Qyteti industrial
Një qytet industrial ose qytet industrial është një qytezë ose qytet në të cilin ekonomia e komunitetit, të paktën historikisht, është e përqendruar rreth industrisë, me fabrika të rëndësishme ose objekte të tjera prodhimi në qytet. Ishte pjesë e procesit të industrializimit të shumicës së vendeve. Ndotja e ajrit dhe mbetjet toksike kanë kontribuar në uljen e jetëgjatësisë në disa qytete industriale. [1] [2] [3] Qytetet industriale dallohen nga qytetet portuale ose qendrat e tjera të transportit, të cilat merren me shërbime. Në vendet me planifikim të fortë qendror, si Kina, një qytet mund të krijohej në letër dhe më pas të gjendej industria për t'u vendosur atje. [4]
Në Shtetet e Bashkuara, të cilat kishin toka të populluara shumë pak, industria zakonisht i parapriu qytezës; qyteza u rrit rreth një fabrike, miniere ose burimi të energjisë së ujit. Ndërsa industria u rrit dhe ajo dhe punonjësit e saj kishin nevojë për mallra dhe shërbime, qyteza u rrit me të dhe shpesh rreth saj, derisa në disa raste qyteza u bë qytet. Është një zgjerim kapitalist dhe tipikisht i paplanifikuar. Shembuj janë Scranton, Pensilvania dhe qytetet e mullirit të New England . Shumë qytete industriale amerikane ndodhen në rajonin e Liqeneve të Mëdha të vendit, shpesh të referuar si Brezi i ndryshkut, duke iu referuar industrisë në rënie dhe ekonomisë së përgjithshme të shumë qyteteve në rajon. Sidoqoftë, "Qyteti industrial" si pseudonim, më së shpeshti i referohet San Franciskos Jugor, ku termi është gdhendur në një shenjë kodër . [5]
Në Evropë, ku industritë u ngritën më shpesh brenda qyteteve ekzistuese, industrializimi ndikoi në strukturën e brendshme të shumë prej tyre. [ <span title="Please clarify the preceding statement or statements with a good explanation from a reliable source. (June 2021)">si?</span> ] Nga fundi i shekullit të XIX, forma dhe funksionet e shumicës së qyteteve, së bashku me marrëdhëniet shoqërore, dukeshin të ndryshuara rrënjësisht. [ <span title="Please clarify the preceding statement or statements with a good explanation from a reliable source. (June 2021)">si?</span> ] Mançester, Angli, konsiderohet të jetë arketipi i qytetit industrial në bazë të vëzhgimeve të Friedrich Engels . [6] [ <span title="The text near this tag needs further explanation. (June 2021)">Nevojitet shpjegim i mëtejshëm</span> ]
Shembuj tipikë të qyteteve industriale në Shqipëri janë Kuçova dhe Ballshi (industria e naftës), Puka (industria e bakrit) dhe Përrenjasi(industria e hekurit).
- ^ "Industrial city - sociology". Encyclopedia Britannica. Arkivuar nga origjinali më 2015-09-21. Marrë më 2019-04-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Simkin, John. "Industrial Towns and Cities". Spartacus Educational. Arkivuar nga origjinali më 2018-07-06. Marrë më 2019-04-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ 工業旅遊：傳統工業城市轉型與發展的六大路徑
- ^ pre-industrial cities (1), industrial cities (2) and post-industrial cities (3).
- ^ "South San Francisco Hillside Sign - FoundSF". www.foundsf.org. Marrë më 2023-03-01.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Caves, R. W. (2004). Encyclopedia of the City. Routledge. fq. 378. ISBN 9780415252256.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)