Stresi shoqëror

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Stresi shoqëror është stresi që rrjedh nga marrëdhëniet e dikujt me të tjerët dhe nga mjedisi shoqëror në përgjithësi. Bazuar në teorinë e vlerësimit të emocioneve, stresi lind kur një person vlerëson një situatë si personalisht të rëndësishme dhe percepton se nuk ka burime për të përballuar ose trajtuar situatën specifike.[1][2]

Aktivizimi i stresit shoqëror nuk duhet domosdoshmërisht të ndodhë i lidhur me një ngjarje specifike, thjesht ideja se ngjarja mund të ndodhë mund ta shkaktojë atë. Kjo do të thotë që çdo element që nxjerr një subjekt nga mjedisi i tyre personal dhe intim mund të bëhet një përvojë stresuese. Kjo situatë i bën ata individë të paaftë shoqërorë.[3]

Ekzistojnë 3 kategori kryesore të stresorëve shoqëror.[4] Ngjarjet e jetës përkufizohen si ndryshime të papritura, të rënda të jetës që kërkojnë që një individ të përshtatet shpejt (p.sh. sulmi seksual, lëndimi i papritur).[5] Llojet kronike përkufizohen si ngjarje të vazhdueshme që kërkojnë që një individ të bëjë përshtatje për një periudhë të gjatë kohore (p.sh. divorci, papunësia).[6] Telashet ditore përkufizohen si ngjarje të vogla që ndodhin, të cilat kërkojnë përshtatje gjatë gjithë ditës (p.sh. trafik i keq, mosmarrëveshje).[7] Kur stresi bëhet kronik, njeriu përjeton ndryshime emocionale, të sjelljes dhe fiziologjike që mund ta vënë një person nën rrezik më të madh për zhvillimin e një çrregullimi mendor dhe sëmundjes fizike.[8]

Njerëzit janë qenie shoqërore nga natyra, pasi ata zakonisht kanë një nevojë dhe dëshirë themelore për të mbajtur marrëdhënie pozitive shoqërore.[9] Kështu, ata zakonisht e shohin mbajtjen e lidhjeve pozitive shoqërore si të dobishme. Marrëdhëniet shoqërore mund të ofrojnë edukim, të nxisin ndjenjat e përfshirjes shoqërore dhe të çojnë në sukses riprodhues.[10] Çdo gjë që prish ose kërcënon të prishë marrëdhëniet e tyre me të tjerët mund të rezultojë në stres shoqëror. Kjo mund të përfshijë statusin e ulët shoqëror në shoqëri ose në grupe të veçanta, dhënien e një fjalimi, intervistimin me punëdhënësit e mundshëm, kujdesin për një fëmijë ose bashkëshort me një sëmundje kronike, takim me njerëz të rinj në një festë, kërcënimin e vdekjes së një personi të dashur, divorci dhe diskriminimi.[11][12][13][14] Stresi shoqëror mund të lindë nga mikro-mjedisi i dikujt (p.sh., lidhjet familjare) dhe makro-mjedisi (p.sh., struktura shoqërore hierarkike). Stresi shoqëror është zakonisht lloji më i shpeshtë i stresorëve që njerëzit përjetojnë në jetën e tyre të përditshme dhe i prek njerëzit më intensivisht se llojet e tjera të stresorëve.[15]

Përkufizimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Studiuesit përcaktojnë stresin social dhe stresorët social në mënyra të ndryshme. Wadman, Durkin dhe Conti-Ramsden (2011) e përkufizuan stresin social si "ndjenjat e shqetësimit ose ankthit që individët mund të përjetojnë në situata sociale, dhe tendenca e lidhur për të shmangur situatat sociale potencialisht stresuese".[16] Ilfield (1977) i përkufizoi stresorët social si "rrethanat e roleve të përditshme shoqërore që përgjithësisht konsiderohen problematike ose të padëshirueshme".[17] Dormann dhe Zapf (2004) i përkufizuan stresorët social si "një klasë karakteristikash, situatash, episodesh ose sjelljesh që lidhen me tendosjen psikologjike ose fizike dhe që janë disi të natyrës sociale".[18]

Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Smith, C. A., & Lazarus, R. S. (1990) Emotion and adaptation. In L. A. Pervin (Ed.), Handbook of Personality: Theory and Research (pp. 609-637). New York:Guilford.
  2. ^ Haller, József (2015). "Stress and the social brain: behavioural effects and neurobiological mechanisms". Nature Reviews. Neuroscience. 16 (5): 290–304. doi:10.1038/nrn3918. PMID 25891510. S2CID 38141791. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Spencer, Karen A. (2017-08-19). "Developmental stress and social phenotypes: integrating neuroendocrine, behavioural and evolutionary perspectives". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 372 (1727): 20160242. doi:10.1098/rstb.2016.0242. PMC 5498302. PMID 28673918. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Levine, S., 2017. Social stress. New York: Routledge.
  5. ^ Carr, Deborah; Umberson, Debra (2013-01-01). DeLamater, John; Ward, Amanda (red.). The Social Psychology of Stress, Health, and Coping. Handbooks of Sociology and Social Research. Springer Netherlands. fq. 465–487. doi:10.1007/978-94-007-6772-0_16. ISBN 978-94-007-6771-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Carr, Deborah; Umberson, Debra (2013-01-01). DeLamater, John; Ward, Amanda (red.). The Social Psychology of Stress, Health, and Coping. Handbooks of Sociology and Social Research. Springer Netherlands. fq. 465–487. doi:10.1007/978-94-007-6772-0_16. ISBN 978-94-007-6771-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Carr, Deborah; Umberson, Debra (2013-01-01). DeLamater, John; Ward, Amanda (red.). The Social Psychology of Stress, Health, and Coping. Handbooks of Sociology and Social Research. Springer Netherlands. fq. 465–487. doi:10.1007/978-94-007-6772-0_16. ISBN 978-94-007-6771-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Kreiger, Nancy (2001). "Theories for social epidemiology in the 21st century: an ecosocial perspective". International Journal of Epidemiology. 30 (4): 668–677. doi:10.1093/ije/30.4.668. PMID 11511581. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Slavich, George M; O'Donovan, Aoife; Epel, Elissa S; Kemeny, Margaret E (shtator 2010). "Black sheep get the blues: a psychobiological model of social rejection and depression". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 35 (1): 39–45. doi:10.1016/j.neubiorev.2010.01.003. PMC 2926175. PMID 20083138. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Baumeister, R F; Leary, M R (maj 1995). "The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation". Psychological Bulletin. 117 (3): 497–529. doi:10.1037/0033-2909.117.3.497. PMID 7777651. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Kessler, R. C. (1979). Stress, social status, and psychological distress.Journal of Health and Social behavior, 259-272.
  12. ^ Taylor, J., & Turner, R. J. (2002). Perceived discrimination, social stress, and depression in the transition to adulthood: Racial contrasts. Social Psychology Quarterly, 213-225.
  13. ^ Booth, A., & Amato, P. (1991). Divorce and psychological stress. Journal of health and social behavior, 396-407.
  14. ^ Lazarus, R. S., & Launier, R. (1978). Stress-related transactions between person and environment. In Perspectives in interactional psychology (pp. 287-327). Springer US.
  15. ^ Almeida, D.M. (2005). "Resilience and vulnerability to daily stressors assessed via diary methods" (PDF). Current Directions in Psychological Science. 14 (2): 64–68. doi:10.1111/j.0963-7214.2005.00336.x. S2CID 61005. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Wadman, Ruth; Durkin, Kevin; Conti-Ramsden, Gina (2011-06-01). "Social stress in young people with specific language impairment" (PDF). Journal of Adolescence. 34 (3): 421–431. doi:10.1016/j.adolescence.2010.06.010. PMID 20650511. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Ilfeld, F. W. (1977-02-01). "Current social stressors and symptoms of depression". The American Journal of Psychiatry. 134 (2): 161–166. doi:10.1176/ajp.134.2.161. ISSN 0002-953X. PMID 835737. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Dormann, Christian; Zapf, Dieter (janar 2004). "Customer-Related Social Stressors and Burnout". Journal of Occupational Health Psychology. 9 (1): 61–82. doi:10.1037/1076-8998.9.1.61. PMID 14700458. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Stresi_shoqëror&oldid=2575790"