Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan

Shtoni lidhje
Coordinates: 27°30′17″N 77°40′11″E / 27.504748°N 77.669754°E / 27.504748; 77.669754
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Krishna Janmasthan Temple Complex
Tempulli Katra Keshav Dev
Pamja ballore e tempullit Keshavdeva
Religion
AffiliationHinduizmi
DistrictDistrikti Mathura
RegionBraj
Hyjnitë
FestivalKrishna Janmashtami
Viti i shenjtëruar1958 es (tempulli modern)
StatusiAktiv
Location
VendndodhjaMathura
StateUttar Pradesh
VendiIndia
Lua error te Moduli:Location_map te rreshti 424: No value was provided for longitude.
Koordinatat gjeografike27°30′17″N 77°40′11″E / 27.504748°N 77.669754°E / 27.504748; 77.669754
Architecture
Funded byDalmia dhe familja Birla
Groundbreaking1953 (tempulli modern)
Përfunduar1982
TempulliTre

Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan është një grup tempujsh hindu të vendosur në Mathura, Uttar Pradesh, Indi . Ka tre tempuj kryesorë brenda mjediseve - tempulli i Keshavdev i cili i kushtohet Krishnës, Garbh Griha ku besohet se Krishna ka lindur në Dvapar Yuga dhe Bhagvata Bhavan ku hyjnitë kryesuese janë Radha Krishna . [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

Vendi ka pasur rëndësi fetare të paktën që nga shekulli i 6-të para Krishtit me gjetjet e objekteve fetare në gërmime. [8] Tempujt u shkatërruan shumë herë gjatë historisë, më së fundmi nga perandori Mughal Aurangzeb në 1670. Ai ndërtoi atje xhaminë Eidgah e cila ende qëndron. [3] [4] [5] [9] [8] Në shekullin e 20-të, kompleksi i ri i tempullit ngjitur me xhaminë u ndërtua me ndihmën financiare të industrialistëve. [3]

 

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Harqe dhe ballkone Ogee që përmbajnë figura njerëzore, pamje e pasme, rreth shekullit të 2-të pes, të gjetura nga gërmimet arkeologjike të Katra Keshavdeva. Tani në Muzeun Qeveritar, Mathura .
Shahi Eidgah në 1949 i cili u ndërtua në bazamentin e ngritur të tempullit origjinal të shkatërruar nga Aurangzebi

Periudha antike dhe klasike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas traditave hindu, Krishna lindi nga Devaki dhe Vasudeva në një qeli burgu ku ata u mbyllën nga xhaxhai i tij nga nëna Kansa, një mbret i Mathurës, për shkak të profecisë së vdekjes së tij nga fëmija i Devakit. [10] [11] Sipas traditës, një tempull kushtuar Krishnës u ndërtua në vendlindje nga stërnipi i tij Vajranabh . [10] [2] Vendi i tanishëm i njohur si Krishna Janmasthan ( lit. 'Vendlindja e Krishnës' ) njihej si Katra ( lit. 'Tregu' ) Keshavdeva. [8] Gërmimet arkeologjike të vendit kishin zbuluar qeramikë dhe terrakote të shekullit të 6-të para Krishtit. [8] Ai prodhoi gjithashtu disa skulptura xhainiste si dhe një kompleks të madh budist duke përfshirë Yasha Vihara. [8] Tempulli Vaishnava mund të jetë ngritur në vend që në shekullin e parë. [8] Një kompleks i ri i madh tempulli u rindërtua në vend nga perandori Gupta Çandragupta II në vitin 400 të es. [1] [12] [13] Një mbishkrim i fundit i shekullit të 8-të përmend gjithashtu dhurimet për vendin nga rashtrakutasit . [10] [3] [4] [5]

Periudha Mughal[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shenjtorët Vaishnava Chaitanya Mahaprabhu dhe Vallabhacharya vizituan Mathurën në fillim të shekullit të 16-të. [14] [11] [3] [4] Abdullahu, në mbretërimin e perandorit Mughal Jehangir, përmend në Tarikh-i-Daudi shkatërrimin e Mathurës dhe tempujve të saj nga Sulltani i Delhit Sikandar Lodi në shekullin e 16-të. Lodi u kishte ndaluar hinduve të laheshin në lumë dhe të qetheshin gjithashtu në brigje. [6] [11] Në mbretërimin e Jehangirit, në 1618, Raja Veer Singh Deva Bundela i Orchha-s kishte ndërtuar një tempull me koston e 33 lakhëve. [6] [9] [15] Një udhëtar francez Tavernier vizitoi Mathurën në vitin 1650 dhe kishte përshkruar tempullin tetëkëndor të ndërtuar me gurë të kuq me rërë. [16] [17] [15] Udhëtari italian Niccolao Manucci, i cili punoi në oborrin e Mughalëve, e ka përshkruar gjithashtu tempullin. [17] Princi Mughal Dara Shikoh kishte patronizuar tempullin dhe i dhuroi tempullit një parmak. [9] Kangjella u hoq nga guvernatori i Mathurës Abdun Nabi Khan me urdhër të perandorit Mughal Aurangzeb dhe ai ndërtoi xhaminë Jama mbi rrënojat e tempujve hindu. Gjatë rebelimit të Jat në Mathura, Abdul Nabi Khan u vra në 1669. [18] Aurangzebi sulmoi Mathurën dhe shkatërroi atë tempull Keshavdeva në 1670 dhe ndërtoi Shahi Eidgah në vend të tij. [9] [8]

Periudha moderne[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mathura ra nën kontrollin britanik në 1804. Kompania e Indisë Lindore nxori në ankand tokën e Katrës dhe ajo u ble nga Raja Patnimal, një bankier i pasur i Varanasit. [19] [10] [20] [21] Raja Patnimal donte të ndërtonte tempullin, por nuk mundi ta bënte këtë. Pasardhësit e tij trashëguan tokën e Katrës. Pasardhësi i tij Rai Krishna Das u kundërshtua, për pronësinë e 13,37 hektarëve tokë në të cilën ndodhet faltorja dhe Shahi Eidgah, në dy padi civile nga muslimanët e Mathurës, por Gjykata e Lartë e Allahabadit vendosi në favor të Raj Krishna Das-it në të dyja paditë në 1935. [20] [21] Kailash Nath Katju dhe Madanmohan Chaturvedi kishin ndihmuar në këto padi. Politikani dhe arsimtari Madan Mohan Malaviya e bleu tokën nga Raj Krishna Das më 7 shkurt 1944 me një kosto prej Rs. 13000 me ndihmën financiare të industrialistit Jugal Kishore Birla . [10] [20] [21] Pas vdekjes së Malaviya, Jugal Kishore Birla formoi një trust të quajtur Shri Krishna Janmabhoomi Trust, i regjistruar më vonë si Shri Krishna Janmasthan Seva Sansthan, më 21 shkurt 1951 dhe fitoi tokën. [20] [21] Jugal Kishore Birla ia besoi ndërtimin e tempullit të ri një tjetër industrialisti dhe filantropisti Jaidayal Dalmia . Ndërtimi i kompleksit të tempullit filloi në tetor 1953 me nivelimin e tokave dhe përfundoi në shkurt 1982. Djali i tij i madh Vishnu Hari Dalmia e pasoi atë dhe shërbeu në Trust deri në vdekjen e tij. Nipi i tij Anurag Dalmia është Administrator i Përbashkët i Besuar në Trust. [10] [20] Ndërtimi u financua nga familje të tjera biznesi duke përfshirë Ramnath Goenka . [10]

Vendi festohet si vendlindja e Krishnës, i cili, sipas traditës, lindi në një burg dhe burgu thuhet se ekzistonte në parcelën e shënuar nga një pllakë guri. Në të djathtë të tij është Eidgah Shahi. Imazhi është marrë në vitin 1949 përpara se të ndërtohej kompleksi modern i tempullit.
Faltorja Garbha Griha (majtas) pas Eidgah (në qendër) dhe hyrja e tempullit Keshavdeva (djathtas), 1988.
Map
Location of temples and nearby water tank.

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Tempulli është një nga tempujt më të vizituar të Indisë. Krishna Janmashtami, Radhashtami, Diwali dhe Holi janë festat kryesore që festohen në këtë tempull dhe në të gjithë rajonin e Braxhit . [2]

  1. ^ a b Tattvāloka. Vëll. 30. Sri Abhinava Vidyatheertha Educational Trust. 2007. fq. 20. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Vemsani, Lavanya (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. fq. 140–141. ISBN 978-1-61069-211-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b c d e Yamunan, Sruthisagar. "In Mathura, the Ayodhya playbook is being deployed again to claim Hindu rights over Idgah mosque". Scroll.in (në anglishte amerikane). Marrë më 2020-12-04. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Scr" defined multiple times with different content
  4. ^ a b c d "Petition Asks for Removal of Idgah Mosque From 'Krishna's Birthplace' in Mathura". The Wire. Marrë më 2020-12-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  5. ^ a b c "Mathura court admits plea to remove mosque adjacent Krishna Janmabhoomi". The Hindu (në Indian English). 2020-10-16. ISSN 0971-751X. Marrë më 2020-12-04.
  6. ^ a b c F. S. Growse. Mathura-Brindaban-The Mystical Land Of Lord Krishna. Diamond Pocket Books (P) Ltd. fq. 50–51, 52, 55. ISBN 978-81-7182-443-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Growse" defined multiple times with different content
  7. ^ Fazl Ahmad (1963). Heroes of Islam Series: Mahmood of Ghazni. Sh. Muhammad Ashraf. fq. 70. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ a b c d e f g A. W. Entwistle (1 janar 1987). Braj: Centre of Krishna pilgrimage. E. Forsten. fq. 125, 319–320. ISBN 9789069800165. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Entwistle1987" defined multiple times with different content
  9. ^ a b c d Audrey Truschke (1 shkurt 2018). Aurangzeb: The Man and the Myth. Penguin Random House India Private Limited. fq. 95–96. ISBN 978-0-14-343967-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Truschke2018" defined multiple times with different content
  10. ^ a b c d e f g D. Anand (1992). Krishna, the Living God of Braj. Abhinav Publications. fq. 29, 125. ISBN 978-81-7017-280-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ a b c Hans Bakker (1990). The History of Sacred Places in India As Reflected in Traditional Literature: Papers on Pilgrimage in South Asia. BRILL. fq. 6–7, 9. ISBN 90-04-09318-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Bakker1990" defined multiple times with different content
  12. ^ Gopal, Sarvepalli (1993-10-15). "Note 3". Anatomy of a Confrontation: Ayodhya and the Rise of Communal Politics in India (në anglisht). Palgrave Macmillan. fq. 95–97. ISBN 9781856490504.
  13. ^ Dhavan, Rajeev (11 korrik 2003). "Ayodhya solutions". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 12 shtator 2003. Marrë më 2018-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Stephen Knapp (janar 0101). Krishna Deities and Their Miracles. Prabhat Prakashan. fq. 5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ a b Saiyid Zaheer Husain Jafri (1 janar 2009). Transformations in Indian History. Anamika Publishers & Distributors. fq. 299–303. ISBN 978-81-7975-261-6. Marrë më 7 korrik 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Tavernier, Jean-Baptiste; Ball, V. (Valentine) (1889). Travels in India. University of Michigan. London, New York, Macmillan and co. fq. 240–241. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ a b The Quarterly Review of Historical Studies. Vëll. 22. Institute of Historical Studies. 1983. fq. 50. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Jl Mehta (1986). Advanced Study in the History of Medieval India. Sterling Publishers Pvt. Ltd. fq. 499–500. ISBN 978-81-207-1015-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Nagendra Kr Singh; A. P. Mishra (2005). Encyclopaedia of Oriental Philosophy and Religion: Hinduism : J-R. Global Vision Publishing House. fq. 397. ISBN 978-81-8220-073-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ a b c d e "History". shrikrishnajanmasthan.net. Arkivuar nga origjinali më 4 shtator 2015. Marrë më 2018-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ a b c d Ghimire, Yubaraj (15 qershor 1993). "Shahi Idgah adjacent to Krishna Janmabhoomi Temple at Mathura to be VHP's next target". India Today (në anglisht). Marrë më 2018-07-31.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompleksi_i_Tempullit_Krishna_Janmasthan&oldid=2625160"