Hastings Banda
Hastings Kamuzu Banda | |
|---|---|
 | |
| 1st President i Malavit | |
| Në detyrë 6 Korrik 1966 – 24 Maj 1994 | |
| Paraprirë nga | Elizabeth II si Mbretëresha e Malavit |
| Pasuar nga | Bakili Muluzi |
| Kryeministër i Malavit | |
| Në detyrë 6 Korrik 1964 – 6 Korrik 1966 | |
| Monarku | Elizabeth II |
| Governor-General | Sir Glyn Smallwood Jones |
| Paraprirë nga | themelimi i posit |
| Pasuar nga | Veten si President |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | Akim Kamnkhwala Mtunthama Banda rr. 1898 Kasungu, Afrika Britanike Qëndrore (tani Kasungu, Malavi) |
| Vdiq më | 25 nëntor 1997 (99 vjeç) Johannesburg, Gauteng, Afrika e Jugut |
| Vendi i prehjes | Mauzoleumi Kamuzu |
| Partia politike | Partia e Kongresit të Malavit |
| Shkollimi | Universiteti i Çikagos Universiteti Qëndror Shtetëror Universiteti i Indianës Universiteti i Edinburgh |
| Feja | Presbiterian (Kisha e Skocisë) |
Hastings Kamuzu Banda ( rr. 1898 [1] [2] [3] – 25 nëntor 1997) ishte lider i Malavit nga 1964 deri në 1994. Ai shërbeu si kryeministër nga pavarësia në 1964 deri në 1966, kur Malavi ishte një zotërim dominion / i Commonwealth . [4] Në vitin 1966, vendi u bë republikë dhe ai u bë presidenti i parë si rezultat, duke sunduar deri në humbjen e tij në 1994.
Pasi mori pjesën më të madhe të arsimimit të tij në etnografi, gjuhësi, histori dhe mjekësi jashtë shtetit, Banda u kthye në Nyasaland për të folur kundër kolonializmit dhe për të avokuar pavarësinë nga Mbretëria e Bashkuar . Ai u emërua zyrtarisht Kryeministër i Njasalandit dhe udhëhoqi vendin drejt pavarësisë në 1964. [5] Dy vjet më vonë, ai e shpalli Malavin një republikë me veten si presidentin e parë. Ai konsolidoi pushtetin dhe më vonë shpalli Malavin një shtet njëpartiak nën Partinë e Kongresit të Malavit (MCP). Në vitin 1970, MCP e bëri atë President të përjetshëm të partisë. Në vitin 1971, ai u bë president i vetë Life of Malawi. Një udhëheqës i njohur antikomunist në Afrikë, ai mori mbështetje nga Blloku Perëndimor gjatë Luftës së Ftohtë . [6] Ai në përgjithësi mbështeti të drejtat e grave, përmirësoi infrastrukturën e vendit dhe mbajti një sistem të mirë arsimor në krahasim me vendet e tjera afrikane. [7]
Megjithatë, ai kryesoi një nga regjimet më shtypëse në Afrikë, një epokë kur kundërshtarët politikë torturoheshin dhe vriteshin rregullisht. [8] [9] [10] Grupet e të drejtave të njeriut vlerësojnë se të paktën 6,000 njerëz u vranë, u torturuan dhe u burgosën pa gjyq. [11] Rreth 18,000 njerëz u vranë gjatë sundimit të tij, sipas një vlerësimi. [12] [13] Sundimi i tij është karakterizuar si një " autokraci shumë represive". [14] Ai gjithashtu mori kritika për ruajtjen e marrëdhënieve të plota diplomatike me qeverinë e aparteidit në Afrikën e Jugut . Në vitin 1993, mes presionit të brendshëm dhe ndërkombëtar në rritje, ai ra dakord të mbante një referendum që i dha fund sistemit njëpartiak. Menjëherë pas kësaj, një asamble speciale i dha fund presidencës së tij të përjetshme dhe i hoqi atij shumicën e kompetencave. Banda kandidoi për president në zgjedhjet demokratike që pasuan dhe u mund. Ai vdiq në Afrikën e Jugut në vitin 1997.
- ^ Simfukwe, Meekness (14 maj 2015). "Family, nation celebrate Kamuzu's life". The Nation Online. Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2023. Marrë më 28 shtator 2024.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Obituary: Dr Hastings Banda". The Independent (në anglisht). 2011-10-23. Marrë më 2021-04-29.
- ^ Chauwa, Alfred (2016-12-05). "MCP, family celebrate Kamuzu's life: Chakwera to champion for rebuilding of party headquarters". Nyasa Times.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Hastings Kamuzu Banda - National Portrait Gallery". www.npg.org.uk (në anglisht). Marrë më 2023-07-13.
- ^ Louis Ea Moyston (16 tetor 2010). "Howell: man of heroic proportions". Jamaica Observer. Arkivuar nga origjinali më 29 janar 2020. Marrë më 17 tetor 2010.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Kalinga, Owen J. M. (2012). Historical Dictionary of Malawi, Fourth Edition, p. 12
- ^ Rotberg, Robert I. (2023-01-19). "The Hijacking of Malawi: Banda's Uptight Despotism" (në anglisht). doi:10.1093/oso/9780197674208.003.0004.
{{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për|journal=(Ndihmë!) - ^ "Hastings Kamuzu Banda | president of Malawi". Encyclopedia Britannica. Marrë më 23 maj 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ York, Geoffrey (20 maj 2009). "The cult of Hastings Banda takes hold". The Globe and Mail. Marrë më 23 maj 2019.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mccracken, John (1 prill 1998). "Democracy and Nationalism in Historical Perspective: The Case of Malawi". African Affairs. 97 (387): 231–249. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a007927. Marrë më 23 maj 2019 – nëpërmjet academic.oup.com.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Drogin, Bob (21 maj 1995). "Malawi Tries Ex-Dictator in Murder : Africa: Aging autocrat is one of few among continent's tyrants to face justice for regime's abuses". Los Angeles Times.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Denver Rocky Mountain News, 17 May 1994.
- ^ Dallas Morning News, 3 December 1997.
- ^ Geddes, Barbara; Wright, Joseph; Frantz, Erica (2018). How Dictatorships Work. Cambridge University Press. fq. 70. doi:10.1017/9781316336182. ISBN 978-1-316-33618-2.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)