Mustafa Naili Pasha
Mustafa pashë Gjiriti | |
|---|---|
 | |
| Vali i Kretës | |
| Në detyrë 1830–1851 | |
| Paraprirë nga | Mehmed Zehrab Pasha |
| Pasuar nga | Salih Vamık Pasha |
| Në detyrë 1866–1867 | |
| Paraprirë nga | Heqim Ismail Pasha |
| Pasuar nga | Hysein Avni Pasha |
| Veziri i Madh | |
| Në detyrë 14 maj 1853 – 29 maj 1854 | |
| Në detyrë 2 gusht 1857 – 23 tetor 1857 | |
| Paraprirë nga | Mustafa Reshid Pasha |
| Pasuar nga | Mustafa Reshid Pasha |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 1798 Pojan, Perandoria Osmane (tani në Shqipëri) |
| Vdiq më | 1871 (72–73 vjet) |
Gjiritli Mustafa Naili Pasha (Turqisht: Giritli Mustafa Naili Paşa; 1798 - 1871) ishte një burrë shteti shqiptaro-osman, i cili ishte guvernator i Kretës (Gjiriti) midis 1832 dhe 1851 dhe shërbeu si vezir i madh dy herë midis 14 maj 1853 - 29 maj 1854 dhe 6 gusht 1857 - 22 tetor 1857 gjatë sundimit të Abdylmexhitit I.
Zyra e tij e vezirit të madh është shënuar nga tensionet midis Perandorisë Osmane dhe Perandorisë Ruse. Periudha e tij e parë e funksionit përkon me pragun e menjëhershëm të fillimit të Luftës së Krimesë dhe e dyta, me pasojat e asaj lufte.[1]
Biografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]U lind më 1798 në Pojan të Korçës. Ai u rrit dhe filloi karrierën e tij në Egjipt nën mbrojtjen e sundimtarit shqiptar Kavalalı Mehmed Ali Pasha dhe ishte me prejardhje shqiptare[2] si themeluesi i Egjiptit modern. Ai shtypi një rebelim të grekëve kretas gjatë telasheve të viteve 1820 në Ishujt e ndryshëm të Egjeut në lidhje me Luftën për pavarësi greke dhe më pas (në vitin 1832) u emërua guvernator i Kretës. Më 18 maj 1828 ai rimori Frangokastello (në Kretë), nën kontrollin osman, nga Haxhimihalis Dalianis. Sulltani osman, Mahmuti II, i cili ishte kapur i papërgatitur dhe pa një ushtri të tijën (pasi kishte shtypur jeniçerët), ishte detyruar të kërkonte ndihmën e vasalit dhe kundërshtarit të tij rebel në Egjipt. Që nga viti 1832, kur Mustafa Naili Pasha u emërua guvernator i Kretës, i cili ishte nën zotërimet e Mehmed Ali Pashës, ai tashmë kishte qenë i pranishëm në ishullin rebel për katër vjet, prandaj të dhënat osmane i referohen atij menjëherë si "Gjiritli" (Kreta).
Sundimi i tij u përpoq të krijojë një sintezë midis pronarëve myslimanë të tokave dhe klasave të reja tregtare të krishtera. Sundimi i Mustafa Naili Pashës ka qenë përgjithësisht i kujdesshëm, pro-britanik dhe ai është përpjekur më shumë për të fituar mbështetjen e grekëve kretas (pasi ishte martuar me vajzën e një prifti dhe e kishte lejuar atë të mbetej e krishterë) sesa turqit kretas. Në vitin 1834, megjithatë, një komitet kretas ishte krijuar tashmë në Athinë për të punuar për bashkimin e ishullit me Greqinë.
Në vitin 1840, Egjipti u detyrua nga Palmerston të kthejë Kretën në sundimin e drejtpërdrejtë osman. Për njëfarë kohe, Mustafa Naili Pasha u përpoq pa sukses për t'u bërë një princ gjysmë i pavarur, por grekët kretas u ngritën kundër tij, edhe një herë duke i shtyrë myslimanët përkohësisht në rrethim në qytete. Një operacion detar anglo-osman rivendosi kontrollin në ishull dhe Mustafa Naili Pasha u konfirmua si guvernator i tij, edhe pse nën komandën e Stambollit. Ai qëndroi në Kretë deri më 1851 kur u thirr në kryeqytet, ku në një moshë relativisht të përparuar ai ndoqi një karrierë të suksesshme.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Badem, Candan (2010). The Ottoman Crimean War: (1853 - 1856) (në anglisht). Brill. ISBN 978-90-04-18205-9.
- ^ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 81. (në turqisht)