Tempulli i Apollonit Palatin
Tempulli i Apollonit në Pallate[1] ose Pallati i Apollonit, është tempulli i vjetër romak, të cilin Cezari Oktaviani në vitin 28 të e. Më 9 tetor ne pallat, ai ia kushtoi Apollonit [2] brenda shtëpisë së tij në mjedise private. Ai ndertoi galeri të mëdha, dhe ai ndërtoi dy biblioteka, latine dhe greke, dhe u hap edhe per popull. Shpesh në këtë tempull ai mbante senatin ose këshille të tjera [3] [4]
Mbi origjinën e tempullit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 36 p.e.s Pas një beteje detare, përpara Naulochus, me ane te te cilit ai kishte pushtuar Pompe Sextus, Cezar Oktavian ia kishte kushtuar tempullin Apollonit. Por se shpejti fitorja detare u bë edhe më e ndritshme ; sepse në kepën e Actiacus, për shkak të të cilit, Marko Antonio 31 p.e.s Kur lufta mbaroi, Oktaviani përgatiti për vete të gjithë perandorinë romake, tempulli i Apollonit ishte i varur mbi det. Ai ia atribuoi fitoren e tij favorit të këtij perëndie: ai e zgjeroi tempullin e Aktium dhe ndërtoi një koloni afer Nikopolisit, ku do te mbaheshin pesë lojëra për nder të zotit. Përveç kësaj , në Romë, ai ndërtoi një tempull premtues në malin Palatine, në pjesën e shtëpisë së tij nese goditet nga rrufeja. Prandaj poeti :
- dhe aty ku qëndrojnë naualus, pallati i shenjtë i Febusit [5]
Kështu Apolloni, si perëndia mbrojtës, ishte Augusti. Dhe keshtu i njëjti poet përshkruan nje perëndi qe lufton kundër flotës së Marcus Antonius dhe vendos për rezultatin e betejës :
- ai qëndroi në skajin e Augustit dhe një flakë e freskët
- një pishtar i pjerrët shkëlqeu tre herë në një brazdë .
- ai nuk i kishte hequr flokët në qafë
- ose kënga e një breshke të paarmatosur
- por me çfarë lloj fytyre Agamemnoni e shikoi Pelopen,
- Doriani fushoi pranë pirës; . . .
- Ai kishte thënë se . . .
- ... Roma pushton me besimin e Febit. . . [6]
Për kete arsye Apollo u nderua nder lojërat e para laike (17p.e.s) [7] Pasi u bë pape në vitin e 12-të Augustus gjithashtu ndertoi një kishëz të Vesta brenda Shtëpisë Palatine, që të mos zbriste çdo ditë në treg. Nga rrjedhin vargjet e Ovidit :
- dhe Vesta Cezarët midis vendbanimeve të tyre të shenjta,
- dhe me Cezarenë ti, Phoebe në vend, Vesta
Me ornamente të gdhendura.[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Te vendosura ne kapelën e tempullit jane tre veprat e skulptorëve më të famshëm grekë të sjellë përtej detit në Romë. Sepse nëse besojmë se statuja e Plinit e Apollonit, një harpist, ishte vepër e vetë Scope, Diana ishte gdhendur nga dora e Timothy, një athinas, Latona quhej Cephisodot, bijte e Praksitelit . Brenda bazës së këtyre statujave jane vendosur ne arken e librave sibiline (sepse Sibila e Kumanës ishte një poete e Apollonit). Po kështu ,ne te njejtin vend ndodhej shandan i një peme që mbante vetëm mollë që shkëlqenin, të cilin Aleksandri i Madh ia kishte hequr plaçkitjes së Tebës dhe ia kishte shenjtëruar Apollonit në Cyma . Në majë të tempullit u panë qerret e diellit . Statujat jane ngritur në krye te tavolines, dhe jane gdhendur nga dy artistë shume te njohur, Bupalus dhe Athenides, bijtë e Achermit, të cilët jetuan në ishullin e Kios në shekullin e gjashtë. Ata lulëzuan në Cn. Për shkak se arti i tyre arkea ishte shumë i pelqyer nga Augusti [8]
Të dy valvulat e portës ishin prej fildishi te gdhendura: Ne nje koder te Parnassusit ishin galët e precipituar nga perëndia e zemëruar, pasi e kishin plaçkitur Delfin dhe i kishin vene flaken[9] Midis fëmijëve të tjerë ai vajtoi për Niobën, të cilën Apolloni e kishte vrarë me qëllim të hakmarrjes së nënës së tij Latona .
Rreth altarit ishin katër qe, vepër e skulptoritmë të njohur Myron . Vetë tempulli ishte prej mermeri të paster, dhe pikerisht me të drejtë u quajt një monument i "bujarisë së veçantë" nga historiani Velleius Paterculus .
Nga portiku i Danaanëve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Stampa:Vide-etiamNese doni te dini me shume, shihniStampa:Portiku i grekeve
Pranë tempullit midis shtyllave të një portiku[10] pesëdhjetë shenja qendruan statuja të Danaanëve prej mermeri të zi.
Nga biblioteka Palatine[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Stampa:Vide-etiamNese doni te dini me shume,shihniStampa:Bibliotheca Apollinis Palatini
Gaius Julius Caesar ishte i pari qe u caktua per te krijuar bibliotekat publike në Romë, dhe Varro ishte shfaqur tashme se ishte i interesuar te mblidhte libra, pasi ai u pengua nga vdekja per te arritur ne destinacionin e tij. Pas tij Asinius Pollio, nga plaçkitja e parthinëve, rreth vitit 38p.e.s. Ai hapi një bibliotekë në Atriumin e Lirisë per restauruar e njerëzve. Megjithatë, vetë Augusti, nëse ai mendonte se kishte të bënte me devotshmërinë ndaj babait të tij ose me dhuratat e princit, apo edhe sepse kishte zili lavdinë e Pollios, i cili kishte qenë përkrahës i Markus Antonius, në imitim të bibliotekës së Aleksandrisë,ai vendosi bibliotekat latine dhe greke në portikun e tempullit të Apollonit. Disa vite më vonë, nëse besojmë Horatio -n, biblioteka Palatine ishte më e pasura :
- shkruar, çfarëdo që mori Apolloni [11]
Në zjarr[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Më 4 prill 363,Apronnianus, qyteti perfekt, dogji tempullin e pallatit te Apollonit [12]Poezite sibilinike mezi mund të shpëtonin nga ajo disfatë.
Burimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Ammianus Marcellinus,Arritjet XXIII.3.3 dhe 6.24
- Dio Cassius, Historia Romake 49.15 dhe 53.1.3
- Flavius Josephus, Libri II i Luftës Hebraike 81
- Ovidius në librin e pesëmbëdhjetë të Metamorfozave, 864-865 si dhe në Librin III të Tristius I,59-68.
- Libri i Historise Natyrore te Plinit 36 kapitujt 13, 24-25 dhe 32 si dhe Libri XXXIV Kapitulli 8(14).
- Propertius në Librin II të <i id="mwuw">Elegjive</i> 31 dhe Librin IV
- Bërat e Augustit, kapitujt 19 dhe 24
- Suetonius, Mbi jetën e Cezarëve "Divinus Augustus", kapitujt 18,29,52
- Velleius Paterculus, Libri II i Historisë Romake kapitulli 81
Shënime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Res gestae Divi Augusti 19.
- ^ Fasti Antiates minores, Fasti Amiterni
- ^ Flavius Iosephus, Ant. Iud. XVII.301.
- ^ Tabula Hebana.
- ^ Propertius IV,1,3.
- ^ Propertius IV,6. De eadem re vide etiam Elegiam ad Maecenatem I, 51-56.
- ^ Horatius, "Carmen saeculare".
- ^ Plinius, Historia Naturalis XXXVI,13.
- ^ Quod evenit anno 279 a.C.n.
- ^ "Aurea . . . porticus" dixit Propertius (2.31; non quo auratae columnae fuissent, sed colore marmoris speciem auri aemulabantur.
- ^ Epistulae I,3,17.
- ^ Ammianus Marcellinus XXIII.3.3
Bibliografi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Charles L. Babcock, "Horace Carm. 1. 32 and the Dedication of the Temple of Apollo Palatinus" in Classical Filology vol. 62 (1967) fq 189-194
- Robert Alan Gurval, Actium and Augustus (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1995) f. 111-131 Paginae selectae në Google Books e zgjedhura
- H. Juncker, 'Apollo Palatinus und Apollo Actius auf augusteischen Munzen', Muzeu Helveticum : schweizerische Zeitschrift für klassische Altertumswissenschaft = revue suisse pour l'étude de l'antiquité classique, 1982(39) Këtu mund të lexoni 82-100
- G. Lugli, "Il tempio di Apollo Aziaco e il gruppo augusteo sul Palatino" in G. Lugli, Studi minor di topography of antica (Rome: De Luca, 1965) pp. 258-290
- JF Miller, Apollo, Augustus, and the Poets, Universiteti i Virxhinias, 2009 ISBN 9780521516839
- Maximilian Papini, "Një dëshmitar nga varri i Augustit" : stolitë e santuario di Apollo Palatino e un gjarpër sull ' Ara Pacis ', Arkeologjia Klasike 2015(66) : 319-343
- " Tempulli i Apollo Palatinit " në Samuel Ball Platner 16-19
- Oliffe L. Richmond, "Pallati Augustan" në Journal of Roman Studies vol. 4 (1914) fq 193-226
- Oliffe L. Richmond, "Palatine Apollo Again" në Classical Quarterly ns vol. 8 (1958) fq 180-184