Dubs
Dubs Dubs (Arpitanisht) | |
|---|---|
_(adjusted).jpg) Ndërtesa e prefekturës në Besançon | |
 Flamuri  Stema | |
 Vendndodhja e Dubsit në Francë | |
| Koordinatat: 47°10′N 06°25′E / 47.167°N 6.417°ECoordinates: 47°10′N 06°25′E / 47.167°N 6.417°E | |
| Shteti | Franca |
| Rajoni | Bourgonja-Franche-Comté |
| Prefektura | Besançon |
| Nënprefekturat | Montbéliard Pontarlier |
| Qeveria | |
| • Presidenti i Këshillit të Departamentit | Christine Bouquin[1] (DVD) |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 5.232,6 km2 (20,000 sq mi) |
| Popullsia (Janar 2019) | |
| • Gjithsej | 543.974 |
| • Vendi | 49 |
| • Dendësia | 10/km2 (27/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Numri i departamentit | 25 |
| Qarqet | 3 |
| Kantonet | 19 |
| Komunat | 571 |
Doubs ( Frëngjisht: [du] (
dëgjoni); Arpitan: Dubs ; Shqip: Dubsi ) është një departament në rajonin Burgonjë -Franche-Comté në Francën Lindore. I emërtuar sipas lumit Dubs, ai kishte një popullsi prej 543,974 në 2019-ën. [2] Prefektura e tij është Besançon dhe nënprefekturat janë Montbéliard dhe Pontarlier .
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Qysh në shekullin e 13-të, banorët e dy të tretave veriore të Dubs flisnin Franc-Comtois, një dialekt i langues d'oïl . Banorët e dy të tretës jugore të Dubsit flisnin një dialekt të gjuhës arpitane . Të dyja gjuhët bashkëjetuan me frëngjishten, gjuha zyrtare e ligjit dhe tregtisë, dhe vazhduan të fliteshin shpesh në zonat rurale në shekullin e XX-të. Të dyja fliten ende sot, por jo në baza ditore.
Dubsi ishte i rëndësishëm si një portë për në Zvicër përmes kalimit në Cluse de Pontarlier. Shumë njerëz të famshëm, duke përfshirë Mirabeau, Toussaint Louverture dhe Heinrich von Kleist, u burgosën në Kështjellën e Jouxit .
Dubsi është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ajo u krijua nga një pjesë e ish-provincës Franche-Comté . Prefektura (kryeqyteti) është Besançoni .
Në 1793, republika e Mandeureës u aneksua nga Franca dhe u përfshi në departament. Ky distrikt u kalua midis territoreve dhe departamenteve të ndryshme në riorganizimet dhe luftërat administrative që pasuan, por u rivendos në Dubs në 1816 kur departamentit iu shtua edhe ish-principata e Montbéliardit .
Sidoqoftë, komuna Le Cerneux-Péquignot u aneksua nga Kantoni i Neuchâtelit sipas kushteve të Traktatit të Parisit të vitit 1814, dhe që atëherë mbeti territor zviceran.
Midis humbjes së Francës në Betejën e Waterloo -s dhe nëntorit 1818, Dubsi u përfshi në zonën e pushtuar nga trupat austriake .
Viktor Hygo, Gustave Courbet, Armand Peugeot, Vëllezërit Lumier dhe Frank Darabont janë ndër njerëzit e famshëm të lindur në Dubs.
Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Dubsi është pjesë e rajonit aktual të Bourgogne-Franche-Comté dhe është i rrethuar nga departamentet franceze Jura, Haute-Saône dhe Territori i Belfortit, dhe kantonet zvicerane Vaud, Neuchâtel dhe Jura .
Departamenti dominohet nga malet Jura, të cilat ngrihen në lindje të Besançonit .
Qytetet kryesore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Komuna më e populluar është Besançoni, prefektura. Që nga viti 2019, ka 5 komuna me më shumë se 10,000 banorë: [2]
| Komuna | Popullsia (2019) |
|---|---|
| Besançon | 117,912 |
| Montbéliard | 25806 |
| Pontarlier | 17,542 |
| Audincourt | 13,341 |
| Valentigney | 11272 |
| Popullsia në vite | ||
|---|---|---|
| Viti | Pop. | ±% |
| 1791 | 219,642 | — |
| 1801 | 216,226 | −1.6% |
| 1806 | 226,04 | +4.5% |
| 1821 | 242,663 | +7.4% |
| 1831 | 265,535 | +9.4% |
| 1841 | 286,236 | +7.8% |
| 1851 | 296,679 | +3.6% |
| 1861 | 296,28 | −0.1% |
| 1872 | 291,251 | −1.7% |
| 1881 | 310,827 | +6.7% |
| 1891 | 303,081 | −2.5% |
| 1901 | 298,864 | −1.4% |
| 1911 | 299,935 | +0.4% |
| 1921 | 285,022 | −5.0% |
| 1931 | 305,5 | +7.2% |
| 1936 | 304,812 | −0.2% |
| 1946 | 298,255 | −2.2% |
| 1954 | 327,187 | +9.7% |
| 1962 | 384,881 | +17.6% |
| 1968 | 426,363 | +10.8% |
| 1975 | 471,082 | +10.5% |
| 1982 | 477,163 | +1.3% |
| 1990 | 484,77 | +1.6% |
| 1999 | 499,062 | +2.9% |
| 2006 | 516,823 | +3.6% |
| 2011 | 529,103 | +2.4% |
| 2016 | 538,549 | +1.8% |
Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Departamenti Dubs është në të njëjtën kohë më i gjelbërti dhe më i industrializuari në Francë.
Është vendlindja e prodhuesit të automobilave Peugeot .
Turizmi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kalaja e Joux dhe Besançon janë destinacione të rëndësishme turistike.
Galeri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kalaja dhe qyteti i vjetër i Besançonit në një gjarpërim të Dubsit
Lods, një nga fshatrat më të bukur të Francës
.JPG)
Bibliografi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Hoffmann, Michael, Die französischen Konservativen in der katholischen Provinz Parteigenese und politische Kultur im Doubs (1900–1930) (Frankfurt am Main ua, Peter Lang, 2008) (Moderne Geschichte und Politik, 22).
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Répertoire national des élus: les conseillers départementaux". data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (në frëngjisht). 4 maj 2022.
- ^ a b Populations légales 2019: 25 Doubs, INSEE