor dhe interesimi për të ka përkuar me tendencat e globalizimit.[4] Kundërshtarët e qeverisë botërore e shohin atë si një mjet për totalitarizmin e dhunshëm, ose në rastin e krishterimit fondamentalist, shqetësimi është për shfaqjen e Antikrishtit në kohën e fundit.

Qeveria botërore paraqitet shpesh në trillime, veçanërisht në zhanrin e fantashkencës; shembuj të mirënjohur përfshijnë "Shteti Botëror" në Brave New World të Aldous Huxley, "Diktaturën e Ajrit" në The Shape of Things to Come të H. G. Wells, Kombet e Bashkuara në The Expanse të James S. A Corey dhe Toka e Bashkuar në Star Trek.

Përkufizimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Wendt e përkufizon një shtet si një "organizatë që zotëron një monopol mbi përdorimin legjitim të dhunës së organizuar brenda një shoqërie."[5] Sipas Wendt, një shtet botëror duhet të përmbushë kërkesat e mëposhtme:

  1. Monopoli mbi dhunën e organizuar - shtetet kanë përdorim ekskluziv të forcës legjitime brenda territorit të tyre.
  2. Legjitimiteti - perceptohet si e drejtë nga popullsia e tyre, dhe ndoshta nga komuniteti global.
  3. Sovraniteti - zotërimi i pushtetit dhe legjitimitet të përbashkët.
  4. Veprimi i korporatës - një koleksion individësh që veprojnë së bashku në mënyrë sistematike.[5]

Një qeveri botërore nuk do të kërkonte një ushtri të kontrolluar nga qendra ose një organ qendror vendimmarrës, për sa kohë që plotësohen të katër kushtet.[5] Për të zhvilluar një shtet botëror, duhet të ndodhin tre ndryshime në sistemin botëror:

  1. Komuniteti universal i sigurisë - një sistem paqësor i zgjidhjes së detyrueshme të mosmarrëveshjeve pa kërcënim të dhunës ndërshtetërore.
  2. Siguria kolektive universale - përgjigje e bashkuar ndaj krimeve dhe kërcënimeve.
  3. Autoriteti mbikombëtar - merren vendime detyruese që vlejnë për secilin shtet.

Zhvillimi i një qeverie botërore konceptohet si një proces përmes pesë fazave:

  1. Sistemi i shteteve;
  2. Shoqëria e shteteve;
  3. Shoqëria botërore;
  4. Siguria kolektive;
  5. Shteti botëror.[5]

Wendt argumenton se një luftë midis individëve sovranë rezulton në formimin e një identiteti kolektiv dhe përfundimisht një shtet. Të njëjtat forca janë të pranishme brenda sistemit ndërkombëtar dhe mundësisht, dhe potencialisht në mënyrë të pashmangshme të çojnë në zhvillimin e një shteti botëror përmes këtij procesi pesë-fazor. Kur do të shfaqej shteti botëror, shprehja tradicionale e shteteve do të bëhej shprehje e lokalizuar e shtetit botëror. Ky proces ndodh brenda gjendjes së paracaktuar të anarkisë të pranishme në sistemin botëror.

Immanuel Kant e konceptoi shtetin si individë sovranë të formuar nga konflikti.[5] Një pjesë e kundërshtimeve tradicionale filozofike ndaj një shteti botëror (Kant, Hegel)[5] kapërcehen nga inovacionet moderne teknologjike. Wendt argumenton se metodat e reja të komunikimit dhe koordinimit mund t'i kapërcejnë këto sfida.

Shembuj të integrimit rajonal të shteteve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ka një sërë organizatash rajonale që, megjithëse nuk janë sindikata mbikombëtare, kanë miratuar ose synojnë të miratojnë politika që mund të çojnë në një lloj të ngjashëm integrimi në disa aspekte. Bashkimi Evropian në përgjithësi njihet si më i integruari ndër to.[6]

Organizata të tjera që kanë diskutuar gjithashtu një integrim më të madh përfshijnë:

Shënime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b Lu 2021.
  2. ^ Rawls 1999, f. 36.
  3. ^ Falk 1995, f. 207.
  4. ^ Archibugi 2008.
  5. ^ a b c d e f Wendt, Alexander (dhjetor 2003). "Why a World State is Inevitable". European Journal of International Relations (në anglisht). 9 (4): 491–542. doi:10.1177/135406610394001. ISSN 1354-0661. S2CID 18670783.
  6. ^ Bauböck, Rainer (2007). "Why European Citizenship? Normative Approaches to Supranational Union". Theoretical Inquiries in Law (në anglisht). Berkeley Electronic Press. 8 (2, Article 5). doi:10.2202/1565-3404.1157. hdl:1814/7314. ISSN 1565-3404. S2CID 32911981. Arkivuar nga origjinali më 2010-01-27. Marrë më 2009-08-01. A normative theory of supranational citizenship will necessarily be informed by the EU as the only present case and will be addressed to the EU in most of its prescriptions

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Qeveria_botërore&oldid=2631905"