Fëmija

Fëmijë shqiptarë

Fëmija është një qenie njerëzore në periudhën e saj zhvillimore ndërmjet lindjes dhe moshës së pjekurisë, apo personi nën moshën 18 vjeçare, me përjashtim të rasteve kur për arsye dhe shkaqe të ndryshme, mosha madhore arrihet më herët ose më vonë se sa mosha 18 vjeçare.

Përkufizimi

Shiko gjithashtu: Fëmijëria

Biologjikisht, një fëmijë (shumës: fëmijët) është një qenie njerëzore midis fazës së lindjes dhe pubertetit. Përkufizimi ligjor i fëmijës në përgjithësi i referohet një të mituri, i njohur ndryshe si një person më i ri se mosha madhore. Termi fëmija gjithashtu mund të nënkuptojë një marrëdhënie me një prind (si bijët dhe bijat të çfardo moshe) ose, metaforikisht, një figurë autoriteti, ose të nënkuptojë anëtarësimin në një klan, fis ose fe. Ka shumë çështje sociale të cilat në njërën ose mënyrën tjetër prekin fëmijët, siç janë arsimimi i fëmijëve, ngacmimi, varfëria e fëmijëve, familjet jofunksionale, puna e fëmijëve, uria, mungesat në mësim, fëmijët e pastrehë, etj. Fëmijët mund të rriten nga prindërit, gjyshërit, kujdestarët, ose nga një qendër e kujdesit ditor.

Psikologjia

Shiko gjithashtu: Psikologjia zhvillimore

Shikuar nga aspekti psikologjik zhvillimi i fëmijës karakterizohet nga ndryshime të vrullshme psikofizike. Ky proces i zhvillimit ecën në drejtim të pavarësisë graduale nga kujdesi i prindërve dhe i të tjerëve, fillon t'i kthehet gradualisht realitetit , duke u çliruar vazhdimisht nga fantazia dhe përfytyrimi i dukurive dhe veprimeve të tij; të folurit dhe të menduarit fiton gradualisht tipare reale dhe të qëndrueshme; interesimi për njohjen e cilësive të objekteve e të dukurive fillon të bartet shkallë - shkallë në njohjen e marrëdhënieve ndërmjet dukurive të ndryshme; jeta emocionale pëson ndryshime cilësore duke u begatuar me forma të ndryshme e të cilat gjejnë shprehje edhe në raporte sociale (shoqërore) me të tjerët.

Fazat e fëmijërisë

Shiko gjithashtu: Psikologjia fëmijënore

Fazat e zhvillimit të fëmijës nuk janë të përcaktuara qartazi dhe në mënyrë unike në të gjitha vendet sepse ato varen nga koha, shteti dhe disiplina kur ato janë zbatuar. Në Evropë, ekzistojnë zakonisht këto faza:

1. I porsalindur (nga 0 deri në 28 ditë)
2. Foshnjëria (28 ditë deri në 1 vjeç)
3. Fëmijëria (2 deri në 6 vjeç)
4. Fëmijërinë e vonë prej(6 deri në 15 vjeç) dhe
5. Fazën e fundit të fëmijërisë (15 deri në 18 vjeç)

Në Shtetet e Bashkuara, termi fëmijë zbatohet për individët nga mosha 2 vjeçare deri në moshën 18 vjeçare por me faza të ndryshme.

Zhvillimi kognitiv

Asimilimi sipas Piazhesë, është proces i zhvillimit kognitiv. Fëmijët në këtë periudhë mësojnë se si të përdorin simbole dhe përfaqësime mendore të botës që na rrethon. Fëmijët gjejnë kënaqësi duke lozur me lojëra apo objekte dhe duke i atribuuar këtyre role të caktuar në lojën e tyre. Ky koncept quhet animizëm dhe është një proces i atribuimit të karakteristikave të gjallesave dhe objekteve pa shpirt si p.sh. fëmijët e vegjël besojnë se dielli natën fle.

Njohja ligjore

Në ligj, një person i cili nuk është një i rritur është quajtur, i mitur. Në shumë vende limiti është mosha 18 vjeçare. Në Shqipëri, ligji siguron mbrojtje të madhe për të miturit. Gjyqtari i ri gjykatës është përgjegjës për mbrojtjen e të miturve dhe të rinjve deri në moshën 21 vjeçare. Pediatria është degë e mjekësisë që merret me studimin e shëndetit të fëmijëve.

Galeria

• 
  Foshnja
• 
  1 vjeçar
• 
  2 vj.
• 
  3 vj.
• 
  4 vj.
• 
  5 vj.
• 
  7 vj.
• 
  8 vj.
• 
  9 vj.
• 
  11 vj.
• 
  12 vj.
• 
  13 vj.

Shih edhe

• Foshnja
• Fëmijëria
• Adoleshenca
• Fëmijëria e hershme
• Psikologjia fëmijënore
• Psikologjia zhvillimore

Literatura

• Rorabaugh, W. J.; Critchlow, Donald T.; Baker, Paula C. (2004). America's Promise: A Concise History of the United States (në anglisht). Rowman & Littlefield. fq. 47. ISBN 978-0-7425-1189-7.
• Waites, Matthew (2005). The Age of Consent: Young People, Sexuality and Citizenship (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-2173-4. OCLC 238887395.
• Brewer, Holly (2012). By birth or consent: children, law, and the Anglo-American revolution in authority (në anglisht). Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press. fq. 288. ISBN 978-0-8078-2950-9.
• Crawley, Heaven (2007). When is a child not a child? Asylum, age disputes and the process of age assessment (PDF) (në anglisht). Immigration Law Practitioners' Association. fq. 45. ISBN 978-1-901833-13-3. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 8 korrik 2014. Marrë më 8 qershor 2014. {{cite book}}: Parametri |website= është injoruar (Ndihmë!)
• Brewer, Holly. By Birth or Consent: Children, Law, & the Anglo-American Revolution in AuthorityArkivuar 11 korrik 2011 tek Wayback Machine
• Robertson, Stephen [University of Sydney). "Age of Consent Laws." In: Children & Youth in History, Roy Rosenzweig Center for History and New Media (CHNM) at George Mason University and the University of Missouri–Kansas City.—Includes links to primary sources.
• Waites, Matthew The Age of Consent: Young People, Sexuality and Citizenship, (New York [United States] and Houndmills, Basingstoke [United Kingdom]: Palgrave Macmillan). 2005 ISBN 978-1-4039-2173-4
• Schaffner, Laurie (2002). "An Age of Reason: Paradoxes in Legal Constructions of Adulthood". International Journal of Children's Rights (në anglisht). 10 (3): 201–232. doi:10.1163/157181802761586699.
• Senn, David R. A. Weems; Richard (2013). Manual of Forensic Odontology (në anglisht). CRC Press. fq. 212. ISBN 978-1-4398-5133-3.
• Cornick (1995). A Practical Guide to Family Law (në anglisht). Cengage Learning. fq. 229. ISBN 978-0-314-04451-8.
• Morolli, Danilo Ceccarelli (2012). A brief outline of roman law (në anglisht). Gangemi Editore spa. ISBN 978-88-492-7509-4.
• Do African Children Have Rights? (në anglisht). Marrë më 28 korrik 2015.
• Weeks, John R. Population : an introduction to concepts and issues (në anglisht) (bot. Twelfth). Boston (MA). ISBN 9781305094505. OCLC 884617656.
• Andrews KM, Brouillette DB, Brouillette RT (2008). "Mortality, Infant". Encyclopedia of Infant and Early Childhood Development (në anglisht). Elsevier. fq. 343–359. doi:10.1016/B978-012370877-9.00084-0.
• Duncan JR, Byard RW (2018). "Sudden Infant Death Syndrome: An Overview". përmbledhur nga Duncan JR, Byard RW (red.). SIDS Sudden infant and early childhood death: The past, the present and the future (në anglisht). University of Adelaide Press. doi:10.20851/j.ctv2n7f0v.6.
• Nussbaum M (2011). Creating Capabilities (në anglisht). The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-05054-9.
• Krug E (2002). World Report on Violence and Health (në anglisht). Geneva: Geneva WHO.
• Stratton K, Almario DA, Wizemann TM, McCormick MC (2003). Immunization Safety Review: Vaccinations and Sudden Unexpected Death in Infancy (në anglisht). Washington, DC: National Academies Press (US). {{cite book}}: Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme

• Child well-being on wikiprogress.org
• United Nations Children's Fund (UNICEF)
• Family database, OECD
• Society (The Guardian)
• Definition of the Child
• Child mortality estimates for all countries - website by UNICEF