Gjeometria

Gjeometria është degë e matematikës që i studion figurat e rrafshit dhe hapësirës dhe relacionet në mes tyre. Fjala gjeometri vjen nga greqishtja dhe ka kuptimin "matje e tokës" këtë fjalë e krijoi Herodoti.

Historia e zhvillimit të gjeometrisë

Me kalimin e shekujve gjeometria është zgjeruar duke u bërë një kompleks studimesh dhe hulumtimesh të ndërlikuara. Koha se kur ka "lindur" gjeometria si shkencë sipas Euklidit është shekulli i III-të.Kontribute në gjeometri kanë dhënë edhe matematikanët Arkimedi dhe Apolloni i Perges. Në Egjipt rreth lumit Nil pas vërshimeve zhdukeshin kufijtë e parcelave dhe për këtë arsye njeriu u detyrua që ti rindante prapë ato dhe për këto duheshin njohje të disa rregullave të cilat të përmbledhura e morën emrin gjeometri.

Në shekullin e XVI-të gjeometria merr karakter algjebrik, që përgatiste rrugën për në gjeometrinë analitike e shtruar nga Fermat dhe Cartesiusi (Descartesi). Një ndarje e studimit të gjeometrisë sipas degëve të ndryshme ndodh në shekullin e XIX-të. Në këtë periudhë bëjnë pjesë Gaspard Monge, Edouard Poncelet, Chasles, Steiner, Plücker, Staudt të tjerë si Grassmann, Jacobi, Cayley e Sylvester zhvillojnë gjeometrinë hiperspaciale. Gaussi dhe Riemanni praktikojnë gjeometrinë diferenciale.

Shih edhe

• Aritmetika
• Matematika
• Gjeometria analitike
• Gjeometria deskriptive

Literatura

• Eves, Howard (1990). An Introduction to the History of Mathematics. Saunders. fq. 141. ISBN 978-0-03-029558-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Boyer, C.B. (1991) [1989]. A History of Mathematics (bot. Second edition, revised by Uta C. Merzbach). New York: Wiley. ISBN 978-0-471-54397-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Cooke, Roger (2005). The History of Mathematics. New York: Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-44459-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hayashi, Takao (2003). "Indian Mathematics". përmbledhur nga Grattan-Guinness, Ivor (red.). Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences. Vëll. 1. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press. fq. 118–130. ISBN 978-0-8018-7396-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hayashi, Takao (2005). "Indian Mathematics". përmbledhur nga Flood, Gavin (red.). The Blackwell Companion to Hinduism. Oxford: Basil Blackwell. fq. 360–375. ISBN 978-1-4051-3251-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Nikolai I. Lobachevsky (2010). Pangeometry. Heritage of European Mathematics Series. Vëll. 4. translator and editor: A. Papadopoulos. European Mathematical Society. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jay Kappraff (2014). A Participatory Approach to Modern Geometry. World Scientific Publishing. doi:10.1142/8952. ISBN 978-981-4556-70-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Leonard Mlodinow (2002). Euclid's Window – The Story of Geometry from Parallel Lines to Hyperspace (bot. UK). Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9634-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tabak, John (2014). Geometry: the language of space and form. Infobase Publishing. fq. xiv. ISBN 978-0-8160-4953-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Turner, Martin J.; Blackledge, Jonathan M.; Andrews, Patrick R. (1998). Fractal Geometry in Digital Imaging. Academic Press. fq. 1. ISBN 978-0-12-703970-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Staal, Frits (1999), "Greek and Vedic Geometry", Journal of Indian Philosophy, 27 (1–2): 105–127, doi:10.1023/A:1004364417713 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime

Matematika