Jump to content

Gjymtimi gjenital femëror

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Fushatë anës rrugës kundër gjymtimit gjenital femëror në Uganda, 2004

Gjymtimi gjenital femëror ( GGF/FGM ) (i njohur gjithashtu si prerja gjenitale femërore, gjymtimi/prerja gjenitale femërore ( FGM/C ) dhe rrethprerja e femrës [a] ) është prerja ose heqja e disa ose të gjithë vulvës për arsye jo mjekësore. Mbizotërimi i GGM ndryshon në mbarë botën, por është kryesisht e pranishme në disa vende të Afrikës, Azisë dhe Lindjes së Mesme, si dhe brenda diasporave të tyre. Që prej 2024 , UNICEF vlerëson se në mbarë botën 230 milionë vajza dhe gra (144 milionë në Afrikë, 80 milionë në Azi, 6 milionë në Lindjen e Mesme dhe 1-2 milionë në pjesë të tjera të botës) i ishin nënshtruar një ose më shumë llojeve të FGM-së.

Zakonisht kryhet nga një rrethprerës tradicional duke përdorur një teh, FGM kryhet nga ditët pas lindjes deri në pubertet dhe më tej. Në gjysmën e vendeve për të cilat zotërohen statistika kombëtare, shumica e vajzave priten para moshës pesë vjeçare. [2] Procedurat ndryshojnë sipas vendit ose grupit etnik. Ato përfshijnë heqjen e kapuçit klitoral (tipi 1-a) dhe glansit klitoral (1-b); heqja e buzës së brendshme (2-a); dhe heqja e buzës së brendshme dhe të jashtme dhe mbyllja e vulvës (tipi 3). Në këtë procedurë të fundit, të njohur si infibulim, lihet një vrimë e vogël për kalimin e urinës dhe lëngut menstrual, vagina hapet për marrëdhënie dhe hapet më tej për lindje. [3]

Praktika i ka rrënjët në pabarazinë gjinore, besimet fetare, përpjekjet për të kontrolluar seksualitetin femëror dhe idetë për pastërtinë, modestinë dhe bukurinë. Zakonisht niset dhe kryhet nga gratë, të cilat e shohin atë si një burim nderi dhe që kanë frikë se mosprerja e vajzave dhe mbesave e tyre do t'i ekspozojë vajzat ndaj përjashtimit shoqëror . Efektet negative shëndetësore varen nga lloji i procedurës; ato mund të përfshijnë infeksione të përsëritura, vështirësi në urinim dhe rrjedhje menstruale, dhimbje kronike, zhvillim të kisteve, pamundësi për të mbetur shtatzënë, komplikime gjatë lindjes dhe gjakderdhje fatale. [3] Nuk njihen përfitime shëndetësore. [4]

Ka pasur përpjekje ndërkombëtare që nga vitet 1970 për të bindur praktikuesit që të braktisin FGM-në dhe ajo ka qenë e jashtëligjshme ose e kufizuar në shumicën e vendeve në të cilat ndodh, megjithëse ligjet shpesh zbatohen dobët. Që nga viti 2010, Kombet e Bashkuara u kanë bërë thirrje ofruesve të kujdesit shëndetësor që të ndalojnë kryerjen e të gjitha formave të procedurës, duke përfshirë riinfibulimin pas lindjes së fëmijës dhe "goditjen" simbolike të kapuçit klitoral. Kundërshtimi ndaj praktikës nuk është pa kritikë, veçanërisht në mesin e antropologëve, të cilët kanë ngritur pyetje rreth relativizmit kulturor dhe universalitetit të të drejtave të njeriut. [5] Sipas UNICEF-it, normat ndërkombëtare të FGM janë rritur ndjeshëm vitet e fundit, nga rreth 200 milionë në 2016 në 230 milionë në vitin 2024, me përparimin drejt braktisjes së saj në ngecje ose kthim në shumë vende të prekura. [6]

Metodat

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
diagram
Anatomia e klitorit, duke treguar glansin e klitorit, krura klitorale, corpora cavernosa, llamba vestibulare dhe hapjet vaginale dhe uretrale

Procedurat në përgjithësi kryhen nga një synetist tradicional (prerës ose akcize ) në shtëpitë e vajzave, me ose pa anestezi. Prerësi është zakonisht një grua e moshuar, por në komunitetet ku berberi mashkull ka marrë rolin e punonjësit shëndetësor, ai do të kryejë edhe GGF. [7] [b] Kur përfshihen prerëset tradicionale, ka të ngjarë të përdoren pajisje josterile, duke përfshirë thika, brisqe, gërshërë, xhami, gurë të mprehur dhe thonj. [9] Sipas një infermiere në Ugandë, e cituar në vitin 2007 në The Lancet, një prerës do të përdorte një thikë deri në 30 vajza në të njëjtën kohë. [10] Në disa vende, profesionistët e shëndetësisë janë të përfshirë; në Egjipt, 77 për qind e procedurave të GGF, dhe në Indonezi mbi 50 për qind, janë kryer nga profesionistë mjekësorë që nga viti 2008 dhe 2016. [11]

Llojet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
diagram

Pyetësorët standardë nga organet e Kombeve të Bashkuara pyesin gratë nëse ato ose vajzat e tyre i janë nënshtruar njërës nga procedurat më poshtë: (1) prerje, asnjë mish i hequr (thyerje simbolike); (2) prerje, hiqet pak mish; (3) të qepura të mbyllura; ose (4) lloji nuk është përcaktuar/i pasigurt/nuk e di. [c] Procedurat më të zakonshme i përkasin kategorisë "prerje, hiqet pak mish" dhe përfshijnë heqjen e plotë ose të pjesshme të glaneve klitorale. Organizata Botërore e Shëndetësisë (një agjenci e OKB-së) krijoi një tipologji më të detajuar në 1997: Llojet I–II ndryshojnë në sasinë e indeve që hiqen; Lloji III është i barabartë me kategorinë e UNICEF-it "të qepura të mbyllura"; dhe Lloji IV përshkruan procedura të ndryshme, duke përfshirë shënimin simbolik.

Lloji I

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lloji I është "heqja e pjesshme ose e plotë e glansit të klitorit (pjesa e jashtme dhe e dukshme e klitorisit, e cila është një pjesë e ndjeshme e organeve gjenitale femërore), dhe/ose kapuçi klitorial/ prepuci (palosja e lëkurës që rrethon glansin e klitorit. )". [13] Lloji Ia [d] përfshin vetëm heqjen e kapuçit klitoral . Kjo rrallë kryhet e vetme. [e] Procedura më e zakonshme është Tipi Ib ( klitoridektomia ), heqja e plotë ose e pjesshme e glansit të klitorit (maja e dukshme e klitorisit) dhe kapuçja klitoriale. [16] Rrethprerja tërheq klitorin me gishtin e madh dhe gishtin tregues dhe e pret atë. [f]

Lloji II

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lloji II (ekcizioni) është heqja e plotë ose e pjesshme e buzëve së brendshme, me ose pa heqjen e glansit të klitorit dhe buzëve së jashtme . Lloji IIa është heqja e labisë së brendshme; Lloji IIb, heqja e glansit klitoral dhe labia e brendshme; dhe Lloji IIc, heqja e glansit klitoral, labia e brendshme dhe e jashtme.

Lloji III

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lloji III ( infibulimi ose rrethprerja faraonike), kategoria e "qepur e mbyllur", është heqja e organit gjenital të jashtëm dhe shkrirja e plagës. Buzët e brendshme dhe/ose të jashtme janë prerë, me ose pa heqjen e glansit klitorial. [g] Lloji III gjendet kryesisht në Afrikën verilindore, veçanërisht në Xhibuti, Eritrea, Etiopi, Somali dhe Sudan (jo në Sudanin e Jugut). Sipas një vlerësimi të vitit 2008, mbi tetë milionë gra në Afrikë jetojnë me FGM të tipit III. [h] Sipas UNFPA në 2010, 20 përqind e grave me FGM janë infibuluar. Në Somali, sipas Edna Adan Ismail, fëmija ulet në një stol ose dyshek ndërsa të rriturit i hapin këmbët; aplikohet një anestezi lokale nëse është e mundur.

Pjesët e prera mund të vendosen në një qese për t'i veshur vajza. [20] Një vrimë e vetme prej 2-3 mm lihet për kalimin e urinës dhe lëngut menstrual. [i] Vulva mbyllet me fije kirurgjikale, ose gjemba agave ose akacie dhe mund të mbulohet me një llapë veze të papërpunuar, barishte dhe sheqer. Për të ndihmuar lidhjen e indeve, këmbët e vajzës lidhen së bashku, shpesh nga ija në kyçin e këmbës; lidhëset zakonisht lirohen pas një jave dhe hiqen pas dy deri në gjashtë javë. [21] [9] Nëse vrima e mbetur është shumë e madhe në gjykimin e familjes së vajzës, procedura përsëritet. [22]

Vagina hapet për marrëdhënie seksuale, për herë të parë ose nga një mami me thikë ose nga burri i gruas me penisin e tij. [22] Në disa zona, duke përfshirë Somaliland, të afërmet e nuses dhe dhëndrit mund të shikojnë hapjen e vaginës për të kontrolluar nëse vajza është e virgjër. [21] Gruaja hapet më tej për lindje ( defibulim ose deinfibulim ) dhe mbyllet sërish më pas ( riinfibulim ). Riinfibulimi mund të përfshijë prerjen e vaginës përsëri për të rivendosur madhësinë e vrimës së infibulimit të parë. Kjo mund të kryhet para martesës, dhe pas lindjes, divorcit dhe vejushës. [j] [24] Hanny Lightfoot-Klein intervistoi qindra gra dhe burra në Sudan në vitet 1980 në lidhje me marrëdhëniet seksuale me Tipin III:

Penetrimi i infibulimit të nuses merr nga 3 ose 4 ditë e deri në disa muaj. Disa meshkuj janë të paaftë për ti penetruar gratë e tyre (në studimin tim 15%), dhe detyra përmbushet nga një mami në kushtet e sekretit të madh, sepse kjo reflektohet negativisht në potencën e mashkullit. Disa të cilët janë të paaftë për ti penetruar gratë, ia dalin ti lënë shtatzëna megjithë infibulimit, dhe kalimi vaginal i femrës hapet për të lejuar lindjen. ... Ata burra të cilët ia arrijnë të pentrojnë gratë e tyre e bëjnë këtë shpesh, ose mbase gjithmonë, me ndihmën e një "thike të vogël". Kjo krijon një të çarë të cilën ata e zgjerojnë më shumë derisa hapja të jetë e mjaftueshme për të nxënë penisin.[25]

Lloji IV

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lloji IV është "[një] të gjitha procedurat e tjera të dëmshme për organet gjenitale femërore për qëllime jo mjekësore", duke përfshirë shpimin, prerjen, gërvishtjen dhe kauterizimin. Ai përfshin prerjen e klitorisit (syneti simbolik), djegien ose dhëmbëzimin e organeve gjenitale dhe futjen e substancave në vaginë për ta shtrënguar atë. [26] [27] Shtrirja e labisë kategorizohet gjithashtu si Tipi IV. [28] E zakonshme në Afrikën jugore dhe lindore, kjo praktikë supozohet të rrisë kënaqësinë seksuale për burrin dhe të shtojë ndjenjën e një gruaje si një hapësirë e mbyllur. Nga mosha tetë vjeç, vajzat inkurajohen të zgjasin buzët e tyre të brendshme duke përdorur shkopinj dhe masazh. Vajzave në Ugandë u thuhet se mund të kenë vështirësi të lindin pa buzë të shtrira. [k] [30]

Komplikimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Afatshkurtër

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
photograph
Sesioni i ndërgjegjësimit për FGM i drejtuar nga Misioni i Bashkimit Afrikan në Somali në kampin e refugjatëve Walalah Biylooley, Mogadishu, 2014

FGM/GGF dëmton shëndetin fizik dhe emocional të grave gjatë gjithë jetës së tyre. [31] [32] Nuk ka përfitime shëndetësore të njohura. [4] Komplikimet afatshkurtra dhe të vonshme varen nga lloji i GGF-së, nëse praktikuesi ka pasur trajnim mjekësor dhe nëse ka përdorur antibiotikë dhe instrumente kirurgjikale të sterilizuara ose të një-përdorimshe. Në rastin e Tipit III, faktorë të tjerë përfshijnë sa e vogël është lënë vrima për kalimin e urinës dhe gjakut menstrual, nëse është përdorur fije kirurgjikale në vend të gjembave të agaves ose akacies dhe nëse procedura është kryer më shumë se një herë (për shembull, për të mbyllur një hapje që konsiderohet shumë e gjerë ose për të rihapur një shumë të vogël). [3]

Komplikimet e zakonshme afatshkurtra përfshijnë ënjtjen, gjakderdhjen e tepërt, dhimbjen, mbajtjen e urinës dhe problemet e shërimit/ infektimin e plagës . Një rishikim sistematik i vitit 2014 i 56 studimeve sugjeroi se mbi një në dhjetë vajza dhe gra që i nënshtrohen çdo forme të FGM-së, duke përfshirë gërvishtjen simbolike të klitorisit (Tipi IV), përjetojnë komplikime të menjëhershme, megjithëse rreziqet u rritën me Tipin III. Rishikimi gjithashtu sugjeroi se kishte nën-raportim. [l] Komplikime të tjera afatshkurtra përfshijnë gjakderdhje fatale, anemi, infeksion urinar, septicemi, tetanoz, gangrenë, fasciit nekrotizues (sëmundje që ha mish) dhe endometrit. [34] Nuk dihet se sa vajza dhe gra vdesin si rezultat i praktikës, sepse ndërlikimet mund të mos njihen apo raportohen. Përdorimi i instrumenteve të përbashkëta nga praktikuesit mendohet se ndihmon në transmetimin e hepatitit B, hepatitit C dhe HIV-it, megjithëse asnjë studim epidemiologjik nuk e ka treguar këtë. [32]

Afatgjatë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Komplikimet e vonshme variojnë në varësi të llojit të FGM. [3] Ato përfshijnë formimin e plagëve dhe keloideve që çojnë në shtrëngime dhe pengesa, kiste epidermoide që mund të infektohen dhe formimin e neuromës (rritja e indit nervor) që përfshin nervat që furnizonin klitorisin. [9] [35] Një vajzë e infibuluar mund të lihet me një hapje të vogël sa 2–3 mm, e cila mund të shkaktojë urinim të zgjatur, pikë-pikë, dhimbje gjatë urinimit dhe ndjenjën e nevojës për të urinuar gjatë gjithë kohës. Urina mund të grumbullohet poshtë mbresë, duke e lënë zonën nën lëkurë vazhdimisht të lagur, gjë që mund të çojë në infeksion dhe në formimin e gurëve të vegjël. Hapja është më e madhe te gratë që janë seksualisht aktive ose kanë lindur me lindje vaginale, por hapja e uretrës mund të jetë ende e penguar nga indet e mbresë. Mund të zhvillohen fistula vezikovaginale ose rektovaginale (vrima që lejojnë urinën ose feçet të depërtojnë në vaginë). [3] [36] Ky dhe dëmtime të tjera të uretrës dhe fshikëzës mund të çojnë në infeksione dhe mosmbajtjeje, dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale dhe infertilitet . [9]

Periodat e dhimbshme janë të zakonshme për shkak të pengimit të rrjedhës menstruale dhe gjaku mund të ngecë në vaginë dhe mitër. Obstruksioni i plotë i vaginës mund të rezultojë në hematokolpos dhe hematometra (ku vagina dhe mitra mbushen me gjak menstrual). [3] Ënjtja e barkut dhe mungesa e menstruacioneve mund t'i ngjajnë shtatzënisë. [36] Asma El Dareer, një mjeke sudaneze, raportoi në vitin 1979 se një vajzë në Sudan me këtë gjendje u vra nga familja e saj. [24]

  1. ^ Nussbaum 1999, 119.
  2. ^ For the circumcisers and blade: UNICEF 2013, 2, 44–46; for the ages: 50.
  3. ^ a b c d e f g Abdulcadir etj. 2011.
  4. ^ a b c WHO 2018.
  5. ^ Shell-Duncan 2008; Silverman 2004.
  6. ^ Kimeu, Caroline (2024-03-08). "Dramatic rise in women and girls being cut, new FGM data reveals". The Guardian (në anglishte britanike). ISSN 0261-3077. Marrë më 2024-03-12. Many African countries have experienced a steady decline in the practice over the past few decades, but overall progress has stalled or been reversed.
  7. ^ UNICEF 2013, 42–44 and table 5, 181 (for cutters), 46 (for home and anaesthesia).
  8. ^ UNICEF 2005.
  9. ^ a b c d Kelly & Hillard 2005.
  10. ^ Wakabi 2007.
  11. ^ UNICEF 2013, 43–45.
  12. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura UNICEF2013p48
  13. ^ "Female genital mutilation". www.who.int (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 janar 2021. Marrë më 2021-04-29.
  14. ^ WHO 2016, Box 1.1 "Types of FGM" Arkivuar 8 shtator 2017 tek Wayback Machine.
  15. ^ WHO 2008, 25. Also see Toubia 1994 and Horowitz, Jackson & Teklemariam 1995.
  16. ^ WHO 2008, 4.
  17. ^ WHO 1998.
  18. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura WHO2014
  19. ^ Yoder & Khan 2008, 13–14.
  20. ^ El Guindi 2007.
  21. ^ a b Ismail 2016.
  22. ^ a b Abdalla 2007.
  23. ^ Kelly & Hillard 2005, 491.
  24. ^ a b El Dareer 1982.
  25. ^ Lightfoot-Klein 1989, 380; also see El Dareer 1982, 42–49.
  26. ^ WHO 2008, 24.
  27. ^ UNICEF 2013, 7.
  28. ^ WHO 2008, 27.
  29. ^ WHO 2005, 31.
  30. ^ For the countries in which labia stretching is found (Botswana, Lesotho, Malawi, Mozambique, Namibia, South Africa, Tanzania, Uganda and Zimbabwe), see Nzegwu 2011, 262; for the rest, Bagnol & Mariano 2011, 272–276 (272 for Uganda).
  31. ^ Berg etj. 2014.
  32. ^ a b Reisel & Creighton 2015.
  33. ^ Berg & Underland 2014, 2.
  34. ^ Reisel & Creighton 2015; Iavazzo, Sardi & Gkegkes 2013; Abdulcadir et al. 2011.
  35. ^ Dave, Sethi & Morrone 2011.
  36. ^ a b Rushwan 2013.


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Gjymtimi_gjenital_femëror&oldid=2706940"