Austria brenda Gjermanisë Naziste
Shteti i Austrisë (1938–1940) Land Österreich Reichsgaue of the Ostmark (1940–1942) Reichsgaue der Ostmark Alpine and Danube Reichsgaue (1942–1945) Alpen- und Donau-Reichsgaue | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1938–1945 | |||||||||
| Himni: Deutschlandlied Propozuar: Ngritja gjermane. Një këngë festive ("Deutsche Auferstehung. Ein festliches Lied") | |||||||||
 Austria brenda Gjermanisë Naziste, 1938 | |||||||||
 Ndarjet administrative të Austrisë, 1941 | |||||||||
| Gjendja | Ndarja administrative e Gjermanisë Naziste | ||||||||
| Kryeqyteti | Vjena e Madhe (de facto) | ||||||||
| Gjuhët e zakonshme | Gjermanisht | ||||||||
| Nofka | Austrian | ||||||||
| Qeveria | |||||||||
| Komisioneri i Rajhut | |||||||||
• 1938–1940 | Josef Bürckel | ||||||||
| Reichsstatthalter | |||||||||
• 1938–1939 | Arthur Seyss-Inquart | ||||||||
• 1939–1940 | Josef Bürckel | ||||||||
• 1940–1945 | Baldur von Schirach | ||||||||
| Epoka historike | Periudha mes dy luftërave botërore / Lufta e Dytë Botërore | ||||||||
| 13 mars 1938 | |||||||||
| 15 mars 1938 | |||||||||
| 10 prill 1938 | |||||||||
• Ligji i Ostmark | 14 prill 1939 | ||||||||
| 13 prill 1945 | |||||||||
• Deklarata e Pavarësisë | 27 prill 1945 | ||||||||
• Pavarësia nga Gjermania | 8 maj 1945 | ||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Monedha | Reichsmark (ℛℳ) | ||||||||
| Të dhëna të tjera | |||||||||
| |||||||||
.svg)
.svg)
Austria ishte pjesë e Gjermanisë Naziste nga 13 mars 1938 (një ngjarje e njohur si Anschluss) deri më 27 prill 1945, kur Austria e pushtuar nga aleatët shpalli pavarësinë nga Gjermania Naziste.
Trupat e Gjermanisë Naziste që hynë në Austri në vitin 1938 morën mbështetjen entuziaste të shumicës së popullsisë.[1] Gjatë gjithë Luftës së Dytë Botërore, 950,000 austriakë luftuan për forcat e armatosura gjermane naziste. Austriakë të tjerë morën pjesë në administratën naziste, nga personeli nazist i kampit të vdekjes deri te udhëheqja e lartë naziste; shumica e burokratëve që zbatuan Zgjidhjen Përfundimtare ishin austriakë.[2][3]
Pas Luftës së Dytë Botërore, shumë austriakë kërkuan ngushëllim në mitin e Austrisë si viktima e parë e nazistëve.[4] Megjithëse Partia Naziste u ndalua menjëherë, Austria nuk pati të njëjtin proces të plotë denazifikimi që iu imponua Gjermanisë së pasluftës. Në mungesë të presionit nga jashtë për reforma politike, fraksionet e shoqërisë austriake u përpoqën për një kohë të gjatë të avanconin pikëpamjen se Anschluss ishte vetëm një imponim i sundimit nga Gjermania Naziste.[5] Deri në vitin 1992, subjekti i pakicës së vogël që formoi një rezistencë austriake, kundrejt shumicës dërrmuese të austrisë që morën pjesë në makinën e luftës naziste, ishte bërë një çështje e spikatur e diskursit publik.[6]
Historia e hershme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Origjina e nazizmit në Austri është diskutuar dhe vazhdon të debatohet.[7] Profesor Andrew Gladding Whiteside e konsideroi shfaqjen e një varianti austriak të nazizmit si produkt i konfliktit gjermano-çek të Perandorisë Austriake multietnike dhe hodhi poshtë pikëpamjen se ai ishte një pararendës i nazizmit gjerman.[8]
Në vitin 1918, në fund të Luftës së Parë Botërore, me shpërbërjen e Perandorisë Austro-Hungareze multietnike dhe me shfuqizimin e Monarkisë Habsburge, në republikën e re të Austrisë ishin tre grupe të mëdha politike që konkurronin me njëri-tjetrin: Partia Socialdemokratike e Austrisë (SDAP), Partia Socialiste Kristiane (CS) dhe Bashkimi i Madh nacionalist gjerman (Großdeutsche Vereinigung), i cili u bë Partia Popullore e Madhe Gjermane (Großdeutsche Volkspartei, ose GVP) në vitin 1920. Në atë kohë, parti të vogëla si Partia Komuniste e Austrisë (Kommunistische Partei Österreichs, ose KPÖ) dhe Nacional Socialistët Austriakë (Deutsche Nationalsozialistische Arbeiterpartei, ose DNSAP) nuk ishin të pranishme as në Reichsrat (Këshillin Perandorak) dhe as në Nationalrat (Këshillin Kombëtar).
SDAP, GVP dhe DNSAP në mënyrë të qartë, megjithëse për arsye të ndryshme, favorizuan një bashkim të Austrisë Gjermane me shtetin gjerman, i cili ishte gjithashtu një republikë në atë kohë (Republika e Vajmarit). CS gjithashtu prirej të favorizonte bashkimin, por në fillim ndryshuan për një temë tjetër - ata u ndanë në idenë e vazhdimit të monarkisë në vend të një republike. Ndërsa vetëm KPÖ foli me vendosmëri kundër aneksimit në rrjedhën e viteve 1920 dhe 1930, monarkistët fillimisht folën kundër aneksimit dhe më vonë u kthyen në favor të tij, pasi Republika Sovjetike Bavareze kishte dështuar dhe Gjermania kishte një qeveri konservatore. Traktati i Saint-Germain, i nënshkruar më 10 shtator 1919 nga Karl Renner (SDAP), kancelari i parë i republikës, ndaloi qartë çdo bashkim me Gjermaninë, shfuqizoi monarkinë dhe deklaroi qartë Republikën e Parë Austriake si një vend të pavarur.[9]
Republika e Parë Austriake[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Artikulli kryesor: Republika e Parë Austriake
Republika e Parë Austriake zemëroi shumë pan-gjermanë austriakë të cilët pretenduan se republika shkeli Katërmbëdhjetë Pikat që u shpallën nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara Woodrow Wilson gjatë bisedimeve të paqes, veçanërisht të drejtën për "vetëvendosje" të të gjitha kombeve.[10]
Jeta dhe politika në vitet e para u karakterizuan nga probleme serioze ekonomike (humbja e zonave industriale dhe burimeve natyrore në Çekosllovakinë tashmë të pavarur), hiperinflacion dhe një tension në rritje të vazhdueshme midis grupeve të ndryshme politike. Nga viti 1918 deri në vitin 1920 qeveria u drejtua nga Partia Social Demokrate dhe më vonë nga Partia Kristian Social në koalicion me nacionalistët gjermanë.
Më 31 maj 1922, prelati Ignaz Seipel u bë Kancelar i qeverisë sociale kristiane. Ai arriti të përmirësojë gjendjen ekonomike me ndihmën financiare të Lidhjes së Kombeve (reforma monetare). Ideologjikisht, Seipel ishte qartësisht antikomunist dhe bëri gjithçka në fuqinë e tij për të zvogëluar, sa më shumë që të ishte e mundur, ndikimin e socialdemokratëve - të dyja palët e shihnin këtë si një konflikt midis dy klasave shoqërore.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Citate[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Austria". encyclopedia.ushmm.org (në anglisht).
- ^ Cymet, David (2012). History vs. Apologetics: The Holocaust, the Third Reich, and the Catholic Church (në anglisht). Lexington Books. fq. 113–114.
- ^ "Austria struggles to come to grips with Nazi past". Australian Broadcasting Corporation (në anglisht). 4 nëntor 2015.
- ^ Austria post-1945 - Auschwitz
- ^ Beniston, Judith (2003). "'Hitler's First Victim'? — Memory and Representation in Post-War Austria: Introduction". Austrian Studies (në anglisht). 11: 1–13. doi:10.1353/aus.2003.0018. JSTOR 27944673. S2CID 160319529.
- ^ Steiner, Herbert (1992). "The Role of the Resistance in Austria, with Special Reference to the Labor Movement". The Journal of Modern History (në anglisht). 64: S128–S133. doi:10.1086/244432. JSTOR 2124973. S2CID 145445683.
- ^ Whiteside 1962, f. 2.
- ^ Whiteside 1962, f. 1.
- ^ "Treaty of Peace between the Allied and Associated Powers and Austria; Protocol, Declaration and Special Declaration [1920] ATS 3" (në anglisht). Austlii.edu.au. Marrë më 2011-06-15.
- ^ Parkinson 1989, f. 74.
Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Art, D (2005). The Politics of the Nazi Past in Germany and Austria (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 9781139448833.
- Art, David (2006). The Politics of the Nazi Past in Germany and Austria (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85683-6..
- Bukey, Evan Burr (2002). Hitler's Austria: Popular Sentiment in the Nazi Era, 1938-1945 (në anglisht). University North Carolina. ISBN 0807853631.
- Embacher, H.; Ecker, M. (2010). "A Nation of Victims". The Politics of War Trauma: The Aftermath of World War II in Eleven European Countries (në anglisht). Amsterdam University Press. fq. 15–48. ISBN 9789052603711.
- Gellately, Robert (2002). Backing Hitler: Consent and Coercion in Nazi Germany (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0192802917.
- Gellately, Robert (2001). Social Outsiders in Nazi Germany (në anglisht). Princeton University Press. ISBN 0691086842.
- Kershaw, Ian (2001). Hitler 1936-1945: Nemesis (në anglisht). Penguin. ISBN 0140272399.
- Parkinson, F. (1989). Conquering the Past: Austrian Nazism Yesterday and Today (në anglisht). Wayne State University Press. ISBN 0814320554.
- Pauley, Bruce F. (2000). From Prejudice to Persecution: A History of Austrian Anti-Semitism (në anglisht). Univ of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-6376-3.
- Shirer, William L. (1990). Rise And Fall Of The Third Reich: A History of Nazi Germany (në anglisht). Simon & Schuster. ISBN 0671728687.
- Steininger, Wolf (2008). Austria, Germany, and the Cold War: from the Anschluss to the State Treaty 1938–1955 (në anglisht). New York: Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-326-8.
- Uhl, Heidemarie (1997). "Austria's Perception of the Second World War and the National Socialist Period". Austrian Historical Memory and National Identity (në anglisht). Transactionpublishers. fq. 64–94. ISBN 9781412817691.
- Whiteside, Andrew Gladding (1962). Austrian National Socialism Before 1918 (në anglisht). Springer. ISBN 9401500096.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters
- Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters
- Shtete dhe territore të themeluara më 1938
- Shtete dhe territore të shpërbëra më 1945
- Vergangenheitsbewältigung
- Gjermania Naziste
- Austria nën Socializmin Nacional