Gryka e Cangonjit
Gryka e Cangonjit [1] është një kalim malor që ndodhet në fshatin Cangonj, Qarku i Korçës, në Shqipërinë juglindore . Ndodhet midis malit Moravë dhe malit Ivan në jug të liqenit të Prespës dhe lidh Rrafshin e Korçës në perëndim me fushën Poloskë - Bilisht në lindje. Gryka është e përshkuar nga Devolli, qafa malore është formuar gjatë mijëvjeçarëve nga procesi i gërmimit të rrjedhës së këtij lumi. [2]
Në antikitetin klasik emri i kalimit malor u regjistrua si Tsangon, [3] [4] e cila ishte tradicionalisht një zonë kufitare midis Maqedonisë dhe Ilirisë, duke qenë pjesë e një rruge të rëndësishme komunikimi lindje-perëndim. [5]Oikonomidis 2018, p. 137</ref> [6]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Qafa e Cangonjit përmendet nga Arriani (shek. II e.s.) në veprën me titull Anabaza e Aleksandrit - Anabasis of Alexander kur përshkruan fushatën e Aleksandrit në Iliri dhe rrethimin e Pelionit, që u zhvillua në vitin 335 pes nga Aleksandri i Madh kundër ilirëve që u rebeluan nën udhëheqjen e Kleitit ., i biri i Bardhylit, me ndihmën e Glaukias mbretit të Mbretërisë së Ilirisë. [7] Ky kalim malor kontrollonte një nga dy rrugët kryesore në drejtimin perëndim-lindje midis Ilirisë dhe Maqedonisë. Tjetra ishte rruga që në kohën romake u bë Via Egnatia, e cila ndodhej më në veri. [8] [5] Aleksandri ndërmori fushatën e tij në Qafën Cangonjit për të marrë Pelionin duke siguruar kontrollin e kufirit të tij perëndimor, në mënyrë që të mbronte Maqedoninë nga pushtimi ilir përpara se të nisej për fushatën e tij lindore . Rruga veriore ishte tashmë e kontrolluar nga Maqedonia pas themelimit të Herakleisë nga Filipi II . [8]
Qafa e Cangonjit ka të ngjarë të jetë përdorur edhe nga konsulli romak Sulpicius Galba për të mbërritur në Maqedoni nga Iliria gjatë operacioneve ushtarake të vitit 199 para Krishtit që ai ndërmori në Luftën e Dytë Maqedonase . [9] [10] Cangoni ishte një kalim malor që lidhte rajonin e Lynkestis me Ilirinë jugore. [11]
Në Luftën e Dytë Botërore, kalimi kontrollohej nga forcat greke që avanconin në fazën fillestare të Luftës Greko -Italiane (1940-1941). [12]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Xholi & Vejsiu 2008, p. 1284
- ^ Oikonomidis 2018
- ^ Winnifrith 2002, p. 146
- ^ King 2017, p. 148
- ^ a b Oikonomidis 2018
- ^ Morton 2017, p. 91
- ^ Winnifrith 2002, pp. 147-148
- ^ a b Morton 2017
- ^ Weber 1989, p. 84
- ^ Morton 2017, p. 91
- ^ Papazoglu 1988, p. 280
- ^ Lormier 2008