Diwali

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Divali
Zbukurime Rangoli, të bëra me pudër fine të ngjyrosur ose rërë, janë popullore gjatë Divalit.
Gjith. thiretDeepavali
Vëzhguar ngaHindutë, Xhainët, Sikët,[1] disa budistë (dukshëm Budistët Nevarianë)
TipiFetare, kulturore, stinore
FestimetNdriçim Diya, puxha (adhurim dhe lutje), havan (ofrim i zjarrit), vrat (agjërim), dāna (bamirësi), melā (panaire/shfaqje), pastrimi i shtëpisë dhe zbukurime, fishekzjarre, dhurata dhe ëmbëlsira
FillmoreAshwayuja 27 ose Ashwayuja 28
Kartika 12 or Kartika 13
MbarimiKartika 2
Kartika 17
DataAshvin Krishna Trayodashi, Ashvin Krishna Chaturdashi, Ashvin Amavasya, Kartik Shukla Pratipada, Kartik Shukla DwitiyaStampa:Infobox holiday/wd
2023 dataNëntor[2]
FrekencaVjetore
E lidhje meDiwali (xhainizëm), Bandi Chhor Divas, Tihar, Swanti, Sohrai, Bandna

Diwali (Shqip: Divali; Deepavali [3] ( IAST : dīpāvalī ) ose Divali ; [a] ) është festivali hindu i dritave me variacionet e tij që festohet edhe në fetë e tjera indiane. Simbolizon "fitoren shpirtërore të dritës mbi errësirën, të mirës mbi të keqen dhe dijes mbi injorancën". [4] [5] [6] [7] Divali festohet gjatë muajve hindu hënor të Ashvinit (sipas traditës amanta ) dhe Kartikës — rreth mesit të shtatorit dhe mesit të nëntorit. [8] [9] Në përgjithësi, festimet zgjasin pesë ose gjashtë ditë. [10] [11]

Divali është i lidhur me ngjarje të ndryshme fetare, hyjni dhe personalitete, të tilla si dita kur Rama u kthye në mbretërinë e tij në Ayodhya me gruan e tij Sita dhe vëllain e tij Lakshmana pasi mundi mbretin demon Ravana . Ai është gjithashtu i lidhur gjerësisht me Lakshmin, perëndeshën e begatisë dhe Ganeshën, perëndinë e mençurisë dhe heqësin e pengesave. [12] Tradita të tjera rajonale e lidhin festën me Vishnun, Krishnën, Durgën, Shivën, Kalin, Hanumanin, Kuberën, Yamën, Yamin, Dhanvantarin ose Vishvakarmanin .

Kryesisht një festival hindu, variacionet e Divalit festohen gjithashtu nga adhuruesit e besimeve të tjera. [10] Xhainët vëzhgojnë Divalin e tyre që shënon çlirimin përfundimtar të Mahavirës . [13] [14] Sikët festojnë festivalin Bandi Chhor Divas për të shënuar lirimin e Guru Hargobindit nga një burg Mughal . [15] Budistët e Newarit, ndryshe nga budistët e tjerë, festojnë Divalin duke adhuruar Lakshmin, ndërsa hindutë e Indisë Lindore dhe Bangladeshit në përgjithësi festojnë Divalin duke adhuruar perëndeshën Kali . [16] [17] [18]

Gjatë festës, festuesit ndriçojnë shtëpitë, tempujt dhe hapësirat e punës me dija (llamba vaji), qirinj dhe fenerë. [7] Hindutë, në veçanti, bëjnë një banjë rituale me vaj në agim në çdo ditë të festës. [19] Divali shënohet gjithashtu me fishekzjarre dhe dekorimin e dyshemeve me dizajne rangoli, dhe pjesë të tjera të shtëpisë me xhhalarë . Ushqimi ka një vëmëndje të veçantë me familjet që marrin pjesë në festa dhe shpërndajnë mithai . [20] Festivali është një periudhë vjetore e kthimit në shtëpi dhe e lidhjes jo vetëm për familjet, [12] por edhe për komunitetet dhe shoqatat, veçanërisht ato në zonat urbane, të cilat do të organizojnë aktivitete, ngjarje dhe tubime. [21] [22] Shumë qytete organizojnë parada dhe panaire të komunitetit me parada ose shfaqje muzikore dhe vallëzimi në parqe. [23] Disa hindu, xhainë dhe sikë dërgojnë kartolina përshëndetëse Divali për familjen afër dhe larg gjatë sezonit festiv, herë pas here me kuti me ëmbëlsira indiane. [23] Një aspekt tjetër i festivalit është kujtimi i paraardhësve. [24]

Diwali është gjithashtu një ngjarje e madhe kulturore për diasporën hindu, sikhe dhe xhaine . [25] [26] [27] Dita kryesore e festivalit të Divalit (dita e Lakshmi Puxhës) është një festë zyrtare në Fixhi, Guajanë, Indi, Malajzi, [b] Mauricius, Mjanmar, Nepal, Pakistan, Singapor, Sri Lankë, Surinam dhe Trinidad dhe Tobago .

  1. ^ Townsend, Charles M (2014). The Oxford Handbook of Sikh Studies. Oxford University Press. fq. 440. ISBN 978-0-19-969930-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ "2022 Diwali Puja Calendar, Deepavali Puja Calendar for New Delhi, NCT, India". Marrë më 29 tetor 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Mead, Jean (shkurt 2008). How and why Do Hindus Celebrate Divali? (në anglisht). Evans Brothers. ISBN 978-0-237-53412-7.
  4. ^ Vasudha Narayanan; Deborah Heiligman (2008). Celebrate Diwali. National Geographic Society. fq. 31. ISBN 978-1-4263-0291-6. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2017. Marrë më 14 tetor 2016. All the stories associated with Deepavali, however, speak of the joy connected with the victory of light over darkness, knowledge over ignorance, and good over evil. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Tina K Ramnarine (2013). Musical Performance in the Diaspora. Routledge. fq. 78. ISBN 978-1-317-96956-3. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2017. Marrë më 14 tetor 2016. Light, in the form of candles and lamps, is a crucial part of Diwali, representing the triumph of light over darkness, goodness over evil and hope for the future. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Jean Mead, How and why Do Hindus Celebrate Divali?
  7. ^ a b Constance Jones 2011
  8. ^ Darra Goldstein 2015.
  9. ^ "Diwali 2020 Date in India: When is Diwali in 2020?". The Indian Express (në anglisht). 11 nëntor 2020. Arkivuar nga origjinali më 16 nëntor 2020. Marrë më 2020-11-13.
  10. ^ a b Fieldhouse, Paul (2017-04-17). Food, Feasts, and Faith: An Encyclopedia of Food Culture in World Religions [2 volumes] (në anglisht). ABC-CLIO. fq. 150. ISBN 978-1-61069-412-4. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  11. ^ Stent, David (2013-10-22). Religious Studies: Made Simple (në anglisht). Elsevier. fq. 137. ISBN 978-1-4831-8320-6.
  12. ^ a b Suzanne Barchers (2013).
  13. ^ Sharma, S.P.; Gupta, Seema (2006). Fairs and Festivals of India. Pustak Mahal. fq. 79. ISBN 978-81-223-0951-5. Arkivuar nga origjinali më 26 janar 2021. Marrë më 10 nëntor 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Upadhye, A.N. (jan–mar 1982). Cohen, Richard J. (red.). "Mahavira and His Teachings". Journal of the American Oriental Society. 102 (1): 231–232. doi:10.2307/601199. JSTOR 601199. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  15. ^ Geoff Teece (2005). Sikhism. Smart Apple Media. fq. 23. ISBN 978-1-58340-469-0. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2017. Marrë më 14 tetor 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ McDermott and Kripal p.72
  17. ^ Todd T. Lewis (7 shtator 2000). Popular Buddhist Texts from Nepal: Narratives and Rituals of Newar Buddhism. State University of New York Press. fq. 118–119. ISBN 978-0-7914-9243-7. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2017. Marrë më 14 tetor 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Prem Saran (2012). Yoga, Bhoga and Ardhanariswara: Individuality, Wellbeing and Gender in Tantra. Routledge. fq. 175. ISBN 978-1-136-51648-1. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2017. Marrë më 14 tetor 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Karen-Marie Yust; Aostre N. Johnson; Sandy Eisenberg Sasso (2006). Nurturing Child and Adolescent Spirituality: Perspectives from the World's Religious Traditions. Rowman & Littlefield. fq. 232–233. ISBN 978-0-7425-4463-5. Arkivuar nga origjinali më 10 janar 2022. Marrë më 29 gusht 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ James G. Lochtefeld 2002
  21. ^ Christopher H. Johnson, Simon Teuscher & David Warren Sabean 2011.
  22. ^ Manju N. Shah 1995.
  23. ^ a b Paul Fieldhouse 2017.
  24. ^ Diane P. Mines; Sarah E. Lamb (2010). Everyday Life in South Asia, Second Edition. Indiana University Press. fq. 243. ISBN 978-0-253-01357-6. Arkivuar nga origjinali më 2 korrik 2021. Marrë më 25 shtator 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ India Journal: ‘Tis the Season to be Shopping Devita Saraf, The Wall Street Journal (August 2010)
  26. ^ Henry Johnson 2007.
  27. ^ Kelly 1988.
  1. ^ Related to Jain Diwali, Bandi Chhor Divas, Tihar, Swanti, Sohrai and Bandna
  2. ^ except Sarawak
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Diwali&oldid=2624786"