Islami në Greqi
Islami në Greqi përfaqësohet nga dy komunitete të dallueshme; Myslimanët që kanë jetuar në Greqi që nga koha e Perandorisë Osmane (kryesisht në Maqedoninë Lindore dhe Trakinë) dhe emigrantët myslimanë që filluan të mbërrinin në çerekun e fundit të shekullit të 20-të, kryesisht në Athinë dhe Selanik. Myslimanët në Greqi janë kryesisht emigrantë nga Lindja e Mesme, rajone të tjera të Ballkanit dhe Afrika e Veriut.
Myslimanët në Greqi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Popullsia myslimane në Greqi nuk është homogjene, pasi ajo përbëhet nga prejardhje të ndryshme etnike, gjuhësore dhe shoqërore të cilat shpesh mbivendosen. Besimi mysliman është besimi i disa grupeve etnike që jetojnë në territorin e sotëm të Greqisë, përkatësisht pomakëve, turqve etnikë, grupeve të caktuara rome dhe myslimanëve grekë, veçanërisht të Kretës, [[Epiri}}t dhe Maqedonisë greke perëndimore, të cilët u konvertuan kryesisht në shekujt 17 dhe 18. Popullsia myslimane e vendit u ul ndjeshëm si rezultat i marrëveshjes së shkëmbimit të popullsisë të vitit 1923 midis Greqisë dhe Republikës së re Turke, e cila gjithashtu çrrënjosi afërsisht 1.5 milionë grekë nga Azia e Vogël. Shumë nga myslimanët e Greqisë Veriore ishin në të vërtetë myslimanë etnikë grekë nga Epiri dhe Maqedonia greke, ndërsa myslimanët me prejardhje pomake dhe etnike turke (turqit e Trakisë Perëndimore) nga Trakia Perëndimore ishin të përjashtuar nga kushtet e shkëmbimit të popullsisë. Qeveritë dhe zyrtarët grekë të njëpasnjëshëm i konsiderojnë myslimanët turqishtfolës të Trakës Perëndimore si pjesë e pakicës myslimane greke dhe jo si një pakicë e veçantë turke. Kjo politikë synon të krijojë përshtypjen se myslimanët e rajonit janë pasardhës të të konvertuarve në islam grekët etnikë të epokës osmane, si Vallahadët e Maqedonisë greke të para vitit 1923 dhe në këtë mënyrë të shmangin një situatë të mundshme të ardhshme në të cilën Trakia Perëndimore do t'i jepet Turqisë në bazë të origjinës etnike të banorëve të saj myslimanë.[1]
Termi pakicë myslimane (Μουσουλμανική μειονότητα Musulmanikí mionótita) i referohet një pakice islame fetare, gjuhësore dhe etnike në Trakinë perëndimore, e cila është pjesë e rajonit administrativ grek të Maqedonisë Lindore dhe Trakisë. Në vitin 1923, sipas kushteve të Traktatit të Lozanës, myslimanëve grekë të Epirit, Maqedonisë greke dhe gjetkë kryesisht në Greqinë Veriore iu kërkua të emigronin në Turqi; kurse të krishterëve që jetonin në Turqi u kërkua të emigronin në Greqi në një "shkëmbim popullsie". Myslimanët e Trakisë perëndimore dhe krishterët e Stambollit dhe ishujt Gökçeada dhe Bozcaada (Imvros and Tenedos) ishin të vetmet popullsi që nuk u shkëmbyen.
Ekziston gjithashtu një komunitet i vogël mysliman në disa prej ishujve Dodekanez (Turqit e Dodekanezit), të cilët, si pjesë e Dodekanezës Italiane të Mbretërisë së Italisë midis viteve 1911 dhe 1947, nuk iu nënshtruan shkëmbimit të popullsisë midis Turqisë dhe Greqisë në vitin 1923. Ata numërojnë rreth 3000, disa prej të cilëve përkrahin identitetin turk dhe flasin turqisht, ndërsa të tjerët janë pasardhës greqishtfolës të myslimanëve të Kretës. Komuniteti është më i fortë në qytetin e Rodosit dhe në ishullin Kos (në veçanti në fshatin Platanos).[2]
Vlerësimet e pakicës së njohur myslimane, e cila ndodhet kryesisht në Traki, ndryshojnë nga 98,000 deri në 140,000 (midis 0,9% dhe 1,2%), ndërsa komuniteti mysliman i emigrantëve të paligjshëm numëron midis 200,000 dhe 500,000, kryesisht në zonën e emigrantëve të orientuar nga Greqia, kryesisht në zonën e Aseas.ref>Ta Nea 23 April 2010</ref> Emigrantët shqiptarë në Greqi janë zakonisht të lidhur me besimin mysliman, edhe pse shumica janë me orientim laik.[3]
==Myslimanët emigrantë në Greqi Emigrantët e parë të besimit islam, kryesisht egjiptianë, mbërritën në fillim të viteve 1950 nga Egjipti dhe janë të përqendruar në dy qendrat kryesore urbane të vendit, Athinë dhe Selanik. Që nga viti 1990, ka pasur një rritje të madhe të numrit të emigrantëve myslimanë nga vende të ndryshme të Lindjes së Mesme, Afrika e Veriut, si dhe nga Afganistani, Pakistani, India, Bangladeshi, Somalia dhe Azia Juglindore. Megjithatë, pjesa më e madhe e komunitetit mysliman emigrant ka ardhur nga shtetet e Ballkanit, veçanërisht nga Shqipëria, komunitetet shqiptare në Maqedoninë e Veriut dhe republikat e tjera të ish-Jugosllavisë. Që nga rënia e Paktit të Varshavës në Evropën Lindore në fillim të viteve 1990, punëtorët shqiptarë filluan të emigrojnë në Greqi, duke marrë punë me paga të ulëta në kërkim të mundësive ekonomike dhe duke sjellë familjet e tyre për t'u vendosur në qytete si Athina dhe Selaniku.
Shumica e komunitetit mysliman emigrant banon në Athinë. Në njohjen e të drejtave të tyre fetare, qeveria greke miratoi ndërtimin e një xhamie në korrik 2006. Përveç kësaj, Kisha Ortodokse Greke ka dhuruar 28,000 m2, me vlerë rreth 20 milionë dollarë, në Athinën perëndimore për qëllimin e një varreze myslimane.[3][4] Qeveria e Greqisë dha dritën jeshile për të filluar ndërtimin në vitin 2016, por të dyja angazhimet vazhduan të mbeten letra të vdekura deri në vitin 2017. Megjithatë, Kostas Gavroglou – ministri i arsimit dhe fesë i Greqisë nga viti 2016 deri në korrik 2019 – tha se xhamia e parë e sponsorizuar nga shteti ka të ngjarë të fillojë funksionimin në shtator 2019.[5] Megjithatë, vendi përballet me kundërshtim të fortë nga disa prej qytetarëve të tij, të cilët i konsiderojnë xhamitë si një mjet për përhapjen e Islamit në Evropë. Megjithëse ndërtimi dhe funksionimi i kësaj xhamie athinase ishte brenda rregulloreve ligjore, përhapja e fortë ideologjike e grekëve ka të ngjarë të përjetësojë polemikën.[6] Nëse xhamia ndërtohet, ajo do t'i japë fund pritjes gati dyshekullore.[7]
Për lutjet që kërkohet të kryhen me xhemat, komuniteti mysliman i Selanikut mblidhet brenda apartamenteve, bodrumeve dhe garazheve për adhurim.[8] Përveç kësaj, ka shumë pak varreza myslimane – duke i detyruar disa të udhëtojnë qindra kilometra për të varrosur të vdekurit e tyre.[7]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ See Hugh Poulton, 'The Balkans: minorities and states in conflict', Minority Rights Publications, 1991
- ^ "Lecturer of Turkish language in Rhodes breaks old stereotypes". turkishimage.blogspot.com (në anglisht).
- ^ a b https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71383.htm Greece]
- ^ "Failure to settle matter has rankled sensibilities here and abroad - Kathimerini". ekathimerini.com (në anglisht).
- ^ "Greece: Athens mosque likely to open by September, official says". www.aljazeera.com (në anglisht). Marrë më 2019-11-19.
- ^ Tsiachris, Christos (21 mars 2014). "Is there a legal basis for banning or restricting mosques in Greece and Switzerland?". UNILU/CCCLR Working Paper Series WP 01/14 (në anglisht).
- ^ a b Dilouambaka, Ethel (22 gusht 2016). "Is Athens Getting Its First Mosque After A 180-Year Ban?". Culture Trip (në anglisht). Marrë më 2019-11-19.
- ^ "Thessaloniki's Turks have no place to worship or bury their dead". www.aljazeera.com (në anglisht). 30 maj 2018. Marrë më 19 nëntor 2019.