Jump to content

Kriza e refugjatëve gjatë Luftës së Kosovës

Shtoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Refugjatët kosovarë në Kampin e Bllacës
Refugjatët kosovarë në Kukës
Presidenti Bill Clinton bashkë me zonjën Hilari Clinton gjatë një vizite në Kampin e Stenkovecit
Kampi i refugjatëve kosovarë në afërsi të Fierit (1999)

Kriza e refugjatëve gjatë Luftës së Kosovës ka nisur menjëherë pas fillimit të betejave të para të zhvilluara mes pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe Forcave të Armatosura të Serbisë dhe Malit të Zi dhe është shtrirë pothuajse në të gjithë territorin e Kosovës. Llogaritet se numri i përgjithshëm i refugjatëve kosovarë të zhvendosur në periudhën 1998 - 1999 sillet prej 1.2 milion [1] deri në rreth 1.5 milion njerëz.[2] Kjo paraqet zhvendosjen më të madhe të popullsisë jo vetëm në Ballkan por edhe më gjërë në Evropë që prej përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.[3] Sipas disa historianve, kjo përndjekje e kosovarëve sot konsiderohet spastrim etnik [4] kurse disa të tjerë nuk hezitojnë ta quajnë madje edhe gjenocid.[5] [6] [7]

Vështrim

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 28 shkurtit të vitit 1998 ndodhi Sulmi në Likoshan dhe Qirez dhe me këtë edhe kishte nisur edhe lufta e armatosur në Kosovë. Kur u raportua vrasja e 45 shqiptarëve kosovarë në Masakrën e Raçakut në janar 1999, NATO vendosi që konflikti mund të zgjidhej vetëm duke futur një forcë ushtarake paqeruajtëse për të frenuar me forcë të dy palët. [8] Jugosllavia refuzoi të nënshkruante Marrëveshjen e Rambujesë, e cila ndër të tjera kërkonte 30,000 trupa paqeruajtëse të NATO-s në Kosovë; një e drejtë e papenguar e kalimit të trupave të NATO-s në territorin jugosllav; imuniteti për NATO-n dhe agjentët e saj ndaj ligjit jugosllav; dhe të drejtën për të përdorur rrugët lokale, portet, hekurudhat dhe aeroportet pa pagesë dhe për të kërkuar objekte publike për përdorimin e saj pa kosto.[9] [10] NATO më pas u përgatit të instalonte paqeruajtësit me forcë, duke përdorur këtë refuzim për të justifikuar bombardimet.

Pasoi bombardimet e NATO-s në Jugosllavi , një ndërhyrje kundër forcave serbe me një fushatë kryesisht bombarduese, nën komandën e gjeneralit Uesli Klark. Armiqësitë përfunduan 2 muaj më vonë me Marrveshjen e Kumanovës. Kosova u vu nën kontrollin qeveritar të Misionit të Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë dhe mbrojtjes ushtarake të Forcës së Kosovës (KFOR). Lufta 15-mujore kishte lënë mijëra civilë të vrarë nga të dyja anët dhe rreth 1.5 milion qytetarë të zhvendosur brenda dhe jashtë Kosovës.

Zhvendosja e popullsisë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pas Sulmit në Likoshan dhe Qirez pasuar me Sulmin në Prekaz dhe Betejën e Gllogjanit, në zonat përreth fillon të rritet pasiguria. Të zhvendosurit e parë në Kosovë regjistrohen pas ofensivës së shtatorit të vitit 1998. [11] Deri në muajin mars të vitit 1999 numri i të zhvendosurve kishte arritur në rreth 400 000, shumica prej të cilëve brenda territorit të Kosovës dhe një pjesë e vogël në Shqipëri, Maqedoni dhe Mal të Zi. [12][13]

Me fillimin e bombardimeve të NATO-së numri i të zhvendosurve fillon të rritet me shpejtësi. Kështu p.sh. vetëm deri në prill të vitit 1999, Organizata e Kombeve të Bashkuara ka raportuar për 850,000 refugjatë që ishin larguar nga Kosova për në Shqipëri, Maqedoni dhe Mal të Zi, [14] ndërsa 230,000 të tjerë u renditën si persona të zhvendosur brenda vendit (PZHBV): persona të dëbuar nga shtëpitë e tyre, por që ende ndodheshin brenda Kosovës. Ministri i Jashtëm gjerman Joschka Fischer dhe ministri i mbrojtjes Rudolf Scharping pretendonin në atë kohë se kriza e refugjatëve ishte prodhuar nga një plan i koordinuar jugosllav i spastrimit etnik të koduar me emrin "Operacioni "Patkoi"".[15][16][17][18][19][20]

Sipas të dhënave të deritashme, gjatë Luftës së Kosovës ishin zhvendosur rreth 90% e shqiptarëve të Kosovës [21] (prej të cilëve 848,000 – 863,000 ishin dëbuar jashtë Kosovës, në vende si Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Bosnje Hercegovina, Turqia dhe vende tjera evropiane [22][23] dhe 590,000 shqiptarë të Kosovës të zhvendosur brenda Kosovës) [21]

Deri në fund të vitit 1999, sipas përllogaritjeve të bëra, numri i përgjithshëm i refugjatëve dhe personave të zhvendosur nga shtëpitë e tyre si rezultat i Luftës së Kosovës arriti në më shumë se 1.5 milion qytetarë të Kosovës [24] [25] (që paraqiste rreth 90 % të popullsisë së përgjithshme të Kosovës) duke përfshirë këtu edhe qytetarët joshqiptarë. Sipas disa vlerësimeve tjera numri i përgjithshëm i të zhendosurve ishte rreth 1.7 milion duke përfshirë këtu edhe qytetarët joshqiptarë (serbë, malazezë, bosnjanë, etj.) të zhendosur në prag të hyrjes së trupave të NATO-s në Kosovë ose pas saj. Megjithatë, numri i saktë i të zhvendosurve si pasojë direkte ose indirekte e Luftës së Kosovës mund të mos dihet kurrë. Pas 78 ditësh bombardime, Millosheviqi u dorëzua dhe shumë shqiptarë etnikë u kthyen në shtëpitë e tyre.

Kriza e refugjatëve (mars - qershor 1999)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në mars të vitit 1999, NATO filloi një sulm ajror ushtarak në Kosovë, në emër të një "Lufte Humanitare".[26] Kjo bëri që shumë shqiptarë të iknin nga Kosova drejt vendeve fqinje,[27] kryesisht nga marsi deri në qershor 1999.

Shqipëria hapi kufijtë e saj që nga fillimi i krizës në mënyrë që të linte refugjatët të vijnë.[28]:95[6] Njerëzit po vinin direkt në kufirin që ndodhej në veri-lindje të vendit, ose ishin transferuar nga Maqedonia.[28]:95 Shqipëria nuk ishte e përgatitur për kaq shumë njerëz që të vinin dhe kërkuan ndihmë ndërkombëtare për të mbuluar nevojat themelore të refugjatëve.[6] Për të koordinuar operacionet, qeveria shqiptare krijoi Grupin e Menaxhimit të Emergjencave ditë pas fillimit të sulmit ajror ushtarak të NATO-s.[6] Ky grup ka koordinuar veprimet nga strukturat kryesore si UNHCR dhe shumë organizata të tjera siç janë OJQ-të.[7] Sidoqoftë, situata ishte delikate gjatë ditëve të para sepse UNHCR dhe OJQ-të nuk parashikuan që bombardimet e NATO-s do të zgjasin për disa muaj dhe do të çonin në një lëvizje të tillë të popullatës.[28]:95 Pajisjet në fillim kishin mungesë, por shumë struktura ndërkombëtare dhe fonde të mbledhura nga OJQ-të dhe / ose i dhanë ndihmë praktike Shqipërisë.[27] Disa vende evropiane deklaruan se ishte në interes të refugjatëve të qëndronin në rajon dhe të jepnin ndihmë financiare.[27] Për shembull, Gjermania dha para për të ndërtuar kampe në Shqipëri për refugjatët e transferuar nga Maqedonia.[28]:95 Në krye të refugjatëve të vendosur në kampe, popullsia shqiptare mirëpriti shumë prej tyre në shtëpitë e tyre,[27] duke ndarë hapësirë ​​dhe ushqim.[6]

Gati 435,000 refugjatë u desh të linin Kosovën për në Shqipëri, sipas UNHCR.[7] Shumica e tyre mbërritën drejtpërdrejt në Shqipëri dhe disa prej tyre u transferuan nga Maqedonia.[28]:95 Në kulmin e Luftës së Kosovës, refugjatët po kalonin kufirin për në Shqipëri në masën 4,000 njerëz në orë.[29] Më pas, UNHCR deklaroi se deri 25% e popullsisë së Kosovës kishin ikur.[29]

Më 11 qershor 1999, fushata ajrore nga NATO u ndal. Një ditë më parë, një marrëveshje teknike ushtarake u nënshkrua nga të dy palët dhe i dha fund konfliktit të armatosur.[30] Më pas, raporti i UNHCR i shkruar për krizën e refugjatëve thoshte se ai ishte menaxhuar mirë, në lidhje me rrethanat.[7]

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Krieger 2001, p. 90
  2. ^ "Kosovo / Kosova: As Seen, As Told" (në anglisht). OSCE. 5 nëntor 1999. fq. 13. Marrë më 27 qershor 2017.
  3. ^ Iacopino, Vincent; Franck, Martina; Bauer, Heidi; Keller, Allen; Fink, Sheri; Ford, Doug; Pallin, Daniel; Waldman, Ronald (2001). "A Population-Based Assessment of Human Rights Abuses Committed Against Ethnic Albanian Refugees From Kosovo". American Journal of Public Health (në anglisht). 91 (12): 2013–2018. doi:10.2105/AJPH.91.12.2013. PMC 1446925. PMID 11726386.
  4. ^ Hitchens, Christopher (18 gush 2008). "South Ossetia Isn't Kosovo". Slate (në anglisht).
  5. ^ https://study.com/learn/lesson/kosovo-genocide-conflicts-war-crimes.html#:~:text=The%20Kosovo%20genocide%20was%20the%20Serbian%20forces'%20mass%20murder%20and,violence%20was%20systematic%20and%20widespread.
  6. ^ a b c d e Kondaj, Ruki (2002). "Management of Refugee Crisis in Albania during the 1999 Kosovo Conflict" (PDF). Croatian Medical Journal. 43: 190–194. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b c d UNHCR (1999), Global Report, p.321, http://www.unhcr.org/3e2d4d50d.html
  8. ^ The Prosecutor vs Milan Milutinović et al. – Judgement, 26 February 2009, p. 416.
  9. ^ "The Rambouillet text - Appendix B". The Guardian. 28 prill 1999. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2021. Marrë më 5 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Suy, Eric (2000). "NATO's Intervention in the Federal Republic of Yugoslavia". Leiden Journal of International Law. Cambridge University Press. 13: 193–205. doi:10.1017/S0922156500000133. S2CID 145232986. Arkivuar nga origjinali më 12 prill 2022. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ https://kosovapress.com/de/24-vjet-nga-publikimi-i-raportit-java-e-terrorit-ne-drenice/
  12. ^ "Under Orders: War Crimes in Kosovo (March–June 1999)". Human Rights Watch. 12 qershor 1999. Marrë më 25 shkurt 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Judah (2009). The Serbs. Yale University Press. ISBN 978-0-300-15826-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Statistic from: "The Kosovo refugee crisis: an independent evaluation of UNHCR's emergency preparedness and response", UNHCR Evaluation and Policy Analysis Unit, February 2000.
  15. ^ Ramet, Sabrina P. (8 dhjetor 2005). Thinking about Yugoslavia: Scholarly Debates about the Yugoslav Breakup and the Wars in Bosnia and Kosovo. Cambridge University Press. ISBN 9780521851510 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Bieber, Florian; Daskalovski, Zidas (1 prill 2003). Understanding the War in Kosovo. Taylor & Francis. ISBN 9780203500736 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Thomas, Raju G. C. (27 tetor 2017). Yugoslavia Unraveled: Sovereignty, Self-Determination, Intervention. Lexington Books. ISBN 9780739107577 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Gibbs, David N. (27 tetor 2017). First Do No Harm: Humanitarian Intervention and the Destruction of Yugoslavia. Vanderbilt University Press. ISBN 9780826516459 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Totten, Samuel; Bartrop, Paul Robert (27 tetor 2017). Dictionary of Genocide: M-Z. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313329678 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Gallagher, Tom (27 tetor 2017). The Balkans in the New Millennium: In the Shadow of War and Peace. Routledge. ISBN 9780415349406 – nëpërmjet Google Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ a b "Facts and Figurues – War in Europe". www.pbs.org. Marrë më 27 janar 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Judah, Tim (1997). The Serbs: History, Myth and the Destruction of Yugoslavia (bot. 2009, 3rd). New Haven, Connecticut: Yale University Press. fq. 150. ISBN 978-0-300-15826-7. Marrë më 3 janar 2021 – nëpërmjet Google Books. the Serbian police began clearing ... people [who] were marched down to the station and deported... the UNCHR registered 848,000 people who had either been forcibly expelled or had fled {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Kosovo/Kosova: As Seen. fq. Part III, Chap 14. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ https://constitutionnet.org/country/europe-kosovo
  25. ^ https://1997-2001.state.gov/global/human_rights/kosovoii/homepage.html
  26. ^ Roberts, Adam (1999). "NATO's 'Humanitarian War' over Kosovo". Survival. 41:3 (3): 102–123. doi:10.1080/00396339912331342943. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ a b c d UNHCR, Evaluation and Policy Analysis Unit (2000), The Kosovo refugee crisis, An Independent evaluation of UNHCR's emergency preparedness and response retrieved 3. March 2018
  28. ^ a b c d e Barutciski, Michael; Suhrke, Astri (2001). "Lessons from the Kosovo Refugee Crisis: Innovations in Protection and Burden-sharing". Journal of Refugee Studies. 14:2 (2): 95–134. doi:10.1093/jrs/14.2.95. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ a b "Refugees flee Kosovo horror". BBC News. 30 mars 1999. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ Huysmans, Jef (2002). "Shape-shifting NATO: humanitarian action and the Kosovo refugee crisis". Review of International Studies. 28: 599–618. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kriza_e_refugjatëve_gjatë_Luftës_së_Kosovës&oldid=2573734"