Burmazi
Burmazi ishte një fis shqiptar që jetonte në Hercegovinë në Mesjetë.[1]
Emri
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri Burmazi është përbërje e fjalëve shqipe burr + i madh.[2] Forma Burmazi në vend të Burmadhi nënkupton një karakteristikë të ruajtur nga një fazë më e vjetër në gjuhën shqipe përpara se /z/ të vendosej në fërkimin e zëshëm dentar /ð/. [3]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fillimisht, ata ishin një komunitet gjysmë nomad i bazuar në lidhje farefisnore që jetonin në vendbanime jo të përhershme (katunde). Burmazi u shfaq për herë të parë në vitin 1300 si një fis që jetonte në zonën përreth Stolacit dhe Trebinjës. Në arkivat e Raguzës ata janë grupuar së bashku për nga organizimi social dhe ekonomik me vllehët baritorë, emri i të cilëve figuronte si gjithëpërfshirës i të gjithë blegtorëve gjysmë nomadë të zonës, por të regjistruar ndryshe si shqiptarë. [4] Deri në vitin 1343 ata ishin ngritur në statusin shoqëror dhe filluan të shfaqen në dokumentet e Raguzane edhe si tregtarë midis rrethinave të Hercegovinës dhe Raguzës.[5]
Me kalimin e kohës ata u sllavizuan. Ky proces filloi në fund të shekullit të 14-të, kur gradualisht kaluan nga njëgjuhësia në shqip në dygjuhësi në shqip dhe sllavisht. Kjo pasqyrohet edhe në antroponiminë e tyre pasi emrat personalë si Burmaz filluan të përdoren në përkthimin e tyre sllav, Velislav.[6] Nga fillimi i shekullit të 15-të ata filluan të vendosen përgjithmonë në zonën e fshatit modern Burmazi dhe u përqendruan më tej në Ljubomir dhe Domashevë të Trebinjës. Me ta ka qenë i lidhur edhe fshati Arbanashka. Në defterin e sanxhakut të Hercegovinës që u krijua në vitin 1470, Burmazi shfaqet si nahiye e dallueshme prej 40 vendbanimesh (katune) gjithsej. [5] Pushtimi osman i Hercegovinës solli një ndryshim demografik të trefishtë në Burmaz. Një pjesë e njerëzve u konvertuan në Islam dhe filluan të shpërngulen në qendrat e sapoformuara urbane osmane të Bosnjës. Një pjesë më e madhe u largua nga zona dhe u vendos në brendësi të Dalmacisë në Shibenik dhe në fshatin Ogorje në Muç, në ishullin e Korçulës dhe veçanërisht në fshatin Vela Luka, në fshatin Blata, në Makarska dhe në Kaštel në Istria. Një valë e tretë e mëvonshme e emigrimit ndodhi drejt Serbisë në zonën e Vërnjacka Banjës . [5]
Fshati Burmazi sot është i ndarë në mes të komunave Stolac dhe Berkovići si rezultat i Luftërave Jugosllave. Në Burmazi shumica identifikohen si kroatë dhe në Berkovići shumica identifikohen si serbë. Disa nga ata që e gjurmojnë origjinën e tyre të fundit në këtë fshat identifikohen gjithashtu si boshnjakë.
Nga ky fis e kanë origjinën edhe mbiemrat Burmazoviq dhe Burmazeviq. Vëllazëritë e Burmazit përfshinin edhe Zotoviqët, Milkoviqët dhe Gledjeviqët, të cilët që nga fundi i shekullit të 14-të formuan degën e tyre dhe gradualisht u bënë një nga familjet urbane të Raguzës me prona përreth Trebinjës .
Forma e mëparshme, josllave Zotovic është Zot, që do të thotë zot në shqip. [4] Gjeografi Jevto Dedijer i cili udhëtoi në këtë fshat për të studiuar historinë e tij vuri në dukje se kjo formë e hershme ishte e gdhendur në fshat në monumentet e vjetra të familjes bashkë me një kryq që mbante emrin e plakut të fshatit Petar Zot. [3]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Vukanović, Tatomir P. (1974). Etnogeneza Južnih Slovena. Narodni muzej.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - SGZ (1962). Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie-Herzégovine à Sarajevo: Ethnologie. Sarajevski grafički zavod.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Kaser, Karl (2012). Household and Family in the Balkans: Two Decades of Historical Family Research at University of Graz. LIT Verlag Münster. ISBN 978-3-643-50406-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Rexha, Iljaz. "SHTRIRJA DHE SLLAVIZIMI I VLLAZËRIVE ALBANE MESJETARE, BURMAZI DHE MATARUGA NË AREALIN E TREKËNDËSHIT TË KUFIJVE TË BOSNJËS E HERCEGOVINËS, MALIT TË ZI DHE SERBISË (SIPAS DY DEFTERËVE TË SANXHAKUT TË HERCEGOVINËS TË SHEK. XV) [Geography and Slavicization of the Albanian brotherhoods of Burmazi and Mataruga in the border area between Montenegro, Bosnia & Herzegovina and Serbia according to two defters of the 15th century]".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Зечевић, др Слободан. Гласник Етнографског музеја у Београду књ. 33: Bulletin du Musée Ethnographique de Belgrade. Etnografski muzej u Beogradu. GGKEY:PXCNL8YTPDP.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - OZO (1974). Simpozijum seoski dani Sretena Vukosavljevića. Opštinska zajednica obrazovanja.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ND (1993). Гласник Етнографског института. Научно дело.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - GZM (1977). Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu..: Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie- Herzégovine à Sarajevo. Etnologija.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Cvijić, Jovan (1918). La péninsule balkanique: géographie humaine (në frëngjisht). Lyon: Colin.
- Bulajić, Čedomir (1987). Rodoslov Bratstva Bulajića (në serbo-kroatisht).
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Lavić, Senadin (2005). "Apriorne konstrukcije o izvornosti i heretičke dekonstrukcije [A priori Constructions on Originality and Heretical Deconstructions]". Preporod. 1: 40. Marrë më 26 shkurt 2020.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Giesel, Christoph (2002). "Die Sprachbeziehungen zwischen Slawen und Albanern auf dem Balkan – Ein Überblick –". Zeitschrift für Balkanologie. 38: 128. Marrë më 26 shkurt 2020.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Ajeti, Idriz (2017). Studime për gjuhën shqipe [Studies on the Albanian language] (PDF). Academy of Sciences of Kosovo. fq. 63, 638. Marrë më 26 shkurt 2020.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Vucinich, Wayne (1975). A Study in Social Survival: The Katun in Bileća Rudine. University of Denver. fq. 17. Marrë më 26 shkurt 2020.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c Rexha, Iljaz. "SHTRIRJA DHE SLLAVIZIMI I VLLAZËRIVE ALBANE MESJETARE, BURMAZI DHE MATARUGA NË AREALIN E TREKËNDËSHIT TË KUFIJVE TË BOSNJËS E HERCEGOVINËS, MALIT TË ZI DHE SERBISË (SIPAS DY DEFTERËVE TË SANXHAKUT TË HERCEGOVINËS TË SHEK. XV) [Geography and Slavicization of the Albanian brotherhoods of Burmazi and Mataruga in the border area between Montenegro, Bosnia & Herzegovina and Serbia according to two defters of the 15th century]".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Pijović, Marko. "VLACHS IN THE RAGUSAN SOURCES UNTIL THE 14TH CENTURY". University of Zagreb. Marrë më 3 mars 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)