Shpani
Shpane apo Shpani (serbokroatisht: Шпањи) kanë qenë një fis mesjetar arbëror. Ata fillimisht banonin viset e Nikshiqit dhe luginën e lumit Zeta në Malin e Zi të sotëm,[1][2] ndërkaq ishin të përhapur edhe rreth Shkodrës dhe Pultit.[3]
Vështrim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sipas legjendave popullore, ata ishin fisi më i vjetër në rajon, ndërkohë që ishin në konflikt të shpeshtë edhe me shumë fise të tjera si Macurët apo Bukumirët. Ata zakonisht trajtohen si një nga fiset autoktone josllavë, "ballkanasë të vjetër" që u asimiluan (sllavizuan) në etnosin sllav.[4] Sllavizimi i shpanjëve dhe fiseve të tjera shqiptare në rajon (Burmazi, Mataruga, Kriçi, etj.) filloi në shekujt VI dhe VII dhe sipas M. Radovanović (2004) përfundoi kur serbët nga rajonet përreth u tërhoqën në malet e Malit të Zi dhe Hercegovinës për shkak të pushtimeve osmane të shekullit të 14-të dhe të 15-të.
Emri i këtij fisi mendohet se është i lidhur me emrin e Spanjës. [5] Shpanët ishin një farë mjaft e mëkëmbur, pasuria e të cilëve pasqyrohet në kadastrën e Shkodrës 1416–1417 përmenden shumë Shpan që mbizotëronin në rrethinat e Shkodrës dhe zotëronin toka e fshatra, ndërkohë që korrnin privilegje nga zotërimet veneciane.[6]
Familja e Spanëve, aktive në Shkodër dhe Drivast në fillim të shekullit të 14-të e kishte origjinën nga ky fis.[7] Këtë lidhje e ka përkrahur edhe V. Ćoroviq . Nga emri fisnor rrjedhin toponimet Španjska gradina (në Spuž ) dhe Španjsko katunište në malin Vražegrmac. [8] Š. Kulišić e ka marrë emrin e tyre nga greqishtja e vjetër spanios, që do të thotë 'lakuriq', që mund të ishte përdorur nga grekët për banorët ilirë të maleve karstike "të zhveshur"; Në mënyrë të ngjashme, emri Pješivci rrjedh nga sllavishtja plješiv që do të thotë 'tullac' dhe mund t'u atribuohej banorëve të atyre maleve "të zhveshur" (në serbokroatisht, demonimi do të ishte golobrđani). [9] Emri i tyre mund të sugjerojë gjithashtu se ata ishin pa mjekër ( Greqishtja e lashtë : spanos që do të thotë "pa mjekër"). [10] Duke gjykuar nga emri i tyre, familja Spani mund të ketë qenë me origjinë greke; [11] megjithatë, kjo është konsideruar e diskutueshme.[2]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Barjaktarović, Mirko R. (1984). Rovca: etnološka monografija. CANU.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - — (1977). "Етнолошки преглед". Etnološki pregled [Revue d'etnologie]. Etnološko društvo Jugoslavije. 14.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - — (1977). "Bulletin du Museé de la République Socialiste de Bosnie-Hercegovine à Sarajevo". Glasnik Zemaljskog muzeja BiH: Etnologija. Sarajevo. 32/34.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Kovijanić, Risto (1974). Crnogorska plemena u kotorskim spomenicima (XIV–XVI vijek) [Montenegrin tribes in Bay of Kotor records (XIV–XVI century)]. Titograd: Istorijski institut SR Crne Gore.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Lua error te Moduli:Citation/CS1 te rreshti 1697: attempt to index field '?' (a nil value).
- Radovanović, Milovan (2004). Etnički i demografski procesi na Kosovu i Metohiji. Liber Press. ISBN 9788675560180.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Radovanović, Milovan (2008). Kosovo i Metohija: antropogeografske, istorijskogeografske, demografske i geopolitičke osnove. Službeni Glasnik. ISBN 9788675497806.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Šobajić, Petar (1996) [1923]. Bjelopavlići i Pješivci. Cid. ISBN 9788649500129.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Gashi, Skënder (2015). Onomastic-Historical Research on Extinct and Actual Minorities of Kosova. Ashak. fq. 145.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Sharxhi, Afërdita (2005). "Spanët, Bokalët dhe Marulët sipas botimeve albanologjike" (PDF). Bibliothecae, nr. 6. fq. 42–45.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Malaj, Edmond (2003). Noble Families of Medieval Drivasto. Studime Historike. fq. 34–35.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Etnološka tribina. Vëll. 6–7. Hrvatsko etnološko društvo. 1984. fq. 148.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Etnološka tribina. Vëll. 6–7. Hrvatsko etnološko društvo. 1984. fq. 148.
Predaje u kojima se javljaju Španjolci, to jest »Španje«, »Špane«, »Špani«, poznate su u našim stranama daleko od Furlanije — u dijelovima Crne Gore pa i u Metohiji.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Malaj, Edmond (2003). Noble Families of Medieval Drivasto. Studime Historike. fq. 34.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gashi, Skënder (2015). Onomastic-Historical Research on Extinct and Actual Minorities of Kosova. Ashak. fq. 144.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kovijanić 1974.
- ^ Kulišić 1980.
- ^ EDJ 1977.
- ^ Sainty, Guy S. (2019). La Orden Constantiniana de San Jorge: y las familias Ángelo, Farnesio y Borbón que la rigieron. Boletín Oficial del Estado. fq. 502. ISBN 9788434025059.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)